فرایند جذب سخنران در پنجمین کنفرانس تجربه کاربر شیراز

کنفرانس تجربه کاربر شیراز (UX SHIRAZ)، امسال ۸−۱۰ بهمن ۱۳۹۹ برگزار خواهد شد. من امسال هم این افتخار رو دارم تا برای سومین سال پیاپی کارگردان علمی این رویداد مهم باشم.

به لطف ویرگول و تاثیری که در امکان توزیع محتوای فارسی داشته، امسال رویکرد تیم علمی، شرایط و سیاست‌ها رو علاوه بر لایو اینستاگرمی در قالب یک مطلب مختصر توضیح می‌دم تا هم سیاست کلان یواکس‌شیراز یعنی «شفافیت» رو دنبال کرده باشم و هم بدین واسطه بتونم نقطه نظرات شما رو دریافت کنم.

نقش کارگردان علمی در کنفرانس یواکس شیراز

تجربه دوره‌های قبلی نشون داده که بعضی از ایده‌های ارسالی از موضوع کنفرانس فاصله دارن. اگه همه‌ٔ این ایده‌ها به دست کمیته علمی برسن ممکنه روی کیفیت قضاوت‌شون تاثیر منفی داشته باشه. مسئولیت کارگردان علمی اینه که ابتدا طرح دریافتی از سوی فرد داوطلب سخنرانی رو بررسی کنه و مطمئن بشه طرح چند خصوصیت کلیدی رو داراست:

• اسپم نیست.
• اطلاعات پروفایلی ارسال کننده کامل، شفاف و گویای سوابقشه.
• ایده مطرح شده با موضوع کنفرانس مرتبط بوده و سنخیت داشته باشه.
• توضیحات داده شده در مورد ایده، شفافیت کافی برای ارزیابی شدن رو داشته باشه.
• شواهد و مستندات ارائه شده برای نشون دادن اهمیت ایده، کافی باشه.

اگر طرحی واجد شرایط فوق باشه، به مرحله دوم یعنی «داوری توسط کمیته علمی» راه پیدا می‌کنه. بعد از انتخاب ایده‌های برگزیده توسط کمیته علمی، مجدد کارگردان علمی اونها رو با این معیارها بررسی می‌کنه:

• روش ارائه تمیز، شفاف، روان، خلاقانه و با کیفیت باشه.
• در ارتباط با سایر سخنرانی‌ها دارای پیوستگی و تنوع سوژه باشه.

البته کارگردان علمی اجازه این رو نداره تا در این مرحله طرحی رو از لیست سخنران ها حذف کنه. چنانچه اشکالی به هر یک از برگزیده‌ها وارد باشه، موضوع رو به کمیته علمی ارجاع می‌ده و تنها اگر کمیته علمی این اشکال رو وارد بدونن، طرح دیگه‌ای رو به عنوان جایگزین معرفی می‌کنن.

به‌هرحال هیچ گاه نظر یک نفر در تایید یا رد شدن ایده‌ها معیار نخواهد بود و همیشه نظر کمیته علمی متشکل از ۳ متخصص با مدرک دکترا (یا دانشجوی دکترا) در رشته‌های مرتبط با دیزاین تعیین کننده است.

معیارهای داوری سخنران‌های پنجمین کنفرانس یواکس شیراز

معیارهای کلیدی برای انتخاب طرح‌های برگزیده که توسط کمیته علمی لحاظ می‌شن اینها هستن:

• دانش و یا تجربه سخنران در مورد ایدهٔ مطرح شده از عمق و غنای کافی برخوردار باشه. کمیته علمی سعی می‌کنه نسبت به این موضوع رویکرد شهودی و اکتشافی داشته باشه. یعنی اعضای کمیته علمی، قدرت سخنوری فرد در معرفی خودش رو نادیده می‌گیرن و به شناختی که خودشون بدست میارن متکی هستن.
• یک پدیده یا مفهوم نو ظهور رو معرفی کرده باشه، یا یکی از مفاهیم پایه رو عمیقا و به شکلی متفاوت توضیح بده. این نکته مهمه که اگر ایده‌ای صرفا بیانگر یک مفهوم قدیمی باشه، بدون اینکه تفاوتی در نحوه ارائه یا عمق موضوع وجود داشته باشه، در این معیار امتیاز کافی نمی‌گیره.
• بقدری کلی و قابل تعمیم باشه که شنونده بتونه اون رو در حوزه فعالیت خودش به کار بگیره. فرضا اگر ایده‌ای در حوزه فینتک مطرح شده، برای شنونده‌ای که در حوزه تجارت الکترونیک فعال هست هم قابل تعمیم باشه.

اعضای کمیته علمی در هر یک از این معیارها (بصورت فردی) به ایده‌ها امتیاز می‌دن و در نهایت همگی بر اساس میانگین مرتب می‌شن. اما این پایان کار نیست و ایده‌هایی که بالاترین میانگین رو دارن، لزوما برگزیدگان نهایی نیستن.

در مرحله دوم همه ایده‌ها اینبار بصورت گروهی ارزیابی می‌شن تا در انتخاب ایده‌ها ارزش‌های کلیدی رعایت و توزیع شده باشه (در ادامه این ارزش‌ها معرفی می‌شن). امسال احتمالا بین ۸ تا ۱۵ طرح انتخاب خواهد شد.

بازبینی گروهی ایده‌ها بر اساس ارزش‌های کلیدی

کنفرانس یواکس شیراز، دو ارزش کلیدی رو دنبال می‌کنه:

• همگرایی میان‌رشته‌ای
  یواکس با فناوری اطلاعات گره خورده، اما صرفا خاص این فضا نیست. در بسیاری از حوزه‌هایی مثل آموزش، تولید لوازم خانگی، خودروسازی، سلامت، مبلمان شهری و ... هم یواکس بسیار موضوعیت داره و از متخصصین این حوزه‌ها هم ایده‌هایی دریافت می‌کنیم. لذا کنفرانس یواکس‌شیراز نقطه تلاقی این حوزه‌ها و همگرایی بیشتر برای به اشتراک گذاشتن تجربیات مختلفه. پس تلاش می‌شه تنوع کافی در رشته‌های مختلف بوجود بیاد.
  
• توزیع عادلانه فرصت‌ها
  تلاش می‌شه افراد تازه‌کار و مجرب، از شهرهای بزرگ و کوچک، دارندگان تحصیلات آکادمیک یا صرفا تجربی، خانم‌ها و آقایون، چهره‌های شناخته شده و گمنام، همگی از فرصت ارائه برخوردار باشن. این هم جنبه اعتدال داره و هم گوناگونی. موضوع صرفا این نیست که تعداد آقا یا خانم در بین سخنران‌ها برابر باشه، بلکه گوناگونی زاویه دید اونها مهمتره.

نکته مهم: ترکیب ارزش‌های کلیدی و معیارهای داوری، با هم تعیین کننده ایده‌های برگزیده هستن. یعنی فردی که میانگین بسیار پایینی داشته، به صرف اینکه گمنامه در لیست قرار نمی‌گیره. لازمه اختلاف نمره میانگین کم باشه. دارنده میانگین بالاتر هم، لزوما در لیست برگزیده‌ها نیست.

مثلا ما صرفا برای ایجاد دگرگونی بین خانم‌ها و آقایون، یک خانم رو جایگزین یک آقا نمی‌کنیم. فقط در صورتیکه اختلاف میانگین خیلی‌کم باشه، قائل به ایجاد دگرگونی هستیم. چون از نظر ما اختلاف یک‌دهم آنچنان معنای ویژه‌ای نداره و می‌تونه صرفا یک خطای میانگین باشه.

مکانیزم خود اظهاری

یواکس ‌شیراز برای انتخاب سخنران بصورت گزینشی یا با استفاده از ارتباطات عمل نمی‌کنه. یواکس شیراز با شبکه بزرگی از متخصص و طراح تجربه‌کاربر ایرانی (بیش از پنج هزار) و اندکی هم غیر ایرانی در ارتباطه. اما برای انتخاب سخنران‌ها متکی به شناخت خودش نیست و سراغ افرادی که می‌شناسه نمی‌ره.

دلیلش ساده است. ارزش‌های کلیدی.

تجربه دوره‌های پیشین به ما اثبات کرده که افراد توانمندی وجود دارن که تجربه و دانش بسیار خوبی دارن اما در حلقه‌ی دوستان (ارتباطات) ما نیستن. طبیعتا با این روش سخت می‌شه به افرادی رسید که هم گمنامند و هم شاید تحصیلات مرتبط ندارن (اما با تجربه هستن و حرف‌های شنیدنی دارن). سوگیری‌های شناختی در نهایت مارو به سمت افرادی می‌برن که شناخته شده هستن و فالور بیشتری دارن.

مکانیزم خود اظهاری که به صورت فراخوان جذب سخنران هست، این امکان رو فراهم می‌کنه تا هم ایده‌های متعددی از رشته‌های متفاوت دریافت بشه و هم اینکه به افرادی با شرایط مختلف فرصت دیدن شده می‌ده.

انتخاب سخنران ویژه

در واقع نه ویژه به معنای داشتن برتری خاصی در دانش یا توانایی، بلکه این یک سوپاپ اطمینان برای مدیریت برخی کاستی‌های مکانیزم خوداظهاریه. چون ما متکی به این هستیم که افراد خودشون بیان و اعلام کنن که چه ایده‌ای دارن، گاهی پیش میاد که جای خالی یک بحثی احساس می‌شه و هیچ کس هم در اون مورد ایده‌ای ارسال نکرده.

لذا این امتیاز به کارگردان علمی داده شده که (با مشورت تیم اجرایی) حداکثر دو نفر رو خارج از فرایند اولیه داوری (با تکیه بر ارتباطات یا شناخت فردی) به کمیته علمی معرفی کنن. البته همچنان نیازه تا کمیته علمی ایده اونها رو تایید کنه و تنها تفاوت اینه که مستقیما وارد مرحله نهایی داوری می‌شن.

در کنفرانس، کسی به عنوان سخنران ویژه اعلام عمومی نمی‌شه و امتیاز ویژه‌ای نسبت به سایر سخنران‌ها نداره. تنها تفاوت اینه که مستقیم وارد مرحله‌ نهایی داوری شده‌. البته اگه لازم نشه، سخنران ویژه‌ای نخواهیم داشت.

به دیدگاه‌های شما نیاز داریم

یواکس‌شیراز یک کامیونیتی باز و یک سازمان مردم نهاد با اهداف عام‌المنفعه است. نظرات و نقدهای شما می‌تونه به بهبود این فرایند و مکانیزم خوداظهاری در مسیر رسیدن به ارزش‌های کلیدی کمک کنه. اگه برای بهبود این فرایند نظری دارید، تردید نکنید، نظرتون رو همینجا توی ویرگول ارسال کنید تا به گفتگو بنشینیم.

یا اگه تمایل دارید سخنران کنفرانس تجربه کاربر شیراز باشید، اینجا رو کلیک کنید و ایده‌تون رو به دبیرخونه بفرستید.

از صمد خطیبی، سهراب مستقیم، زینب وصال، امیرتقی‌آبادی، حامد عبدی و کیارش آمالی‌وند هم برای نظرات سازنده‌شون در تنظیم این بیانیه قدردانی می‌کنم.