واتک شتابدهنده تخصصی حوزه آب می باشد که با بهرهگیری شبکهای از فعالان، خبرگان و متخصصان حوزه آب در سال ۱۳۹۷ تاسیس شده است تا بستری برای پرورش و تجاریسازی ایدههای خلاقانه و نوآورانه حوزه آب باشد.
همه چیز قبل از تصفیه فاضلاب
تصفیه فاضلاب فرایندی است که در طی آن آب استفاده شده و آلوده با حذف آلایندههای موجود در آن میتواند دوباره مصرف شده یا بدون خطر در طبیعت رها شود. نوع روش و هزینه تصفیه فاضلاب بسته به نوع و مقدار آلایندهها، میتواند متغیر باشد.
با توجه به نوع فرایند تصفیه دو عامل مهم باید قبل از ورود به مرحله تصفیه اصلی انجام شود. اول آنالیز نوع و مقدار آلایندهها و دوم پیش تصفیه. در این مقاله سعی خواهیم کرد مروری خواهیم داشت بر این دو موضوع پر اهمیت در فرایند تصفیه.
فرایند پیش تصفیه فاضلاب
یکی از مهمترین فاکتورها در مرحله تصفیه فرایند، پیش تصفیه است. در این فرآیند ابتدا لازم است قبل از ورود آب به داخل سیستم اصلی، مواد معلق ریز موجود در آب گرفته شوند. فرایند پیش تصفیه کمک میکند تا تصفیه خانه اصلی دچار مشکلاتی همچون گرفتگی، رسوب گذاری و خوردگی شیمیایی نشوند.
منظور از سیستم پیش تصفیه فاضلاب، حذف مواد مضر موجود در داخل فاضلاب است که میتواند به تجهیزات تصفیه خانه آسیب برساند. عملیات پیش تصفیه به منظور کاهش مشکلات بهرهبرداری انجام میشود. مهمترین مشکلات پیش رو در روش اسمز معکوس عبارتند از:
۱٫ گرفتگی و رسوب
جامدات معلق عمدهترین مشکل فاضلابهای صنعتی هستند. این جامدات براساس اندازه و قابلیت ته نشین شدن، به دو دسته جامدات کلوییدی و غیرکلوییدی تقسیم میشوند. جامدات کلوییدی قطری کوچک تر از ۱ میکرون دارند و طی عملیات ته نشینی حذف نمیشوند. جامدات غیرکلوییدی را در طی فرایندهای معمول ته نشینی و فیلتراسیون حذف میکنند.
۲٫ گرفتگی بیولوژیکی
یکی از مشکلترین مسائل بهرهبرداری از سیستمهای تصفیه فاضلاب، رشد میکروبها در سطح غشاء است. به رسوب ناشی از حضور و رشد میکروبها، گرفتگی بیولوژیکی گفته میشود. فاضلابها دارای دامنه گستردهای از میکروبها مثل باکتریا، پروتوزوا (تک یاختگان) و جلبکها میباشند. این میکروارگانیسمها به صورت مواد میکروبی تجمع یافته و در لجن و گل و لای موجود در سطح غشاء رشد کرده و باعث گرفتگی غشاء میشوند.
۳٫ رسوب گذاری
از آنجا که غشاءهای مورد استفاده در روش اسمز معکوس مانع از عبور نمکها میشوند، غلظت نمک میتواند در سمت ورودی غشاء افزایش یابد. این امر موجب رسوب بعضی از نمکها در سطح غشاء میشوند. رسوبگذاری غشاء زمانی اتفاق می افتد که مقادیر نمکهای موجود در سمت ورودی بیش از حد حلالیت نمک در آب باشد.
۴٫ گرفتگی اسیدی
ترکیباتی همچون آهن، منگنز و سولفور در اثر ترکیب شدن با اکسیژن اکسید شده و درpH قلیایی بالا به صورت غیرمحلول و ژلاتینی در آمده و در سطح غشاء رسوب میکنند. در بعضی موارد میتوان مواد اکسید شده را جدا کرده یا با کنترل pH و حذف اکسیژن، اکسیداسیون آنها را متوقف کرد.
