مایا اولین سیستم تصفیه آب نیم‌کره غربی را ساخت

منتشر‌شده در: مجله science به تاریخ ۵ نوامبر ۲۰۲۰
لینک منبع: The Maya built the Western Hemisphere’s first water filtration system

شهر مایای تیکال به خاطر وجود کاخ‌ها و معابد سربه‌فلک‌کشیده خود مشهور است. اما چیزی که باعث شد تیکال بسیار فروتنانه به کار خود ادامه دهد: سیستم تصفیه آب آن، که اولین بار در نوع خود شناخته شده‌بود. محققان اخیرا مواد معدنی آتش‌فشانی را کشف کرده‌اند که میکروب‌ها و فلزات سنگین را در یکی از بزرگ‌ترین مخازن تیکال از بین می‌برند. از آنجا که این ماده در نزدیکی آن مخزن یافت نمی‌شود، این یافته وجود یک فیلتر عمدی را نشان می‌دهد.

دکتر کنت تانکرسلی، یکی از نویسندگان این مطالعه که یک زمین‌شناس باستان‌شناسی در دانشگاه سینسیناتی (UC) است، می‌گوید که این یافته با این ایده طولانی‌مدت، که قدرت تکنولوژیکی دنیای باستان در مکان‌هایی مانند یونان، رم، مصر و چین متمرکز شده‌است، در تضاد است. « وقتی نوبت تصفیه آب می‌رسد، مایا هزاران سال جلوتر است.»

تیکال که در جنگل‌های گرمسیری شمال گواتمالا مستقر شده بود، بیش از ۱۰۰۰ سال رشد کرد. در اوج شکوفایی آن، حدود ۷۰۰ سال پس از میلاد مسیح تصور می‌شود که بیش از ۴۵۰۰۰ خانوار در آنجا ساکن بوده‌اند. نیکلاس دوننینگ، باستان‌شناس UC می‌گوید: « این یکی از برجسته‌ترین شهرهای مایا بود.»

اما مردم تیکال مجبور بودند با فصل خشکی که تقریبا از ماه نوامبر تا آوریل به طول انجامید، دست و پنجه نرم کنند. لیزا لوسرو، یک باستان‌شناس در دانشگاه ایلینویز، اوربانا-چمپینت که در این تحقیق مشارکت نداشته است، گفت که ذخیره آب در مخازن یک راه‌حل بود، اما آن آب باید برای نوشیدن مناسب می‌شد. « تمیز نگه داشتن آب حیاتی بود.»

چندین سال پیش، دوننینگ و همکارانش رسوبات چندین مخزن تیکال را حفاری کردند. آن‌ها با تعجب دریافتند که یکی از بزرگ‌ترین مخازن، کرینتال، به طور قابل‌توجهی آلودگی کمتری از فلزات سنگین، جلبک‌های تولید کننده توکسین و یک ماده معدنی مرتبط با آلودگی مدفوع نسبت به بقیه دارد. داننینگ می‌گوید: « کیفیت آب در کریدنتال بسیار بالاتر بود.»

تیم فرض کرد که مایا به نوعی در حال فیلتر کردن آب کریدنتال است. دوننینگ می‌گوید: « مایا از باغ‌ها به عنوان حمام استفاده می‌کرد.» « آبی که وارد مخزن می‌شد خیلی تمیز نبود.»

بنابراین محققان به رسوبات کف مخزن بیشتر دقت کردند. اولین نشانه یک فیلتر قدیمی کشف بلورهای کوارتز بود. دانشمندان چهار لایه مجزا پیدا کردند که هر کدام چند سانتی‌متر ضخامت داشتند، کریستال‌های قهوه‌ای با مقیاس میلی‌متر داشتند. (این دانه‌های شن و ماسه می‌توانند برای فیلتر کردن آب استفاده شوند، اما تمام میکروب‌های مضر را جذب نمی‌کنند.) سپس محققان با جزئیات بیشتر کوارتز را بررسی کردند و کشف کردند که با بلورهای کوچک‌تر «زیولیت‌ها» دانه‌دانه‌دار شده‌است. تانکرسلی می‌گوید که این نوع از موادمعدنی آتش‌فشانی می‌تواند آب را از طریق به دام انداختن میکروب‌ها و فلزات سنگین در یک ساختار متخلخل تصفیه کند که امروزه هنوز هم به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. « تقریبا هر چیزی که ما می‌نوشیم، از آب بطری شده گرفته تا شراب، از طریق فیلتر زئولیت فیلتر می‌شود.»

محققان پیشنهاد می‌کنند که مایا در مورد زیولیت‌ها در سنگ اطلاعی نداشت، اما آن‌ها قابلیت‌های تصفیه را به رسمیت می‌شناختند. تشکیل صخره غنی از کوارتز و زئولیت در حدود ۳۰ کیلومتری شمال شرق تیکال منبع احتمالی مواد در مخزن کرونیتال است، این تیم ماه گذشته در گزارش‌های علمی پیشنهاد داد. تانکرسلی می‌گوید آب در این مکان «شفاف بود و طعم خوبی داشت».

داننینگ می‌گوید: متاسفانه، هیچ مدرک مستقیمی از اینکه سیستم فیلتراسیون کریدنتال چگونه عمل می‌کند، وجود ندارد. با این حال، این تیم ایده‌ای دارد: تخته فیبر با نی ممکن است صخره‌های کوارتز و زیولیت‌دار را درست در بالای جریان ورودی مخزن نگه‌داشته باشد. چنین برپاسازی به صورت دوره‌ای با سیل‌های ناگهانی پس از طوفان شسته می‌شد که می‌توانست لایه‌های کوارتز و زئولیت یافت‌شده در پایه مخزن را توضیح دهد.

لوسرو می‌گوید که این کشف یادآور قوی قابلیت‌های تکنولوژیکی مایا است. « این نشان‌دهنده سطح دیگری از شگفتی است که مردم باستان انجام داده‌اند.»

این متن با استفاده از ربات ترجمه مقالات باستان شناسی ترجمه شده و به صورت محدود مورد بازبینی انسانی قرار گرفته است.در نتیجه می‌تواند دارای برخی اشکالات ترجمه باشد.