همه چیز در مورد ” گل استرلیتزیا ” یا ” گل پرنده بهشتی “

پرنده بهشتی (گل استرلیتزیا )

نام انگلیسی: Bird of Paradise

نام علمی: Sterlitzia spp

خانواده: Strelitziaceae

زادگاه: سواحل شرقی آفریقای جنوبی

اسامی دیگر:Strelitzia nicolai Regel and Koern , Giant White Bird of Paradise گل مرغ سفید، پرنده بهشتی سفید، موز وحشی، پرنده بهشتی، گل زبان پرنده، منقار درنا و گل درنا

تاریخچه و مشخصات گیاه استرلیتزیا:

گل پرنده بهشتی (گل مرغ عشق) یک محصول جدید گلکاری بوده و در سال های اخیر کشت و پرورش آن رونق یافته است. جنس استرلیتزیا به احترام ملکهی جورج سوم، پادشاه انگلستان نامگذاری شده است. گل پرنده بهشتی بومی ناحیه ساحلی آفریقای جنوبی است و به عنوان گل بریده فضای آزاد مهم در ناحیه مدیترانه کالیفرنیای جنوبی و هاوایی محسوب می شود و همچنین پرورش آن در گلخانه های تحت کنترل اروپای شمالی رو به گسترش است. در ایران تولید کنندگان گل در استان تهران (ورامین، کرج، شهریار، پاکدشت)، استان گیلان (رشت، رودسر، لاهیجان و استان مازندران (امل، تنکابن، نوشهر) اقدام به پرورش این گل زیبا کرده اند.

با توجه به نیازهای آب و هوایی و شرایط نگهداری و پرورش این گل به نظر می رسد در مناطقی از کشورمان به صورت پرورش فضای آزاد می توان این گل را تولید کرد. البته این امر نیاز به مطالعه و تحقیق دارد. عملکرد این گل در واحد سطح در حالت مطلوب ۶ تا ۱۸ شاخه گل در متر مربع است. از آنجاییکه تولید این گل نسبتا آسان است و عایدات اقتصادی خوبی دارد، می تواند به صورت گسترده تری مورد کشت و کار قرار گیرد. ولی باید توجه داشت که دوره برگشت سرمایه و کسب درآمد در این گیاه نسبتا طولانی است. در هر حال در هر هکتار می توان ۴۴۴۰ تا ۵۹۲۵ گل پرنده بهشتی به فواصل ۱ / ۹ به ۳ / ۱ یا ۹ / ۱ × ۹/۰ متری کشت نمود. بعضی از تولید کنندگان داخلی فواصل کشت را ۱۸۱ در نظر می گیرند که با افزایش سن گیاه تراکم افزایش می یابد.

استرلیتزایا از راسته زنجبیلها و خانواده استرلیتزایاسه و جنس استرلیتزیا است. دو شاخه زایی انتهایی یکی از ویژگی های استرلیتزیا است ولی برای جوانه های جانبی گزارش نشده است. یک گیاه بالغ ممکن است دارای چندین بوته باشد که هر یک از آنها بطور مستقل عمل کرده و تولید برگ و گل می کنند.

یک مشخصه برجسته دیگر آن در سیستم ریشهای این گیاه است و آن وجود ریشه های ذخیرهای گوشتی و آبدار است که در واقع یک سیستم ریزومی هستند. این جنس دارای ۵ گونه از گیاهان علفی همیشه سبز دائمی است که ارتفاع آن به حدود یک متر می رسد. این گونه دارای برگ های سبز نسبتا روشن و تخم مرغی شکل است که همیشه سبز و شبیه برگ موز است. گل آذین این گیاه دارای یک دمگل بلند است که در انتها به یک براکته قایقی شکل ختم می شود هر براکته که یک گل آذین را بوجود می آورد می تواند ۶ تا ۷ گل تولید کند. هر گل دارای سه گلبرگ آبی، سه کاسبرگ نارنجی، پنج پرچم و یک تخمدان سه بر چه ای است و تخمدان به یک کلاله سه شاخه ای ختم شده است

دو گلبرگ در یک ساختمان پیکانی شکل قرار گرفته اند و سومین گلبرگ کوچک است و کیسه مانند یا شبیه تشتک که در پایه گلبرگهای پیکانی شکل قرار گرفته است. پنج پرچم و خامه در شیار حاصل از پیوستن دو گلبرگ قرار دارد و همچنین هر گل یک نهنج بزرگ دارد.

