مشکلات و چالش‌های زندگی به‌عنوان یک فریلنسر؛ پرواز آزاد در قفس

با شنیدن کلمه فریلنسر، چه تصویری در مقابل خود می‌بینید؟ چه تصوری از زندگی فریلنسری دارید؟ بسیاری از مردم، درکی از شیوه کار فریلنسری و سبک زندگی این افراد ندارند. آن‌هایی که آشنا هستند نیز همیشه فریلنسر را تنها به شکل فردی آزاد و راحت، بدون پایبندی به قید و بند مرسوم سازمانی می‌بینند. نیروی کاری که با لباس راحتی، گوشه اتاق خواب به طراحی یا برنامه‌نویسی یا هر کار دیگر مشغول می‌شود، یا در بدترین حالت در یک فضای کار اشتراکی شیک، با اتاق بازی و تفریح و امکانات عالی، چند ساعتی از روز را کار می‌کند. فریلنسرها از نگاه اکثر ما، افرادی هستند که به‌خاطر عدم نیاز به پیروی از برخی قوانین، زندگی شخصی و کاری آسانی دارند؛ اما اگر با دقت به وضعیت آن‌ها نگاه کنیم، قطعا نقاط سیاهی هم مشاهده خواهیم کرد.

زندگی فریلنسری با تمامی مزایایی که دارد، برای برخی افراد با چالش‌ها و تهدیدهای بسیار و برای اغلب فریلنسرها با مشکلاتی تمام‌نشدنی همراه می‌شود. مسیر کاری آزادی که شما برای ادامه فعالیت خود در نظر گرفته‌اید، با موانع ریز و درشت همراه است. اگر به‌تازگی وارد این جاده شده‌اید، یا هنوز برای ورود به دنیای آزادکاری دو دل هستید، ادامه مطلب را از دست ندهید. شاید با خواندن مشکلات مرسوم یک فریلنسر، به این نتیجه برسید که هنوز برای سبک زندگی آزادکاری، آماده نیستید.

ارتش یک نفره

واژه فریلنسر (آزادکار) در دنیای امروز کسب‌وکار، یک معنای مرسوم دارد: «نیروی کاری که بدون قرارداد طولانی‌مدت و تعهد فضا و زمان کاری با یک کارفرمای ثابت، ازطریق انجام پروژه، کسب درآمد می‌کند». کلیدواژه‌های تعریف بالا، هرکدام یکی از پایه‌های زندگی فریلنسری را تشکیل می‌دهند. شما به‌عنوان یک آزادکار، کارفرمای ثابتی ندارید و اغلب، تعهدی هم بابت زمان روزانه و مکان کار نخواهید داشت. به‌علاوه، در اکثر موارد حقوق ثابتی هم دریافت نمی‌کنید و درآمد شما، طبق پروژه‌های انجام‌شده محاسبه می‌شود.

پایه‌های روش کار فریلنسری، در کنار جذابیت زیادی که دارند، چالش‌زا نیز هستند. عدم تعهد به یک کارفرمای ثابت یعنی برای هر پروژه، نیاز به مذاکره با فردی جدید با شرایط شخصی و کاری منحصربه‌فرد دارید. درنتیجه روش مذاکره و عقد قرارداد شما، به ندرت ثابت و پایدار می‌شود. عدم تعهد زمان کار روزانه هم یعنی شخص شما وظیفه مدیریت زمان را برعهده دارد و باید به‌نوعی الزام مدیریت زمان برای بهره‌وری بهینه را به‌صورت ذهنی ایجاد کنید. فراموش نکنید که فریلنسرها اغلب تعهدی به حضور طولانی در محیط کار کارفرما ندارند. درنتیجه خودشان باید مسئولیت پیدا کردن، مدیریت، تأمین هزینه و بسیاری چالش‌های محیط کار را برعهده بگیرند.

