قواعد پارکینگ در کوچه‌هایی که بن‌بست نیست

یکی از معضلات در شهرهای بزرگ، پارکینگ خودروها در کوچه است. شما هم احتمالاً با یادداشت‌های «لطفاً در اینجا پارک نکنید»، مواجه شده اید و اگر هم این لطف را در حق یادداشت‌گذار نکرده باشید، احتمالاً کار به تهدید، بددهنی یا پنچری خودرو کشیده است. شاید خود شما، یکی از همین یادداشت‌گذار‌ها باشید، به هر حال، به نظرم قواعد پارک خودرو در نظم حقوقی ایران کاملاً روشن است. دست کم این یکی از آن مواردی است که هیچ مقام مسئولی نمی‌تواند با ادعای «خلاء قانونی» یا «ناکارآمدی قوانین» با آن طرف شود. این راهنمای مختصر و مفید برای همگان راجع به قواعد پارک در کوچه است:

فضای کوچه، در ملکیت هیچ شخص خاصی نیست و به عموم مردم تعلق دارد.  کوچه از جمله اموالی است که غیر قابل تملک اعلام شده است. (ماده ۲۴ قانون مدنی) و با رعایت سایر قوانین، هر کسی می‌تواند از منافع آن بهره‌مند شود. (ماده ۹۲ قانون مدنی). تا زمانی که سد معبر نکرده باشید یا در جایی که توقف ممنوع اعلام نشده، توقف نکرده باشید، پارک در کوچه حق شماست و سهم شماست، مگر با یک استثنا.

1. هر کسی با مالکیت، صاحب حق‌هایی می‌شود که برای بهره‌برداری از آن ملک در اموال دیگران وجود دارد. اگرچه کوچه در مالکیت عمومی است، اما خانه‌های در کوچه در حد رفت و آمد خود نسبت به آن حق دارند. به این حق، «حق ارتفاق نسبت به ملک غیر» می‌گویند. (مواد ۹۳ تا ۱۰۸ قانون مدنی)‌ در پارکینگ در کوچه‌ها، نباید راه رفت و آمد صاحبان منزل گرفته شود. بنابراین حق پارک در برابر درب پارکینگ منزل را ندارید. همین طور پارک در برابر سایر درب‌ها، اگر امکان رفت و آمد آدمیزاد یا وسایل متعارف آن درب مثل دوچرخه و موتور سیکلت  را سلب کند، ممنوع است. این استثنای پارک در کوچه‌هاست.
2. این که شما زحمت کشیده اید پیاده‌رو را سنگ‌فرش کرده اید، یا گل و بته و درخت کاشته اید، برای شما هیچ حقی نسبت به آن و فضای مجاور در کوچه نمی‌کند. این حق همه است. هر کسی زودتر این حق را اعمال کند، از آن بهره‌مند خواهد شد. پس برای پارک کردن در فضای غیر عبوری کوچه‌ها، قاعده «هر کی زودتر  رسید» حاکم است.  نمی‌توان گفت زیر پنجره و جلوی دیوار، حریم ملک است. کوچه در مالکیت عمومی است و ایجاد حق در ملک عمومی، جنبه استثنایی و حداقلی دارد.
3. این‌جا به بحث شیرین پارک=پنچری می‌رسیم. حتی اگر کسی در برابر درب پارکینگ شما پارک کند، شما حق ندارید او را به پنچری تهدید کنید. جلوی درب منزل که قصه این است، پس قصه بقیه دیوار منزل و زیر پنجره و ... به طریق اولی تکلیفش روشن است. شما تنها می‌توانید از ضابطین قضایی (در اینجا نیروی انتظامی) برای رفع مزاحمت کمک بخواهید. شما قاضی نیستید که برای گرفتن حق‌تان رأساً اقدام کنید. صرف تهدید دیگران به خسارت مالی (پنچری یا حتی خالی کردن باد تایر) جرم است. تهدید به ایراد ضرر مالی تا ۷۴ ضربه شلاق یا دو ماه تا دو سال حبس دارد. (ماده ۶۶۹ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی). تخریب عمدی اموال دیگری نیز از ۶ ماه تا ۳ سال حبس خواهد داشت. (ماده ۶۷۷ کتاب پنجم قانون مجازات). یک توهین ساده نیز می‌تواند مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا جزای نقدی به همراه داشته باشد. (ماده ۶۰۸ همان قانون).
4. این که مانع از پارک دیگران در برابر دیوار منزلتان شوید، زورگویی است، از شما بعید است.
   
   از معین زحمتکش، دوست عزیز و وکیل گرانمایه، که زحمت بازخوانی متن را کشیدند، سپاسگزارم.