شاید علت اصلی نامگذاری آن به این اسم، همین گلبرگ‌های خوشرنگی باشد که یک پرنده در حال پرواز را تداعی می‌کنند.  این گیاه در کشور ما معمولا در زمستان تا اواخر بهار گل می‌دهد و می‌تواند مهمان دسته گل‌ها و تزیینات خاص خانه‌مان باشد. به‌عنوان یک گلدان آپارتمانی شاید تا به حال به آن نگاه نکرده باشیم  که پرنده بهشتی می‌تواند گل آپارتمان ما باشد!

انواع گل استریلیتزیا

استرلیتزیا سفید (Strelitzia Nicolai)

این گل بومی سواحل شرقی آفریقای جنوبی است که در مناطق استوایی تا ۶ متر ارتفاع و تا ۵ / ۳ متر گسترش می یابد. البته در ایران حداکثر ۵ / ۱ متر بلند می شود. استرلیتزیا سفید بعد از ۵ تا ۸ سال از زمان کاشت بذر گل میدهد و سرعت رشد خیلی کمی دارد. این گیاه معمولا بخاطر برگهای بسیار زیبا با مخلوط رنگ آبی و سبز به صورت گلدانی استفاده می شود و در تمام مدت سال قابل کشت است. برای کاشت بذر این گیاه باید ۴۸ ساعت قبل از کاشت بذرها را در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد قرار داد. دمای مناسب محل نگهداری نیز ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است. آبیاری گیاه هر بار بعد از خشک شدن خاک آن است. این گیاه می تواند دمای صفر درجه سانتیگراد و حتی یخزدگی را برای مدت محدودی تحمل کند ولی در مدت زمان طولانی به برگهای این گیاه آسیب وارد میشود. این گیاه را از طریق تقسیم ریشه نیز می توان تکثیر کرد.

استریلیتزیا رجینا (Strelitzia reginae)

این جنس که از گیاهان خانواده موز است در تمام دنیا فقط دارای پنج گونه دائمی همیشه سبز است که فقط یک گونه آن به نام پرنده بهشتی رجینا در باغبانی استفاده می شود و چهار گونه دیگر به صورت وحشی می باشند.

این گیاه بومی جنوب آفریقا است. بلندی آن در حدود یک متر می رسد و دارای برگهای نسبتا روشن، چرمی و تخم مرغی شکل است که بر روی دمبرگی به طول ۴۵ سانتیمتر قرار می گیرند. گل آذین آن به طول ۱۵ سانتیمتر در بهار در انتهای ساقه گل دهنده به طول یک متر تا یک متر و نیم ظاهر می شود. گل آذین شامل اسپات سبز با با رگه های ارغوانی و قایق مانند است که در هنگام باز شدن گل ها به صورت افقی درآمده و در آن ۴ – ۱۰ گل قرار می گیرد. گل ها دارای کاسه نارنجی و جام آبی رنگ بوده و روی هم رفته شباهت به سر پرندگان پیدا می کند. از این رو در زبان انگلیسی Bird of paradise و فرانسه Oiseau duparadis بنام پرنده بهشتی نامیده می شود.

معمولا گل ها بتدریج باز می شوند و بیشتر به صورت گل بریده در گل فروشی ها به فروش می رسد. ولی می توان خود گیاه را در گلدان های بزرگ در آپارتمان پرورش داد. در گلخانه بر اثر فورساژ می توان در تمام فصول آن را گلدار کرد.