فریلنسر یک ارتش یک نفره است که باید تمامی وظایف کاری برای کسب درآمد را (حداقل در ماه‌ها و سال‌های ابتدایی) به‌تنهایی انجام دهد. درنتیجه، شما علاوه بر انجام مهارت اصلی خود به‌‌عنوان فریلنسر (طراح، برنامه‌نویس، تولیدکننده محتوا و غیره)، وظایف عملیاتی همچون مدیریت مشتری، مذاکره، حسابداری، مدیریت منابع و بسیاری موارد دیگر را هم برعهده خواهید داشت. فراموش نکنید که ابتدای کار قطعا با چالش‌های بی‌شماری برای شما همراه خواهد بود، چون علاوه بر وظایف متعدد، باید مشکل نداشتن اعتبار و سابقه را هم مدیریت کنید. قطعا در ابتدای فعالیت، کارفرماهای باکیفیت و معتبر، شما را به‌عنوان فریلنسر نمی‌‌‌پذیرند و پروژه‌های بزرگ و پردرآمدی هم دریافت نخواهید کرد.

دفاع در زمین حریف

همان‌طور که گفته شد، مذاکره و هماهنگی کار با کارفرماها، یکی از وظایف اصلی هر فریلنسر محسوب می‌شود. شما برای کسب درآمد نیاز به پروژه‌های بیشتر دارید و درنتیجه باید با افراد بیشتری وارد مذاکره شوید. درنهایت پس از مدتی متوجه می‌شوید که سهم عمده‌ای از زمان خود را به‌جای انجام دادن کاری که دوست دارید، به صحبت کردن با مدیران متعدد یا جست‌وجو برای پروژه جدید اختصاص داده‌اید.

پیدا کردن پروژه و عقد قرارداد با کارفرما، تنها مرحله اول از بازی دشوار کسب درآمد فریلنسری است. تصور کنید که با چالش‌های گوناگون، کاری مناسب مهارت و علاقه خود پیدا کرده‌اید و بالاخره کارفرما راضی به پرداخت هزینه پیشنهادی شما می‌شود. اکنون نوبت به چالش‌های متعدد اجرایی می‌رسد. در ضمن، باید خود را برای غول مرحله آخر نیز آماده کنید.

اغلب کارفرماها در قرارداد اولیه برای پروژه‌های فریلنسری، نیازهای خود را با ابهام مطرح می‌کنند. آن‌ها حتی خودشان هم از نتیجه موردانتظار برای پایان قرارداد آگاه نیستند. درواقع این رئیس جدید شما، نمی‌داند (یا نمی‌خواهد بداند) که تحت چه شرایطی باید به شما پول پرداخت کند. درنتیجه، در بسیاری از موارد باوجود آماده بودن مفاد قرارداد، نمی‌توانید مبلغ مورد توافق را از کارفرما دریافت کنید. با چند مثال، متوجه می‌شوید که عقد قرارداد و شروع پروژه، اولین چالش شما در انجام کار است:

• فاز اول پروژه را انجام داده‌اید و کارفرما در تأیید کردن آن تعلل می‌کند.
• باوجود پذیرش فازهای ابتدایی، در مراحل بعدی ایرادهایی از فازهای اولیه مطرح می‌شود.
• کارفرما، اطلاعات اولیه لازم برای شروع پروژه را در اختیار شما قرار نمی‌دهد.
• بخش‌های گوناگون سازمان طرف قرارداد، همکاری لازم را با شما انجام نمی‌دهند.

شاید با خود تصور کنید که با نوشتن قراردادی محکم و حرفه‌ای با کارفرما، می‌توان از بسیاری از چالش‌های بالا جلوگیری کرد (البته فراموش نکنید که هنوز به غول آخر نرسیده‌ایم). اگرچه قرارداد قانونی معتبر، برخی از بحران‌های شما در حین انجام پروژه را کاهش می‌دهد، اما فراموش نکنید که در یک طرف قرارداد قانونی، فریلنسر به‌عنوان یک شخصی حقیقی با منابع محدود مالی و اعتباری و در طرف دیگر، کارفرما با منابع بیشتر و اعتبار بیشتر حضور دارد. پس شاید بهتر باشد به محض ایجاد درگیری‌های حقوقی، از همان ابتدا از زمین رقابت خارج شوید.