انواع فرایندهای پیش تصفیه
روش و فناوری پیش تصفیه وابسته به نوع فاضلاب ورودی است. در انتخاب روش پیش تصفیه، علاوه بر تفاوت آنالیز شیمیایی فاضلاب، تفاوت و شرایط کیفیت فاضلاب در فصول و شرایط آب و هوایی مختلف نیز از اهمیت بالایی دارند.
روشهای پیش تصفیه فاضلاب را میتوان به صورت روشهای شیمیایی، مکانیکی و یا ترکیبی از آنها طبقهبندی کرد. در ادامه روشهای متداول مورد استفاده در فرایندهای پیش تصفیه معرفی و شرح داده شدهاند.
روشهای شیمیایی پیش تصفیه
روشهای شیمیایی مورد استفاده در پیش تصفیه فاضلابها را میتوان به صورت زیر دستهبندی کرد:
- مواد منعقد کننده: در این روش از مواد منعقدکننده به عنوان بخشی از فرآیند انعقاد و لختهسازی جهت افزایش بازده فرایند جداسازی مواد جامد و معلق استفاده میشود.
- مواد جلوگیری کننده از رسوب: این مواد به دو صورت مانع رسوب در سطح غشاء میشوند. در حالت اول با ترکیب شدن با مواد محلول، قابلیت انحلال آنها را در آب افزایش میدهند. در حالت دوم، این مواد با قرار گرفتن بر روی سطح رسوبات تشکیل شده، مانع از ادامه رشد آنها میشوند.
- مواد ضد رسوب: مواد ضد رسوب با ترکیب شدن با برخی از مواد موجود در آب مثل آهن، کمک میکنند تا این مواد بصورت معلق در آب باقی مانده و رسوب نکنند.
- اسیدها: همانطور که گفته شد برخی از مواد در اثر تغییر pH بر روی غشاء رسوب میکنند. با استفاده از اسیدها میتوان امکان رسوبگذاری برخی ترکیبات مثل کربناتها را کاهش داد.
- بیسولفیتها: بیسولفیتها میتوانند کلر موجود در آب را پیش از ورود به غشاء حذف کنند.
روشهای مکانیکی پیش تصفیه
مهمترین روشهای پیش تصفیه به صورت مکانیکی در جدول ۱ آورده شده است.
فناوریهای نوین در عملیات پیش تصفیه
در این بین، فناوریهایی که در آن از جریان برق برای تصفیه فاضلاب استفاده میشود، جدید بوده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است. فناوریهایی که در آن از مفاهیم الکتروشیمی استفاده شده است، مثل انعقاد الکتریکی، اکسیداسیون الکتریکی و … .
در طی دو دهه گذشته فناوریهای تصفیه فاضلاب الکتروشیمیایی بعنوان یک روش نوین و دوست دار محیط زیست بسیار مورد توجه بوده است. در این روشها مقدار لجن تولید شده تا حداقل ممکن کاهش پیدا کرده و دیگر نیازی به استفاده از مواد شیمیایی افزودنی نیست.
فناوری انعقاد الکتریکی
فناوری انعقاد الکتریکی به هیچ نوع فرایند اضافی و ماده شیمیایی نیاز ندارد و قابلیت حذف تمامی ذرات معلق، روغن و چربی و فلزات سنگین را دارد.
بنابراین فناوری انعقاد الکتریکی بسیار کارامد بوده و میتواند بعنوان یک روش پیش تصفیه مناسب در حذف آلایندههای مخرب در فاضلابهای صنعتی عمل کند. صنایعی همچون:
- تصفیه فاضلاب پتروشیمی و فرآوردههای نفتی به منظور حذف روغنهای سنگین، پارافین و برخی ترکیبات آلی و هیدروکربنی؛
- تصفیه فاضلاب لاستیک سازی به منظور حذف پلیمرها و مواد هیدروکربنی؛
- تصفیه فاضلاب صنایع لبنی به منظور حذف چربی محلول و کاهش TSS؛
- تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی به منظور حذف رنگ و اسیدهای چرب غیر محلول؛
- تصفیه فاضلاب نشاسته و گلوکز به منظور کاهش چربی و از بین بردن کربوهیدراتهای نامحلول؛
- تصفیه فاضلاب کارواش به منظور از بین بردن کف و دترجنت و کاهش TSS پساب و ATPE ها؛
- تصفیه فاضلاب کشتارگاهها به منظور حذف و کاهشTSS و چربیهای موجود در فاضلاب؛
- تصفیه فاضلاب صنایع آبکاری فلزات به منظور حذف فلزات سنگین از قبیل کروم.
