راهنمای انجام تست چریکی یا Guerilla Usability Test

تو این مقاله با هم یاد می گیریم که تست چریکی چی هست و چطوری انجام میشه؟ در آخر هم با یک مثال عملی به درک خوبی ازش می رسیم. پس شروع کنیم!

در پروسه طراحی محصول، تحقیق و تست از ضروری‌ترین اقداماتی هستند که در همون مراحل اولیه باید اجرا بشه. در این میان، روش‌های زیادی برای تست در مراحل مختلف وجود داره که یکی از این روش‌ها تست گوریلا یا تست چریکیه. این تست به خاطر کم‌هزینه بودن، سرعت، راحتی و اجرای آن در فضای حقیقی میتونه نتایج قابل‌اعتمادی ایجاد کنه.

تست چریکی چیه؟

یکی از روش‌های تست کاربره که شما با افراد در یک مکان عمومی مثل کافی شاپ، پارک و یا فضای اداری صحبت می‌کنید و ازشون می خواید که درمورد محصول یا سرویسی که ساختید بهتون فیدبک بدن.‌
تست چریکی برای شناسایی مشکلات عملکردی محصول در قدم‌های اولیه می‌تونه خیلی مفید باشه.

در واقع این تست کم‌هزینه و بی‌دردسر، ایده‌هایی رو به ما میده که می‌تونیم جهت پیدا کردن و حل مشکلات کاربردپذیری محصول‌مون در قدم‌های اولیه ازشون استفاده کنیم.

چرا تست چریکی؟

جیکوب نلسن یکی از بزرگان طراحی تجربه کاربری میگه اگه شما تست کاربردپذیری رو با 5 نفر انجام بدید، 85% مشکلات کاربردپذیری محصول‌تون مشخص میشه [+]. جالبه که ایشون تو تحقیقاتش به این نتیجه رسیده که تست با بیشتر از 5 کاربر فقط وقتتون رو تلف می‌کنه و خیلی چیز جدیدی یاد نمی‌گیرید!

ویژگی‌های تست چریکی چیه؟

• تو این تست از افراد عادی استفاده می‌کنیم که برای این کار استخدام نشدن.
• این تست کوتاهه (تقریباً بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه).
• نتایجی که از این تست به‌دست میاد بیشتر کیفی هستند تا کمی.
• انجام این تست نیاز به هیچ یک از مهارت‌های تحقیقاتی نداره.

چه زمانی این تست به کار نمیاد؟

• زمانی‌ که محصول نیاز به دانش تخصصی (مثل بورس، پزشکی و…) داره و بدیهیه که هرکسی نمیتونه از اون استفاده کنه.
• وقتی محصول نیاز به شرایط محیطی خاصی داره.

مراحل تست چریکی

۱. قبل از شروع براش برنامه‌ریزی کنید.
بعضی از طراحان این تست رو قابل‌اعتماد نمیدونن. آنها معتقدند این تست تصویر واقعی ارائه نمیده. اما این زمانیه که برنامه‌ریزی و هدف خاصی برای تست محصول، طراحی نشده. پس در مرحله اولیه باید هدف رو بشناسید.

«قانون اول: قبل از جمع‌آوری اطلاعات، باید بدونید که چرا دارید این تست رو انجام میدید. اگر هدف رو نشناسید، نتیجه‌ای هم دریافت نخواهید کرد».

مثلاً در تست یک اَپ غذا باید بدونید که:

• آیا کاربر میتونه سفارش رو با کمترین تلاش ثبت کنه؟
• آیا کاربر به‌راحتی می‌تونه غذای مورد نظرش رو پیدا کنه؟

۲. یک پروتوتایپ قابل تست آماده کنید.
چون این تست در مراحل اولیه است، خیلی از طراح‌ها با طرح‌های کاغذی کار رو شروع می‌کنند اما این کار محصول رو در شرایط واقعی نشون نمیده. نمیشه از کاربر توقع داشته باشیم که برای طی کردن مراحل خرید چند تا کاغذ رو ورق بزنه.
میتونید حتی وایرفریم‌های کاغذی رو با ابزارهای ساخت پروتوتایپ مثل Marvel به یک اَپ تبدیل کنید.

۳. محل مناسب انتخاب کنید.
خیلی از افراد، مکان‌های عمومی مثل کافه‌ها یا پارک‌ها رو ترجیح می‌دن. در حالی‌که همیشه درست نیست. فضا رو باید بر‌اساس کاربرِ هدف محصول انتخاب کنیم.
مثلاً کافه زمانی فضای مناسبیه که بخواهید روی محصول مربوط به قهوه و یا کافه‌ها تست انجام بدید.

۴. سناریو‌های هوشمندانه تعریف کنید.
اول، مهمترین بخش‌های محصول رو در نظر بگیرید. مثلاً در اَپ سفارش غذا باید تست کنیم که کاربر:

• از چه راهی میتونه غذای مورد نظرش رو پیدا کنه؟
• با چه روشی سفارش میده؟
• چه‌طور به لیست مورد علاقه‌اش اضافه میکنه؟

این نکته‌ها رو لیست کنید و با امتیازدهی بهشون اولویت‌بندی کنید. به طور مثال:

• تسک‌هایی که در اغلب موارد توسط بیشترین کاربرها استفاده می‌شوند: ۳ امتیاز.
• تسک‌هایی که گاهی استفاده می‌شوند: ۲ امتیاز.
• تسک‌هایی که به ندرت استفاده می‌شوند: ۱ امتیاز.

حالا سه تا از مهم‌ترین‌ها رو انتخاب کنید و سناریوها رو بر اساس اون بسازید.
مثلاً: «تصور کن که می‌خواهی برای یک مهمانی پیتزا سفارش بدی. یکی از دوستان این اپ رو بهت معرفی می کنه. برو و امتحانش کن.»
حتما توجه داشته باشید که:

• هیچ سرنخی به کاربر ندید.
• مسئله‌ای که کاربر باید حل کنه رو کامل براش توضیح بدید.

۵. تست رو شروع کنید
در قدم اول، باید خودتون رو کامل معرفی کنید. برای کاربر توضیح بدید که چه کاری می‌کنید؟ چرا می‌خواهید این کار رو انجام بدید؟ و اینکه آیا زمان کافی دارن که به این کار اختصاص بدن؟
قبل از شروع مهمه که یک‌سری اطلاعات اولیه ازشون بدونید، چون ممکنه اون‌ها کاربر مناسبی برای این محصول نباشن. مثلاً برای یک اَپ غذا باید بدونید که آیا تا به حال سفارش غذای آنلاین انجام دادن؟
در قدم بعدی باید براشون توضیح بدید که داریم محصول رو تست می‌کنیم، نه اون‌ها رو. خیلی از کاربرها در هنگام برخورد با مشکل، اَپ رو می بندن و بابت اشتباهشون عذرخواهی می‌کنن.

۶. در هنگام انجام تست
از قانون «بلند فکر کردن» استفاده کنید. از کاربر بخواهید تمام افکار و احساساتش در برخورد با عناصر محصول رو بلند براتون بگه. در نتیجه، میتونید نظر اون‌ها رو در کنار رفتار و عملکردشون بدونید. مثلاً در هنگام استفاده از اَپ غذا، باید بگه:
«آهان، به نظر میاد برای سفارش غذا باید اول برم سراغ دسته‌بندی‌ها. حالا باید این تب رو بزنم.»
حتی در طول تست می‌تونید کاربر رو تشویق کنید که نظراتش رو در مورد محصول بگه. توی مراحل بعدی، حتی در طراحی UI خیلی میتونه بهتون ایده بده.
یادتون باشه که، در تمام مراحل تست عقب بنشینید و هیچ حرفی نزنید. حتی اگه کاربر سوالی پرسید، بهتره بگید که الان می‌خوام نظر تو رو بدونم و نمی‌تونم جوابی بدم.
یادداشت‌برداری‌ها رو خیلی کم کنید. وقتی کنار کاربر نشستید و مدام یادداشت می‌کنید، ممکنه معذب بشه و فکر کنه که دارید چه کاری می‌کنید. بهترین راه ضبط صفحه‌نمایش یا ضبط صدای کاربره. ولی حتما قبلش باید ازش اجازه بگیرید.

۷. بررسی مشکلات محصول
یادتون باشه که تست فقط نیمی از راهه. حالا باید از نکاتی که دریافت کردید، برای بهبود محصول استفاده کنید.

نکات رو لیست کنید، اولویت‌بندی کنید و به ترتیب اولویت برای حلشون اقدام کنید.

تست محصول فقط در یک مرحله تموم نمیشه، باید با اصلاح اشکالات و تست‌های مکرر، ادامه بدید تا به محصولی با کاربردپذیری بالا برسید.

تجربه شخصی من از تست چریکی

من از این تست برای اپ خرید بلیط سینما استفاده کردم. این تست رو با اسکایپ انجام دادم و از کاربر‌ها خواستم در طول فرایند صفحه خودشون رو با من به اشتراک بذارن. قبل از تست، کامل در مورد محصول توضیح دادم. بیشترین چالشی که با کاربر توی این فرآیند داشتم، این بود که مدام این اَپ رو با سینماتیکت که محصول مشابهی بود، مقایسه می‌کردند و بر اساس ذهنیت قبلی پیش می‌بردند. در نهایت با سه تسکی که تعریف کرده بودم به این گزارش رسیدم:

کاربرها در طول تست ایده‌های زیادی به من دادن، مخصوصاً برای طراحی و رنگ‌گذاری نهایی. بعد از اون، وایرفریم رو بر اساس نکاتی که یادداشت کرده بودم، اصلاح کردم و دوباره تست رو انجام دادم. نتیجه رضایت بخش بود.

در پایان، در این ویدیو انجام یک تست چریکی رو در گوگل می‌تونید ببینید.

در آخر باید تشکر کنم از امیر تقی آبادی که انگیزه این مقاله رو ایجاد کرد و از محمد شریفی که کمک‌های زیادی کرد برای نوشتن اولین مقاله.

منابع و مطالعه بیشتر