استریلیتزیا پرولیفرا (Strelitzia Prolifera)

استریلیتزیا پرولیفرا دارای دمبرگ های بسیار دراز بوده و گل آذین دارای دو اسپات است.

استریلیتزیا پومیلا (PumilaStrelitzia)

استریلیتزیا پومیلا گیاهی کوتاه است که گل هایش دارای کاسبرگهایی به رنگ نارنجی تند می باشند.

شرایط نگهداری گل استرلیتزیا

نور

مطالعات گلخانه ای در شرایط کنترل شده نشان میدهد که دوره نور روی تولید گل اثر ندارد و انتظار می رود دوره نوری طبیعی اثر غیر مستقیم روی عملکرد داشته باشد، به صورتی که روزهای طولانی با شدت نور بیشتر از افزایش تولید برگ جلوگیری کرده و موجب تشکیل جوانه های گل می شود.

کاهش شدت نور در کاهش تولید گل نقش دارد. اگر این حالت کاهش شدت نور برای دوره طولانی در حرارتهای بالا رخ دهد اثر خواهد داشت و کاهش فتوسنتز یک تغییر معقول برای این مورد است چنین شرایطی در گلخانه های اروپای شمالی در طول فصل زمستان وجود دارد. این گیاه به نور زیاد (تابش مستقیم خورشید( احتیاج دارد.

بنابراین چنانچه در آپارتمان پرورش داده می شود باید آن را نزدیک پنجره جنوبی که فاقد پرده است قرار داد ولی چون در تابستان شدت نور زیاد است باید آن را در جلو پنجره جنوبی که پرده داشته باشد و یا کمی دورتر از پنجره جای داد.

دما

دما بیشترین اثر را در تولید گل دارد و گیاهانی که در دماهای ۱۳ / ۲۱ (شب / روز) درجه سانتیگراد رشد کرده اند، ۵۰-۳۰٪ بیشتر از گیاهان در دماهای ۲۱ / ۲۸ (شب / روز ) درجه سانتیگراد رشد کرده اند، تولید گل خواهند داشت. با این حال حداقل دمای بهینه در شب ۱۷ درجه سانتیگراد پیشنهاد شده است. این گیاه به سرما حساس است. در مناطق معتدله و سرد باید در گلخانه پرورش داده شود. دمای مناسب در شب ۱۰ تا ۱۲ و در روز ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است

رطوبت: این گیاه خاک همیشه خیس و رطوبت ۵۰ تا ۷۰ درصد احتیاج دارد.

خاک: خاک مغذی و قلیایی و کمی ماسه برای پرورش این گیاه مطلوب و مناسب است

تغذیه و کود

می توان از کودهای مختلف موجود در بازار طبق دستورالعمل هر یک که معمولا در روی جعبه نوشته شده است استفاده کرد ولی بهترین کود، مخلوطی از ۱۰۰ گرم نیتراتپتاسیم، ۱۰۰ گرم فسفات کلسیم و ۲۰۰ گرم سولفات آمونیم است که به مقدار ۲ گرم در لیتر، هر هفته یک بار، از فروردین تا مهر ماه باید به گیاه داده شود

آبیاری

در هوای معتدل هفته ای دو روز باید آبیاری شود. ولی در هنگام استراحت گیاه که از اواسط تیرماه تا اواخر مرداد ماه است باید آبیاری را به کلی قطع کرد و یا به ندرت انجام داد.

برداشت گل بیشتر در زمانی که اولین گلچه از غلاف خارج می شود، انجام می گیرد. ساقه های گل معمولا در مزارع پرورش گل به جای اینکه بریده شوند بیشتر کشیده یا چیده می شوند. در مرحله تجارتی برداشت، براکته در بالا شکاف می خورد، اولین گل شروع به وارد آوردن فشار به طرف خارج کرده و کاسبرگهای نارنجی دیده می شوند اما این حالت نباید توسعه یابد.