مکانیزم فرایند انعقاد الکتریکی
ذرات معلق و آلودگیهای موجود در فاضلابهای صنعتی عمدتاً مواد کلوئیدی هستند که به دلیل دارا بودن بار الکتریکی در سطح، همدیگر را دفع میکنند. دفع ذرات بوسیله یکدیگر باعث پایداری آنها در محیط آبی شده و حذف و ته نشینی آنها را مشکل میکند. راهکار اصلی در حذف این مواد، خنثی کرد بار سطح ذرات است. این عمل موجب چسبیدن این ذرات به یکدیگر شده و در نتیجه سنگین شده و میتوانند ته نشین شوند.
در تصفیه فاضلاب به روش انعقاد الکتریکی از فلزاتی مثل آلومینیوم و آهن بعنوان الکترود استفاده میشود. این فلزات در اثر عبور جریان و قرار گرفتن در داخل آب، هیدرولیز شده و تولید یونهایی با بار مثبت میکنند. در ادامه ذرات کلوئیدی با بار منفی، یونهای مثبت را جذب کرده و خنثی میشوند. در نتیجه این خنثی سازی هسته اصلی انعقادی که قابلیت ته نشین شدن را دارد، تشکیل میشود.
مزایای روش انعقاد الکتریکی
لختههایی که بوسیله روش انعقاد الکتریکی ایجاد میشود، بسیار بزرگتر از لختههای ایجاد شده توسط مواد منعقد کننده شیمیایی است و همچنین پایداری بیشتری در برابر اسیدها دارند.
یکی از مهمترین مزیتهای این روش شناورسازی آلایندهها در سطح است که نسبت به روش شیمیایی مزیت به شمار میآید و باعث افزایش بازده روش میشود.
از جمله مهمترین مزیتهای این روش عبارتند از:
- عدم نیاز به ماده شیمیایی اضافی که ممکن است بعدها باعث تولید آلودگی ثانویه شود؛
- حبابهای تولید شده در اثر فرایند الکترولیز آب در روش انعقاد الکتریکی موجب شناورسازی و حذف بهتر آلایندهها میشود؛
- فرایند انعقاد الکتریکی به دلیل سادگی تجهیزات، قابلیت اتوماسیون خوبی دارد؛
- آب تصفیه شده بوسیله فرایند انعقاد الکتریکی بدون رنگ، بدون بو و شفاف است؛
- لختههای تشکیل شده در اثر فرایند انعقاد الکتریکی بسیار بزرگ بوده و با استفاده از فیلتراسیون به راحتی حذف میشوند؛
- مقدار لجن تولید شده در این روش بسیار کم بوده و این لجن بسیار پایدار و غیر سمی است؛
- حتی ریزترین ذرات کلوییدی نیز میتوانند بوسیله روش انعقاد الکتریکی حذف شوند.
معایب و چالشهای روش انعقاد الکتریکی
از مهمترین چالشهای مورد توجه در فرایند الکتریکی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- با گذر زمان باید آند را جایگزین کرد، چون در طی فرایند آند در داخل محلول فاضلاب حل میشود؛
- غیرفعال شدن کاتد میتواند باعث کاهش بازده فرایند انعقاد الکتریکی شود؛
- در مناطقی که برق فراوان نیست، این روش میتواند گران قیمت باشد.
سیستم پیش تصفیه ترکیبی Densadeg® ساخته شرکت SUEZ
شرکت SUEZ توانسته در خصوص فناوریهای پیش تصفیه فاضلاب، روشهای جدیدی را توسعه دهد.
سیستم Densadeg®، یک بسته کامل ترکیبی از چندین فرایند پیش تصفیه به صورت همزمان است. در این سیستم فرایندهای لختهسازی، شفافسازی و تغلیظ لجن به صورت یکجا طراحی و ساخته شده است. همچنین این سیستم میتواند با فرایندهای چربی زدایی و حذف شن و ماسه نیز ترکیب شود.
