توصیه دوستانه: سند خرید خودرو را در دفاتر اسناد رسمی تنظیم کنید

چند سال است که ماده  ۲۹ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی (۱۳۹۰) زمینه مجادله بین دو نهاد عمومی کشور شده است. آیا چیزی در این ماده مبهم است؟ نیروی انتظامی معتقد است صرف انجام تشریفات قانونی در پلیس برای نقل و انتقال خودرو کافی است، اما سردفتران اسناد رسمی می‌گویند پس از انجام تشریفات انتظامی، نقل و انتقال خودرو انجام می‌شود. پلیس می‌گوید برگه مشخصات انتظامی خودرو (برگ سبز) دال بر مالکیت است، سردفتران می‌گویند انتقال مالکیت تنها به موجب سند تک‌برگ انجام می‌شود.

چیزی در این ماده مبهم نیست. ماده ۲۹ به روشنی می‌گوید منظور از نقل و انتقال خودرو با سند رسمی، انتقال آن در دفتر اسناد رسمی است، اما فروشنده و خریدار قبل از انتقال باید مجموعه‌ای از تشریفات انتظامی را طی کنند. به عبارتی دفترخانه‌ها نمی‌توانند قبل از احراز طی این روند، اقدام به تایید انتقال مالکیت در سند رسمی کنند.

پلیس اما معتقد است طبق قانون مدنی، هر سندی که ادارات دولتی در مقام انجام وظایف خود صادر می‌کنند، رسمی است. پس برگ سبز نیز طبق قانون مدنی رسمی است و قاعده ابتدای ماده ۲۹ شامل برگ سبز نیز می‌شود. البته هیچ حقوق‌دانی در رسمی بودن برگ سبز، تردید ندارد، اما مشکل استدلال نیروی انتظامی این است که این اداره صلاحیت «نقل و انتقال اموال» را ندارد و برگ سبز خودرو راجع به نقل و انتقال اموال، سند رسمی نیست. به عبارتی رسمی یا عادی بودن اسناد، امری نسبی و وابسته به موضوع و حدود صلاحیت صادرکننده است. آیا نیروی انتظامی می‌پذیرد اداره آموزش و پرورش راسا برای خودروهایش برگ سبز صادر کند؟ این اداره می‌تواند استدلال کند به عنوان اداره دولتی، اسنادش رسمی است. یقینا نه نیروی انتظامی می‌تواند مدرک دیپلم صادر کند، نه آموزش و پرورش می‌تواند برگ سبز چاپ کند، هیچ یک از این دو اداره نیز صلاحیت صدور سند معاملات را ندارند.

البته کسی دوست ندارد هنگام نقل و انتقال خودرو، پولی به دفترخانه بپردازد. اما فایده و ثمره تنظیم سند رسمی برای یک معامله چیست؟ توضیحش در یک نوشته تلگرامی دشوار است، مختصر و مفید: سند رسمی معامله را از تزلزل مصون می‌کند. بدون وجود سند رسمی، فروشنده خودرو یا هر کس دیگری می‌تواند ادعای نقصان و بطلان معامله را کند. حتی اگر چنین دعوایی موجب از دست رفتن خودرو یا پول خریدار نشود، سر و کار او را برای مدت مدیدی با دادگستری می‌اندازد. آیا مایلید معامله‌ای انجام دهید که احتمال دادگاه‌کشی دارد؟

تنظیم سند رسمی، نوعی بیمه کردن معامله برای تضمین قطعیت و پیشگیری از هر گونه دعوای بعدی راجع به آن است. با سند رسمی دیگر کسی نمی‌تواند به راحتی زیر میز معامله بزند. آیا برگ سبز خودرو به تنهایی این کارکردها را دارد؟ خیر! صرف داشتن برگ سبز خودرو دادگاه را نسبت به صحت نقل و انتقال خودرو قانع نمی‌کند و این تازه اول ماجراست. اما سند رسمی مندرجاتی دارد که به نوعی اقرار فروشنده و خریدار به حساب می‌آید و راه را بر بسیاری از ادعاهای آتی هر یک علیه دیگری می‌بندد. این کارکردی است که برگ سبز خودرو دست دوم ندارد.

آیا مجلس به تازگی به نفع نیروی انتظامی اظهار نظر کرده است؟ بهانه این یادداشت مصاحبه اخیر سرداری است که با ردیف کردن قوانین متعدد و استناد به نامه یکی از معاونت‌های مجلس، ادعا کرده دعوا به نفع نیروی انتظامی مختومه شده است. البته استنادات سردار به قوانین یکی از یکی نادرست‌تر است، و از همه آن‌ها نادرست‌تر اشتباه گرفتن مجلس شورای اسلامی با اداره سر کوچه است. معاونت قوانین مجلس هیچ صلاحیتی برای تفسیر، نسخ یا تغییر قانون ندارد. تنها اکثریت نمایندگان طبق تشریفات قانونی می‌توانند قانون را تغییر دهند یا تفسیر کنند. ماده ۲۹ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی تغییر نکرده و از آن مهم‌تر هیچ دادگاهی برگ سبز خودرو را به عنوان سند رسمی نقل و انتقال خودرو به حساب نمی‌آورد.

به شما اطمینان خاطر می‌دهم برای من هیچ منفعتی در نوشتن این مطلب نیست. من پژوهشگرم، نه سردفتر. اما می‌دانم بسیاری از دردسرهایی که مردم در دستگاه قضایی می‌کشند ناشی از نزول شان و بی‌اعتبار شدن اسناد رسمی است. این یک توصیه دوستانه است: اگر خریدار خودرو دست دوم هستید، ثبت معامله در دفتر اسناد رسمی عین عاقلی و برای آرامش خاطر خودتان ضروری است.

پی‌نوشت: می‌دانم درباره نقل و انتقال خودرو این قدر مطالب مختلف خوانده اید که هم‌چنان سوالات زیادی در ذهنتان وجود دارد. اگر سوالی دارید، از طریق نشانی درج‌شده در قسمت معرفی کانال بپرسید، قسمت دوم نوشته را برای پاسخ به سوالات احتمالی کنار گذاشته ام.