بازی نگران‌کننده بالا، در مرحله آخر تمامی توان خود را برای شکست دادن شما به کار می‌گیرد. بله، درست حدس زدید: تصفیه حساب! تصور کنید که پس از پشت سر گذاشتن تمامی مشکلات، پروژه را طبق قرارداد تحویل می‌دهید و منتظر پرداخت قسط نهایی هزینه هستید (بخشی که اغلب سهم عمده هزینه را تشکیل می‌دهد). با اطمینان خاطر بگویم در این مرحله حتما منتظر تأخیر در پرداخت باشید. با تمام تعهد و خوش‌قولی که برای تحویل پروژه صرف کرده‌اید، قرار نیست دستمزد خود را سر وقت دریافت کنید. در ضمن در بدترین حالت، منتظر کلاهبرداری و عدم پرداخت نیز باشید!

آگهی استخدام کارگر ساده

چالش‌هایی که در بالا ذکر کردیم، قطعا برای تمامی فریلنسرهای تازه‌کار رخ می‌دهند. پس از مدتی، شاید تجربه کاری و اعتبار شما باعث شود تا بسیاری از دست‌اندازهای مسیر را برای خود هموار کنید. آن‌چه که پس از سال‌ها کار کردن در دنیای آزادکاری هم حل نخواهد شد، نگرانی دوستان و آشنایان از وضعیت استخدامی شما است.

چه بخواهید چه نخواهید، مفهوم فریلنسر به‌عنوان فردی که در استخدام طولانی‌مدت هیچ شرکت یا سازمانی نیست و ساعت کاری مشخصی هم ندارد، هنوز سال‌ها با باور عمومی مردم ما از اشتغال، فاصله دارد. بسیاری از دوستان و آشنایان (حتی جوان) شما هم تصور می‌کنند اشتغال یعنی به‌عنوان کارمند یا حتی کارگر برای یک شرکت مشغول به کار باشید و در یک ساعت مشخص، برای انجام کار به یک محیط کار مشخص بروید.

باور عمومی جامعه، تا سال‌ها شما را آزار خواهد داد. تصور کنید که پس از تحمل چالش‌های متعدد، به فردی ماهر در حوزه کاری خود تبدیل شده‌اید و کارفرماهای معتبر و خوش‌قول و درآمد مناسب دارید. از آزادی‌های سبک جدید زندگی لذت می‌برید و حتی حاضر نیستید لحظه‌ای به کارمندی یا حتی کارآفرینی فکر کنید. در همین روزهای شادی و لذت، پیامی از یک دوست یا عضو خانواده دریافت می‌کنید که دنیای زیبای شما را روی سرتان خراب می‌کند: آگهی استخدام!

سبک زندگی اجتماعی (خصوصا در ایران) نگرانی از وضعیت اشتغال و درآمد دوستان و آشنایان را به‌نوعی به یک وظیفه ملی برای افراد تبدیل کرده است. مردم در کنار اینکه درکی از نحوه کار و فعالیت‌های روزمره شما ندارند، به خود اجازه می‌دهند که با دلسوزی‌های گاه و بی‌گاه، همراه بودن خود را هرچه بیشتر به شما اثبات کنند. درنتیجه حتی اگر بارها به اعضای خانواده بگویید که وضعیت مالی مناسبی دارید و از شغل خود راضی هستید، باز هم باید منتظر تماس یا پیامک آن‌ها برای پیشنهاد شغلی «دائمی» باشید.

پشتوانه‌ای برای فردا؟!

قطعا فردی که باوجود تمام مشکلات ریز و درشت، زندگی آزادکاری را به‌عنوان مسیر آتی خود در دنیای کسب‌وکار انتخاب می‌کند، روحیه‌ای متفاوت با کارمندان دارد. او با ساختارهای سنتی مشکل دارد و ترجیح می‌دهد سبک کاری‌اش، با قید و بندهای ظاهری کمتری همراه باشد. ازطرفی، وقتی با زندگی کارمندی خداحافظی می‌کنید، احتمالا دیگر روی مزایای گوناگون سازمانی را هم نخواهید دید.