مزایای این سیستم نسبت به سیستمهای مشابه عبارتست از:
- میزان لجن تولید شده تا ۱۰ برابر کمتر نسبت به روشهای دیگر؛
- قابلیت استفاده چند منظوره (آب آشامیدنی، فاضلاب شهری و صنعتی)؛
- سرعت بالای عملیات (حتی در زمان تغییر در حجم و جریان ورودی)؛
- امکان اجرا در ابعاد مختلف (بسته به نوع سیستم تصفیه خانه).
فناوری پیش تصفیه مکانیکی Primegreen
سیستم Primegreen یک فرایند پیش تصفیه به کمک فیلتراسیون است که با هدف کاهش مقدار لجن تولید شده در تصفیه فاضلاب، ساخته شده است. این سیستم میتواند لجن خروجی از بخش شفاف کننده را تصفیه کند.
مهمترین مزیتهای این سیستم عبارتست از:
- کمترین هزینه در سیستمهای تصفیه فاضلاب شهری (فقط تجهیزات)؛
- قابلیت استفاده در انواع تصفیه خانهها؛
- بدون نیاز به ماده شیمیایی؛
- تمام اتوماتیک با کاربری آسان؛
- قابلیت استفاده در انواع تصفیهخانهها با حجمهای مختلف؛
- بدون نیاز به مرحله تغلیظ به دلیل حجم بالای لجن جامد؛
نانوکامپوزیت رس-پلیمر
در بین روشهای موجود، روش جذب یکی از ارزانترین روشهای حذف آلودگیهای آلی و غیر آلی از آب است. این روش به دلیل بازده خوب، در کشورهای مختلفی که با معضل آب مواجه هستند، بسیار مورد توجه و استقبال قرار گرفته است. انتخاب نوع جاذبی که در تصفیه یک آلاینده خاص استفاده شود، وابسته به غلظت، ترکیب شیمیایی آلاینده، نسبت بازده به هزینه و ظرفیت جاذب در جذب آلاینده است.
در بین جاذبهای مختلفی که امروزه شناخته شده است، رسها به دلیل هزینه بسیار پایین، در دسترس بودن و جنبههای زیست محیطی، بسیار مورد توجه و تحقیق قرار گرفته تا بتوان از آن در کاربردهای مختلف استفاده کرد.
نانو رس و کامپوزیت نانو رس
در فرایند تصفیه فاضلاب رس ها و انواع شکلهای اصلاح شده آن بسیار مورد توجه هستند. قابلیت جذب یونهای فلزی موجود در محیطهای آبی و همچنین دسترسی آسان و قیمت پایینتر در مقایسه با کربن فعال، زئولیت و غشاءها موجب شده تا بیش از بیش به این ماده طبیعی توجه شود.
یکی از دستههای پر کاربرد رسها، نانو رسها هستند. گسترش روز افزون فناوری نانو موجب شده تا از این ماده به عنوان یک نانو ماده طبیعی بسیار استفاده شود. نانو رسها، نانوذراتی هستند که ساختار لایهای دارند و از مواد معدنی سیلیکاتی ساخته شدهاند.
نانو رسها میتوانند در زمینه پلیمری پراکنده شده و بعنوان یک جز افزودنی یا پر کننده استفاده شوند که به این ترکیب کامپوزیت پلیمر/نانو رس گفته میشود. کامپوزیتهای پلیمر/نانو رس به دلیل قابلیت تبادل کاتیونی، رفتار تورمی و سطح ویژه بالا میتوانند قابلیتهای فراوانی داشته باشند.
این کامپوزیتها دارای کاربردهای متنوعی در صنایع مختلف مثل ساخت و ساز، اتومبیل، فرایندهای شیمیایی، دارویی، هوا فضا، بسته بندی مواد غذایی، منسوجات و آب و فاضلاب هستند.
انعقادسازی و شناورسازی با استفاده از کامپوزیت نانو رس
در اغلب فرایندهای تصفیه فاضلاب دو مرحله اصلی وجود دارد که در دو محفظه جداگانه انجام میشود. مرحله اول: انعقاد سازی که شامل خنثی سازی ذرات باردار و غلبه بر دافعه الکترواستاتیک است. مرحله دوم: شناور کردن که شامل به هم پیوستن ذرات کوچک و تشکیل ذرات بزرگتر است که میتوانند در کف محفظه ته نشین شوند.
ترکیب این دو روش به صورت همزمان میتواند باعث افزایش بازده فرایند تصفیه فاضلاب و کاهش اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از تولید لجن شود. امروزه از کامپوزیت پلیمر/رس بعنوان یک ماده کاندید که میتواند امکان انجام این دو عملیات را به صورت همزمان فراهم کند، نام برده میشود.
روش ESR در پیش تصفیه فاضلاب
شرکت Biopuremax یک شرکت ارائه دهنده راهکارهای پیش تصفیه است که فرایندهای آنها علاوه بر ساده بودن، تمیز بودن، موثر بودن، دوست دار محیط زیست نیز است. در این روشها از هیچ گونه ماده شیمیایی استفاده نمیشود. این روش یکی از بهترین روشهای پیش تصفیه قبل از ورود به محفظه اسمز معکوس است.
روش ESR که مخفف عبارت Electrolytic Scale Reduction است، روشی است که جایگزین دو روش تبادل یون نرم کننده و روش شیمیایی ضد رسوب میشود. در این روش جریان الکتریکی برقرار شده در محفظه باعث افزایش مقدار pH در نزدیکی کاتد شده در نتیجه رسوبات سخت در محفظه ته نشین میشوند و به صورت همزمان CO۲ آزاد میکند.
عملکرد ESR با استفاده از پایش و اندازهگیری جریان الکتریکی عبوری از آند و کاتد انجام میشود. زمانی که جریان عبوری در محدوده طراحی شده دستگاه باشد، به معنای اینست که این سیستم درست کار میکند. جریان الکتریکی استفاده شده در این روش به صورت DC است.
یکی از مزایای روش ESR تعمیر و نگهداری آسان سیستم است. بسته به میزان کارکرد و بهرهبرداری از سیستم، این زمان میتواند بین دو هفته تا یک ماه متغیر باشد. فرایند تمیزکاری به صورت اتوماتیک بوده با معکوس کردن جریان الکتریکی در محفظه واکنش امکانپذیر است. بر همین اساس هیچ گونه جایگزینی الکترود نیاز ندارد.
انواع فناوریهای نوین در آنالیز آب
یکی از چالشهای پیش روی صنعت آب و فاضلاب دنیا، شناسایی مقدار و نوع آلودگی موجود در آب است. نوع و مقدار آلایندهها عامل تعیین کننده در انتخاب فناوری تصفیه متناسب است. همچنین پالایش لحظه به لحظه آلایندهها امکان مدیریت بهتر انرژی و فرایند تصفیه را فراهم میکند.
بر همین اساس روشهای آنالیز آلودگیهای موجود در آب بسیار حائز اهمیت هستند. امروزه با پیشرفت فناوریهای مرتبط با اندازهگیری و مانیتورینگ، امکان ساخت ابزارهای مرتبط با حوزه آب توسعه پیدا کرده است.
به دلیل پیچیدگیهای شیمیایی سیستمهای آبی و فاضلابی و مشکلات مختلف مثل اختلاف مسافت بین محل تولید و تصفیه فاضلاب، این مسئله تا به امروز عقب مانده است. روشهای سنتی آزمایشگاهی و نمونه برداری، باعث تاخیر در فرایند کنترل کیفیت آب شده و باعث شده مسئله کنترل کیفیت آب همچنان با مشکلات مختلفی روبرو باشد.
آنالیز برومید
این شرکت سنسورهای هیدروژن و برومید سرعت بالا ساخته که قادر هستند در محیطهای خورنده و با شرایط سخت کار کنند. برومید مادهای است که میتواند در مرحله کلرزنی تصفیهخانه ها و سیستمهای توزیع با مواد آلی موجود در آب واکنش کرده و تشکیل تری هالو متان (THMs) دهد. این ماده بسیار سمی بوده و سرطان زا است.
برای اندازهگیری مقدار برومید در تصفیهخانهها باید نمونه به آزمایشگاه ارسال شود. سنسور ساخته شده توسط شرکت SenSevere قادر است مقدار برومید موجود در آب را تا حد ppb ۱۰ شناسایی و اندازهگیری کند. این عمل به اپراتورهای تصفیهخانهها اجازه میدهد تغییرات لازم در فرایند به صورت آنی و در لحظه انجام دهند.
آنالیز و شناسایی رسوبات بیولوژیکی
شرکت استارتاپی Alvim سنسورهایی ساخته است که با استفاده از آن میتوان رسوبات بیولوژیکی را مانیتور کرد. این فناوری میتواند در کنترل فرایندهای مختلفی مثل سیستم خنک کننده آب، تصفیه آب صنعتی، نمک زدایی، تولید مواد غذایی و کاغذ مورد استفاده قرار گیرد.
بعنوان مثال این شرکت اخیراً از سنسورهای خود در خط تولید خمیر و کاغذ استفاده کرده است. این سنسورها امکان مانیتور کردن تشکیل رسوبات بیو را به اپراتور میدهند که در نتیجه آن میتواند مقدار مواد شیمیایی را با توجه به مقدار رسوبات کنترل کند.
در حال حاضر این شرکت در حال توسعه محصول خود برای کاربرد در صنایع نفت و گاز هستند. این شرکت مشتریان مختلفی دارد که از آن جمله میتوان، GDF Suez و Danone را نام برد.
شناسایی و اندازهگیری فلزات سنگین
شرکت ANDalyze که در ایالت ایلی نویز قرار گرفته، در حال ساخت یک سنسور بر پایه DNA است که میتواند برای شناسایی مقدار ناچیز مواد آلی باکتری مورد استفاده قرار گیرد. در حال حاضر این دستگاه قادر است مقدار فلزات را در حد ppb شناسایی کرد و نتیجه را در کمتر از ۳۰ ثانیه گزارش کند.
تستهای اولیه سنسور نشان از نتایج عالی، کاربری آسان و دقت بالای دستگاه نسبت به نمونههای مشابه دارد. در حال حاضر این شرکت با بیش از ۲۰ توزیع کننده تجهیزات آنالیز در دنیا همکاری میکند. این شرکت در حال توسعه یک سیستم آنلاین آنالیز است که با همکاری ارتش آمریکا در حال انجام است.
اندازهگیری همزمان پارامترها
سیستم مانیتورینگ آنی شرکت Zaps Technology از سه فناوری اپتیکی جذب، بازتاب و فلورسانس، به صورت همزمان استفاده میکند. این امر باعث میشود تا دستگاه بتواند ۱۰۰ پارامتر کیفیتی مختلف آب را به سرعت و همزمان شناسایی کند؛ از پارامترهای ساده شیمیایی مثل کلرین و آمونیا، تا پارامترهای پیچیده مثل ترکیبات آلی انواع باکتری، جلبک با دقت بالا.
Zaps در تلاش است که بتواند تاییدیه خود از آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا را دریافت کند. در صورت تایید، این فناوری میتواند تحول بزرگی در بحث آنالیز و مانیتور فاضلاب ایجاد کند. دستگاه به اپراتور اجازه آنالیز آنی آب و آلایندههای آن را میدهد.
آنالیز مقدار مواد آلی
یکی دیگر از شرکتهای با پتانسیل بالا، OptiEnz Sensors است. این شرکت توانسته با استفاده از فناوری فلورسانس، سنسور پروبی را توسعه دهد که میتواند مقدار مواد آلی موجود در آب را به صورت پیوسته و آنی گزارش کند. علاوه بر سنسورهای بنزن، تولئون، اتیل بنزن و زیلن، OptiEnz سنسوری ساخته است که میتواند مقدار کربوهیدرات را در مواد غذایی و شیر شناسایی کند.
سنسور تری کلرو اتیلن (TCE) شرکت میتواند مقدار TCE را در محدوده ppb شناسایی کرده که یک ابزار مهم در شناسایی کیفیت آبهای زیرزمینی به شمار میآید. سنسورهای ساخته این شرکت در مقایسه با روشهای آزمایشگاهی بسیار مفیدتر و پر کاربردتر هستند.
شتاب دهنده واتک به عنوان اولین مرکز تخصصی شتاب دهی در حوزه آب، بستری بسیار مناسب برای پرورش و تجاری سازی ایدههای خلاقانه و نوآورانه حوزه آب می باشد.
مطلبی دیگر از این انتشارات
جوشکاری برای افراد تازه کار!
مطلبی دیگر از این انتشارات
شبکهسازی و توسعه فناوریهای آب
مطلبی دیگر از این انتشارات
اهمیت شغل لوله بازکنی و تخلیه چاه