نقش برجسته کورانگون

سنگ‌نگاره #کورانگون نخستین و کهن‌ترین نقش برجسته ا عیلامی ایران و جهان با دیرینگی بیش از 5000 سال است که در منطقه ممسنی نزدیک شهر فهلیان و در یک کیلومتری کاخ هخامنشی لیدوما ممسنی قرار دارد.

نخستین بار در سال 1300 توسط مورخ و باستان‌شناس آلمانی بارون مکس وان اوفنهایم به جهان معرفی شد، سپس در سال ۱۳۰۳ خورشیدی، توسط «ارنست هرتسفلد» بررسی و پژوهش شد.این سنگ نگاره با نام «حجری ایلامی (گورانگون)» با شماره ثبت 254 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
این نقش برجسته روایتگر پرستش یک زوج مقدس است و 72 تصویر کوچک و بزرگ دیگر از پرستشگران در اطراف آن است که به مرور زمان دچار فرسایش شده‌اند.

در این نقش برجسته ایزد ناشناختهٔ ایلامی بر تختی که به مانند ماری چنبره زده، نشسته‌است و جامی در دست راست دارد که دو جریان آذرخش گونه یا آب از ان بیرون زده و هر یک به سمت دو فرد کنار او در حرکت است و وارد جامی می‌شود که در دستان انهاست. در سمت چپ و در کنار ایزد، ایزدبانویی یا همسر وی بر تختی نشسته ایزدبانو تاج یا سرپوشی با دو شاخ بزرگ، که تاج خدایان است بر سر دارد و دستهایش به سنت ایلامیان در مقابل سینه و شکم برهم گذاشته شده‌است. آتشدان فروزان در مقابل ایزدان قرار گرفته و سه نفر با اندکی فاصله در مقابل آنان ایستاده‌اند، فرد جلویی جام مقدس را در دست دارد که شراره آذرخش ایزد وارد ان می‌شود.

و از نظر والتر هینز ایلام‌شناس و ایران‌شناس مشهور آلمانی نگهدارندگان جام شاه و برادران یا جانشینان وی هستند و این‌نقش برجسته ایزد آسمان ، #هومبان و ایزد بانوی کنار وی، #کری‌ریشا یا ایزد آسمان و مادر خدایان و همسر هومبان، آپارتی یا پارتی است.

این مراسم و سایر مراسمات مذهبی در ایران باستان بسیار نیاز به تعمق و تامل دارد.

کارشناسان نیز از این یادمان با نام کهن ترین سنگ نگاره جهان یاد می‌کنند.

دکتر مهرداد بهار اسطوره شناس ایرانی در کتاب اسطوره و فرهنگ، یادآور شده که این نقش احتمالاً نقش خدای «ناپریشیا» به همراه یک الهه احتمالاً «کری ریشا» است ناپریشیا، خدای کوهستان و آب است که بر تختی از یک مار چنبره زده نشسته و سر مار را با دست چپ خود گرفته است و روی دست راستش فواره ای از آب قرار دارد که احتمالاً به جهت بخشش و تقدیس نزد اوست و این آب پس از آن دو شعبه شده قسمتی به پشت سر برای حامیان و کاهنان و قسمتی برای شاه و پیروان اختصاص داده شده است
آثار باستانی است که تاریخچه و تمدن هر سرزمینی را مشخص می کند, پس حفاظت و حراست از آنها امری ضروری است.