بعضی از پرورش دهندگان در این مرحله گل را با یک کاغذ واکسی می پوشانند، این عمل هم برای شناخت گل های آماده برداشت و هم برای حفاظت اولیه گلچه خارج شده از براکته در طول حمل و نقل مناسب است، ساقه های گل ممکن است ۲ تا ۵ روز قبل از مرحله تجارتی بریده شوند و آن زمانی است که گلچه هنوز به صورت محکمی در براکته قایقی شکل محصور شده اند.

بذر استرلیتزیا در بهار کشت می شود. استرلیتزیا در انبار با دمای ۱۰ درجه سانتیگراد به مدت ۴ تا ۷ روز قابل نگهداری است. در سوله های بسته بندی گلها، کاغذهای واکسی از روی ساقه های گل حذف می شوند. ساقه ها به طول استاندارد آرایش شده و جهت حذف گرد و غبار مزرعه یا گلخانه، حشرات و مواد مترشحه، گل ها شستشو می شوند.

اسپری نمودن یا فروبردن گل ها در محلول ۲۰۰ پی پی ام بنومیل یا تیوبندازول قبل از حمل یا انبار کردن برای

جلوگیری از توسعه عوامل خسارتزا روی گلچه ها موثر است. گل های پرنده بهشتی به صورت تکی یا دست های به تعداد ۵ عدد در کاغذهای واکسی یا بدون کاغذ واکسی بسته بندی می شوند.

ساقه های گل در مرحله تجارتی یا در مرحله جوانه بریده شده و جهت بهتر باز شدن و بهبود طول عمر گل به مدت ۴۸ ساعت در ۲۲ درجه سانتیگراد در محلولی حاوی ۱۰٪ ساکارز، ۲۵۰ پی پیام ۸- هیدروکسیکوئین سیترات و ۱۵۰ پی پیام اسید سیتریک قرار می گیرند. اما انجمن گل کاران آمریکا این مدت زمان را فقط ۲۴ ساعت در محلول توصیه کرده است.

گل های عجیب نارنجی و آبی پردوام این گیاه از پاییز تا اواخر بهار سال آینده شکوفا باقی می ماند. کاربرد این گل های بسیار پردوام، به مقایس زیاد، در گل آرایی ها متداول است. در این گیاه ساقه هایی که گل آنها تمام شده یا برگهای نامرتب و نابجا دارند، باید در اوایل هر تابستان از حدود سطح زمین قطع شوند. هیچ ترس یا پیرایش دیگری لازم نیست.

عامل ژنتیکی شرایط گل دهی را به مقدار زیادی تحت تأثیر قرار میدهد و شرایط محیطی انگیزش گلها را به صورت غیر مستقیم و به واسطه سرعت تولید برگها و سرعت تولید جوانه های گل در محورهای برگ تحت تاثیر قرار می دهند.

شرایط محیطی به دو طریق روی گل دهی اثر می گذارند: از طریق تعیین سرعت نمو گل و یا توسط تعیین آغازش جوانه گل اعم از اینکه جوانه گل تا مرحله شکفتن نمو یابد یا خارج از حالت طبیعی شود.

جادوی گلفروشی‌ها

به‌طور معمول عمر این گل به صورت شاخه بریده چیزی حدود چهار روز است. اگر برای‌تان سوال است که گلفروشی‌ها چه می‌کنند که این گل‌ها این همه دوام می‌آورند، جواب این است که نه ورد می‌خوانند نه جادو می‌کنند بلکه معجونی از سوکروز ،  هیدروکسی کوئینولین سیترات و اسید سیتریک را به شکل محلولی درست می‌کنند و گل‌های شاخه بریده از همه جا بی‌خبر خودشان هم باور نمی‌کنند که این محلول بتواند تا این اندازه و چندین و چند روز آنها را شاداب و سرحال نگه دارد.

