چالش کتاب‌خوانی طاقچه: اینترنت با مغز ما چه می‌کند؟

کتاب: اینترنت با مغز ما چه می‌کند؟

نویسنده: نیکلاس کار / مترجم: محمود حبیبی

اول سال ۱۴۰۰ که داشتم درمورد کتاب‌های چالش فکر می‌کردم، برای کتابی با موضوع اینترنت تصمیم داشتم «مینیمالیسم دیجیتال» رو بخونم. همون روزای اول سال احساس کردم اعتیادم به شبکه‌های اجتماعی زیاد شده و ترجیح دادم اون رو زودتر بخونم تا شاید نجات پیدا کنم و برای دی‌ماه به سراغ این کتاب اومدم.

وقتی کتاب رو می‌خوندم و متوجه شدم که اولین‌بار سال ۲۰۱۰ منتشر شده یکم خورد تو ذوقم. توی این چندسال تاثیر اینترنت توی زندگی آدما خیلی بیشتر از چیزی بوده که نویسنده‌ و همه‌ی پژوهشگرایی که تو کتاب ازشون گفته شده فکرشو می‌کردن؛ مخصوصا بعد از همه‌گیری کرونا استفاده نکردن از اینترنت می‌تونست یه جورایی برابر با جامعه‌گریزی و انزوا باشه و خیلی از ماها ناچار بودیم بیشتر از قبل به اینترنت متکی بشیم.

نویسنده که با اومدن اولین کامپیوتر‌های شخصی و اینترنت و پیشرفت‌هاشون هم‌گام شده بود و برای کارهای مختلفی ازشون استفاده می‌کرد، زمانی متوجه شد که نحوه‌ی مطالعه و شیوه‌ی فکر کردنش عوض شده و حدس زد این تغییر ممکنه به خاطر استفاده از اینترنت باشه و بررسی‌هاش رو شروع کرد.

تو کتاب درمورد این می‌خونیم که سال‌های قبل تصور می‌شده بعد از بلوغ، ساختار شبکه‌ی مغز تغییری نمی‌کنه ولی بعدها متوجه شواهدی شدن که این‌ رو نقض می‌کرد و نشون می‌داد مغز می‌تونه حتی در بزرگسالی تغییر کنه. درواقع،

مغز این توانایی را دارد که دائما خودش را از نو برنامه‌ریزی کند و کارکردش را تغییر دهد.

هر تکنولوژی جدیدی می‌تونه روی مغز تاثیر بذاره و مغز خودش رو با شرایط جدید تطبیق می‌ده. فناوری‌های فکری پایدارترین تاثیر رو روی مغز ما دارن. مثال‌های زیادی رو تو کتاب می‌بینیم ولی توی یه فصل در مورد تغییر آدما بعد از این که «نوشتن» رواج پیدا کرد و فصل بعد از اون در مورد رواج کتاب بین مردم عادی توضیح داده که به نظر من جذاب‌ترین فصل‌های کتاب بودن. این که زمانی برای سقراط هم سوال بوده که «آیا نوشتن کاری اخلاقی‌است یا نه؟» به جذابیتش اضافه می‌کرد.

فصلی که در مورد حافظه‌ی انسان حرف می‌زنه برای من با اطلاعات زیستی پایین (مطلق صفر) یکم تخصصی بود ولی شاید بشه گفت همین فصل بود که جواب اسم کتاب رو می‌داد.

کتاب فقط در مورد اینترنت صحبت نکرده. کنارش از فناوری‌های مرتبط هم گفته مثلا در مورد گوگل و هدفی‌هایی که داره توضیح داده. بخش نسبتا خوبی رو به هوش‌مصنوعی و آزمون تورینگ و اثراتش پرداخته. هیچ‌جایی از کتاب نتیجه نگرفته که این فناوری‌ها باید کنار گذاشته شن. بیشتر داره می‌گه یه سری تغییرات داریم که توانایی‌هایی (هم مثبت و هم منفی) رو در ما افزایش می‌ده ولی در ازاش داریم توانایی‌های مثبت دیگه‌ای رو از دست می‌دیم؛ مثل توانایی تمرکز و عمیق شدن موقع خوندن یه متن.

نباید عجولانه تصمیم بگیریم که اینترنت حس اخلاقی ما را تضعیف می‌کند. اما عجولانه نیست که بگوییم اینترنت مسیرهای حیاتی ما را عوض می‌کند و ظرفیتی را که برای تعمق و تامل داریم کاهش می‌دهد و عمق عواطف و همین‌طور افکار ما را تغییر می‌دهد.

برای من این که بدونم چه چیزی داره تو ذهنمون اتفاق می‌افته و تاثیر اینترنت رو روی خودم بدونم مهمه ولی واقعیت اینه که من نه تنها مثل بقیه‌ی آدما سوار این موج پیشرفت تکنولوژی‌های مربوط به اینترنت و کامپیوترم، بلکه خیلی خوشحال می‌شم خودم هم یه تکونی به این موج بدم. شاید اونجوری که بقیه‌ با دیدن مستند‌هایی مثلThe Social Dilemma پنیک می‌کنن، حالم بد نشه ولی ترجیح می‌دم با کتابایی مثل «مینیمالیسم دیجیتال» و امتحان کردن یه سری تکنیک‌ها رفتارهای دیجیتالم رو یه ذره هم که شده کنترل کنم.

کتاب اصلی با عنوان The Shallows: What the Internet is Doing to Our Brains منتشر شده. من این کتاب رو با ترجمه‌ی محمود حبیبی از طاقچه خوندم و از ترجمه راضی بودم: