راهنمای جامع طلاق

طلاق در لغت به معنای رهایی و متارکه است. در حقیقت هنگامی که مردی همسر خود را طلاق می‌دهد، یعنی اقدام به ترک زندگی مشترک کرده است. این مقاله با عنوان راهنمای جامع طلاق، در مورد انواع طلاق اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار می دهد.

در شرایط امروز جامعه به خاطر مشکلات که در خانواده‌ها وجود دارد، بهتر است که فرهنگ طلاق در جامعه آموزش داده شود. به عبارت دیگر چنانچه زن و شوهر به هر علتی قصد جدایی دارند، دلیلی ندارد که به یکدیگر توهین کنند، بلکه بهتر است مسائل حقوق مربوط را با دقت بدانند.

طلاق چیست؟

طلاق به معنای انحلال عقد نکاح و خاتمه زندگی زناشویی است. با طلاق رابطه زوجیت قطع و حقوق و تکالیف زوجین نسبت به‌ یکدیگر پایان می يابد. طلاق شامل طلاق به درخواست زن یا یکطرفه، طلاق به درخواست مرد، طلاق توافقی، وکالت در طلاق، طلاق غیابی و تنفیذ طلاق خارج از کشور می باشد.

طلاق به درخواست زن

برخی مواقع، زوجه به دلیل‌ قرار گرفتن در شرایط ناگوار زناشویی تصمیم به طلاق می گيرد. زوجه می تواند دعوای طلاق را در دادگاه خانواده محل اقامت خود اقامه نماید. در طلاق به درخواست زن، دادگاه با توجه به‌ دلایل زوجه حکم الزام زوج به طلاق را صادر می کند. طبق قانون ایران حق طلاق با مرد است. بنابراین برای اثبات استحقاق زن در دعوای طلاق، دلیل و مدرک کافی باید ضمیمه دادخواست شود.دلایل قانونی موجه بودن درخواست طلاق از سوی زن عبارتند از:

• عسروحرج زوجه: وقتی زوجه در طول زندگی زناشویی دچار مصائبی شود که زندگی را برایش غیر قابل تحمل نماید می تواند دادخواست طلاق دهد. عسروحرج زوجه باید نزد قاضی ثابت شود.

مصادیق عسروحرج زن از قبیل ترک زندگی مشترک از سوی زوج به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه، اعتیاد مرد و عدم امکان ترک آن، سوءمعاشرت زوج مانند ضرب و جرح یا فحاشی یا توهین یا تهدید، بیماری واگیردار آمیزشی، حبس مرد به موجب محکومیت قطعی حداقل ۵ سال و سایر موارد می باشد. به طور کلی زن می تواند هر موردی که باعث سختی و مشقت زندگانی اش شود را دلیل دعوای طلاق قرار دهد.

اگر مرد دارای سوء معاشرت ضرب و جرح و آزار و اذیت زوجه باشد ارائه حکم محکومیت کیفری زوج به دادگاه طلاق الزامی است در صورتی که تنها دلیل زن این مورد باشد.

عدم پرداخت نفقه: با عدم پرداخت نفقه و صدور حکم بر الزام زوج دلیل طلاق فراهم می شود. مشروط به اینکه در مرحله اجرا، مرد از اجرای حکم امتناع کند. زن می تواند حکم الزام به پرداخت نفقه و عدم اجرای آن را به عنوان دلیل کافی پیوست دادخواست طلاق نماید.

شروط ضمن عقد نکاح: تخلف از هر یک از شروط دوازده گانه ضمن عقد نکاح موجب تحقق وکالت زوجه می گردد. زوج ضمن عقد، زوجه را وکیل و وکیل در توکیل برای طلاق در صورت تحقق هر یک از شروط ضمن عقد می نمايد.

مفقودالاثر شدن زوج: اگر مرد چهار سال تمام مفقودالاثر شود و هیچ خبری از او نباشد زوجه اش می تواند مستند به آن‌ درخواست طلاق کند.

در صورت وجود هر یک از موارد بالا زوجه می تواند دادخواست طلاق بدهد. گاهی، زوجه مجبور می شود در قبال طلاق بخشی از مهریه اش را بذل کند. در دعوای طلاق دادگاه ضمن صدور حکم، تکلیف حقوق مالی زن و حضانت و ملاقات فرزند(فرزندان) مشترک و نفقه شان را تعیین می نماید.

حکم طلاق ظرف مدت بیست روز از ابلاغ حکم بدوی قابل تجدیدنظر و ظرف بیست روز از ابلاغ حکم دادگاه تجدیدنظر قابل فرجام خواهی می باشد. مدت اعتبار حکم طلاق شش ماه از تاریخ ابلاغ دادنامه فرجام خواهی و در صورت عدم اعتراض، از تاریخ قطعیت حکم است.

اگر مرد برای اجرای طلاق در دفتر خانه طلاق حاضر نشود، دادورز اجرای احکام دادگاه بدوی (نماینده دادگاه) به جای او دفتر طلاق را امضا می نماید. چنانچه زن در مدت شش ماه برای طلاق مراجعه نکند، حکم صادره و مندرجات آن بی اعتبار خواهد شد.

طلاق به درخواست مرد

زوج می تواند رأسا اقدام به طلاق نماید. در این صورت مرد بایستی کلیه حقوق زن که به موجب عقد ایجاد شده را پرداخت کند. حقوق مالی زن عبارتند از مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت و استردادجهیزیه. دادگاه ضمن صدور گواهی عدم امکان سازش، زوج را محکوم به پرداخت این موارد می نماید. تا زمانی که آنچه در رای طلاق آمده پرداخت نشود طلاق قابل اجرا نمی باشد.

در طلاق به درخواست مرد گواهی عدم امکان سازش صادر می شود. دادگاه ضمن صدور رای طلاق، وضعیت حضانت و ملاقات فرزند(فرزندان) مشترک و نفقه شان را مشخص می کند. مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش سه ماه از تاریخ قطعیت حکم است.

طلاق در صورتی اجرا می شود که مرد آنچه در رای طلاق ذکر شده را به زن پرداخت نماید. مگر اینکه زن رضایت به طلاق دهد یا حکم اعسار مرد صادر شود. در صورت عدم اجرای طلاق در مدت سه ماه، گواهی عدم امکان سازش بی اعتبار خواهد شد.

طلاق توافقی

زن و مردی که توافق بر جدایی دارند می توانند دادخواست طلاق توافقی ثبت کنند. معمولاً قبل از ثبت دادخواست، طرفین در مورد حقوق مالی زوجه به توافقاتی می رسند. در این نوع طلاق قبل از ثبت دادخواست بایستی دوره مشاوره طلاق توافقی گذرانده شود. مدت دوره ۴۵ روز از زمان ثبت در مراکز مشاوره است. زن و شوهر باید شخصاً جلسات را شرکت کنند.

پس از صدور گواهی عدم حصول صلح و سازش ، دادخواست طلاق توافقی ثبت می شود. پس از ثبت دادخواست در شعبه، به دستور دادگاه گواهی عدم بارداری زوجه و صورت جلسه داوری ضمیمه پرونده می شود. جلسه رسیدگی خارج از نوبت و گاهاً در وقت اداری تشکیل می شود. دادگاه مبادرت به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید.

مدت اعتبار گواهی سه ماه از تاریخ صدور آن است. پس از صدور رای طلاق، طرفین حق تجدیدنظر و فرجام خواهی را سلب و ساقط می کنند. اگر ظرف سه ماه طلاق اجرا نشود، دادنامه و مندرجات آن بی اعتبار می شود.

وکالت در طلاق

وکالت در طلاق سندی رسمی است که در آن زوج اختیار دعوی طلاق و اجرای آن را به زوجه تفویض می کند. در این سند باید اختیارات لازم به زوجه داده شود. اگر مندرجات وکالت نامه ناقص باشد دعوای زوجه به نتیجه نمی رسد.
معمولاً ضمن وکالت در طلاق در مورد حقوق مالی زوجه توافق می شود. آنچه زن بذل می کند و قبول مابذل زوج بایستی آورده شود. حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی طرفین سلب و ساقط می شود. حق توکیل به غیر و نصب وکیل دادگستری باید به زوجه تفویض گردد و...
وکالت در طلاق می تواند قبل یا بعد از ازدواج اعطا شود. ممکن است ضمن عقد نکاح در قباله وکالت در طلاق زوجه ذکر شود.

مراحل دعوی همان موارد طلاق توافقی است. در این طلاق، وکیل دادگستری به وکالت از زوج (خواهان) به همراه زوجه (خوانده) دادخواست را ثبت می کنند.

طلاق غیابی

گاهی اوقات، طلاق به درخواست زن یا مرد بدون اطلاع و حضور خوانده صادر می شود. در این صورت رای طلاق به طور غیابی صادر می گردد. در طلاق غیابی یک مرحله به موارد اعتراض افزوده می شود. آن هم واخواهی از رأی بدوی است. واخواهی به رسیدگی دوباره پرونده توسط دادگاه بدوی گفته می شود. معمولاً فرد غائب زوج است.

مهلت اعتراض واخواه بیست روز از تاریخ ابلاغ رای طلاق یا از زمان اطلاع از رای می باشد. اگر واخواهی خارج از مهلت صورت گیرد، واخواه باید ابتدا عذر موجه عدم اطلاع و تاخیر در اعتراض را ثابت نماید. با قبول واخواهی و نقض رای، رای بر ابطال طلاق صادر می گردد.

تنفیذ طلاق

تنفیذ به معنای تایید طلاق واقع شده در کشور خارجی است. برای اینکه طلاق خارجی بین زوجین ایرانی در داخل کشور ثبت شود، رای طلاق باید تنفیذ گردد. تا زمانی که طلاق در اداره ثبت احوال ثبت نشود، نمی توان از آثار آن مانند ازدواج دوباره بهره مند شد.

طلاق از جمله احوال شخصیه به شمار می رود. رسیدگی و صدور حکم، طبق مقررات کشور متبوع زوجین است. حکم صادره در خارج کشور نباید مغایرتی با نظم عمومی و قوانین آمره ایران داشته باشد. به این دلیل توسط دادگاه خانواده بایستی تنفیذ گردد. اگر دعوی تنفیذ طلاق رد شود، خواهان (زن یا مرد) دعوی طلاق را از ابتدا اقامه می نماید.

خلاصه کلام

هر یک از زن و شوهر با توجه به شرایط و ادله زمان دعوی می توانند از طریق یکی از موارد ذکر شده، دادخواست طلاق را ثبت نمایند. در هر طلاقی در مورد حقوق مالی زن و حقوق مشترک طرفین چون حضانت، چگونگی ملاقات فرزند مشترک و سایر موارد تعیین تکلیف می شود. رسیدگی به دعوی طلاق خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت می گیرد.