ریئس علی دلواری ممسنی

12 ام شهریور ماه به مناسبت شهادت رئیسعلی دلواری ممسنی ، روز ملی مبارزه با استعمار، نام گذاری شده است.

رئیسعلی دلواری (حدود ۱۲۶۱ – ۱۲ شهریور ۱۲۹۴) مبارز مشروطه‌خواه و رهبر قیام جنوب در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای انگلستان در جنگ جهانی اول بود.

حسین احمدی در کتاب کالبدشکافی سیاست انگلیسی ها در ایران اینگونه بیان میکند که انگلیسی ها به خوبی از نقش طوایف #ممسنی در جنوب ایران اطلاع داشتند و بیان میکند سیاست ممسنی زدائی انگلستان سرانجام به قیام مسلحانه دو طایفه کوچک ممسنی یکی در #تنگستان به فرماندهی #ریسعلی و دیگری در #بلوچستان به فرماندهی #اسماعیل_زهی انجامید.

رئیسعلی با همراهی دیگر #مشروطه‌ خواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد محمدعلی شاه قاجار خارج و بوشهر را تصرف کرد و حدود ۹ ماه شهر را در کنترل داشت.

در آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ میلادی با نقض بی‌طرفی توسط قوای روس از شمال و نیروهای انگلستان از جنوب، ایران را در معرض هجوم قرار دادند و کشتی‌های جنگی انگلستان در مقابل بوشهر لنگر انداختند.

رئیسعلی دلواری از این وقایع آگاه و در مقام دفاع از وطن برآمدند. قیام دلیران تنگستان علیه اشغالگران آغاز شد و نیروهای متجاوز انگلیسی که قریب به پنج هزار نفر بودند در دام مبارزان تنگستانی گرفتار آمدند و عده زیادی از نیروهای انگلیسی در این حمله کشته شدند.

سید قاسم یاحسینی در کتاب #ریس_علی_دلواری بیان میکند او فرزند زائر محمد دارای اصالت لر از ایل ممسنی است و دارای سه برادر به نام های احمد حسن و محمد میباشد.

در مصاحبه ای که محمود نامور، خواهرزاده ایشان در سال ۱۳۷۳ انجام داد، رییسعلی از طایفه لرِ نورآباد ممسنی معرفی شد و او در این مصاحبه گفت: «در دوره حکومت زندیه سه برادر به نامهای احمد محمد، حسن محمد و از ناحیه نورآباد ممسنی به استان بوشهر مهاجرت کردند.

زکریا رستگار نیز در کتاب تتگستان بیان میکند که اجداد ریس علی بندر دلوار را به یاد دلوار ممسنی بنیاد و در انجا مستقر شدند و همچنین تورج صادقی در کتاب سرسلسله خاندان رئیس از سال 1176 هم به این سه بردار اشاره کرده و انها را اجداد طوایف ممسنی در تنگستان میداند.