هر شرکت یا سازمان، صرف‌نظر از ابعاد و سابقه فعالیت، مزایایی را برای کارمندان خود فراهم می‌کند. مزایایی که نقش انگیزه روحی را برای حفظ نیروی انسانی ایفا می‌کنند. بیمه، انواع وام، میهمانی‌های سازمانی، هدایای مناسبتی، افزایش حقوق و بسیاری موارد دیگر، تنها در ساختارهای سازمانی محقق می‌شوند. فریلنسرها تقریبا از تمامی این مزایا محروم می‌شوند.

شاید برخی از کارفرماها به‌خاطر خوش‌قولی یا کیفیت کار شما، هدایا و مزایایی را در نظر بگیرند. آن‌ها هم به‌دنبال ایجاد همان انگیزه‌های روحی هستند تا شما را به‌عنوان همکاری با تعهد طولانی‌مدت، در کنار خود حفظ کنند. درواقع حتی می‌توان هدایای یک کارفرما را ابزاری برای کسب تضمین کار بیشتر و حتی تخفیف در پروژه‌های آتی دانست. به‌هرحال در بهترین حالت هم نمی‌توانید منتظر مواردی همچون وام یا بیمه ازسوی کارفرما باشید.

بسیاری از سازمان‌ها، علاوه بر پرداخت هزینه اجباری بیمه کارفرما، مزایایی همچون بیمه تکمیلی یا پوشش بیشتر را به کارمندان خود ارائه می‌کنند. درمقابل، فریلنسرها مجبور به پرداخت هزینه بیمه به‌صورت انفرادی (خود اشتغالی یا نمونه‌های دیگر) هستند که برخی از مزایای بیمه تحت کارفرما را ندارد. در راهکاری دیگر هم فریلنسر با هماهنگی یک شرکت یا یکی از کارفرماها، وارد فهرست بیمه آن‌ها می‌شود، اما باز هم باید تمامی هزینه‌های بیمه را شخصا پرداخت کند.

درنهایت بیمه، حتی در ساده‌ترین نوع خود یعنی تأمین اجتماعی، یکی از چالش‌های مهم فریلنسرها محسوب می‌شود که هزینه‌های قابل‌‌توجهی را هم به‌صورت ماهانه به آن‌ها تحمیل می‌کند. فراموش نکنید که فریلنسر لزوما هر ماه و همیشه درآمد ثابتی ندارند، اما هزینه بیمه، باید هرماه به‌صورت ثابت پرداخت شود. دراین‌میان، همین چالش‌ها باعث می‌شوند که بیمه تکمیلی هم به رویایی برای آزادکارها تبدیل شود و اغلب، به‌دنبال تهیه آن نباشند.

راه فرار

شاید با خواندن موارد بالا، تصویر شما از زندگی فریلنسری واقعی‌تر شده باشد. شاید هم با بدبینی به مسیر پیش روی خود نگاه می‌کنید و حتی از ورود به این دنیای جدید، منصرف شده‌اید. به‌هرحال حقایق بالا، صرف‌نظر از باور و دیدگاه شما، در مراحل گوناگون زندگی فریلنسری حضور دارند و نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.

فراموش نکنید که تمامی چالش‌های زندگی فریلنسری، راهکار اجرایی هم دارند. قرار نیست با دیدن فهرست بلندبالایی از مشکلات کسب‌وکار، از ادامه راه منصرف شویم. در این مقاله تنها مشکلات و چالش‌هایی بیان شد که به احتمال زیاد، سر راه شما سبز می‌شوند. در مطالب بعدی، راهکارهایی را ذکر می‌کنیم که برای کمتر کردن فشار مشکلات، قطعا کارساز خواهند بود.