البته غلظت‌های این محلول‌ها باید خیلی دقیق اندازه‌گیری شود وگرنه به جای افزایش عمر گل شاخه بریده، عمر آن را کاهش می‌دهند.  کاسبرگ قایقی شکل پرنده بهشتی که در اصطلاح گیاه‌شناسی به آن اسپات گفته می‌شود، حتی پس از خشک شدن هم برای تزیین سایر دسته‌گل‌ها یا سبد‌های گل استفاده می‌شود.

فیزیولوژی پس از برداشت و نگهداری گل بریده استرلیتزیا

با روند افزایش کمپوست کود گاوی در بستر کشت، در مقایسه با کاربرد کودهای شیمیایی، اکثر شاخص های رشد گیاه افزایش می یابد. همچنین در تیمار شوری آب آبیاری یک و ۲ دسی زیمنس بر متر، شاخص های رشد، افزایش نسبی دارند و در شوریهای کمتر و بیشتر کاهش رشد دیده می شود. افزودن کمپوست کود گاوی در بستر کشت گیاه استرلیتزیا می تواند جایگزین مناسبی برای مصرف کودهای شیمیایی باشد و این گیاه تا شوری آب ۶ دس زیمنس بر مترا توانایی رشد و نمو دارد.

بیشترین میزان کلروفیل در تیمار نیترات آمونیوم + سولفات پتاسیم + سوپرفسفات + ۱۰۰۰ گرم کود آلی به دست می آید

پرنده بهشتی یکی از مهمترین گیاهان برگ بریده و با کاربردهای گوناگون است. وقتی گل های بریده پرنده بهشتی با جیبرلین و بنزیل آدنین، تیمار گردد و از نیترات نقره با غلظت ثابت ۴۰ پی پی ام و ساکارز با غلظت ثابت ۳ درصد استفاده شود (متوسط دما، نور و رطوبت نسبی در محیط نگهداری گیاهان به ترتیب دمای ۲۰ درجه سانتیگراد، ۸۶۵ لوکس (۱۲ ساعت روشنایی و ۱۲ ساعت تاریکی( و ۷۰ درصد رطوبت بود) نتایج نشان میدهد که جیبرلین و بنزیل آدنین اثرات مثبت بر افزایش عمر برگهای بریده، میزان کلروفیل و کیفیت ظاهری برگهای پرنده بهشتی دارند.

اگر چه ترکیب ۱۵۰ پی پی ام جیبرلین با ۱۰۰ پی پی ام بنزیل ادنین و نیز ترکیب ۱۰۰ پی پی ام جیبرلین با ۵۰ پی پی ام بنزیل آدنین عمر گلجای برگهای پرنده بهشتی را به ۱۱۲ روز در شرایط انباری (در مقابل ۵۹ روز در شرایط شاهد افزایش داد، ولی با در نظر گرفتن سایر صفات مانند میزان کلروفیل، وزن خشک و ویژگی های ظاهری برگ و نیز عامل اقتصادی، استفاده از جیبرلین به تنهایی (با غلظت ۵۰ پی پی ام) یا در ترکیب با مقادیری از بنزیل آدنین (به طور مثال ۵۰ پی پی ام) به همراه نیترات نقره و ساکارز برای افزایش عمر انباری و بهبود سایر صفات کیفی برگهای بریده گیاه پرنده بهشتی توصیه می شود

گل های بریده پرنده بهشتی تیمار شده با ۵ میلیگرم در لیتر نانوذرات نقره عمر ماندگاری بیشتری نسبت به سطوح ۱۰ میلیگرم در لیتر دارند. تعداد باکتری های موجود در محلول های گلدانی و انتهای ساقه در گل های تیمار شده با نانوذرات نقره کمتر است. از نظر تعداد اوندهای باز، تیمار ۱۰ میلیگرم در لیتر برتری معنی داری بر تیمار ۵ میلی گرم در لیتر دارد.

روش تکثیر گل استرلیتزیا:

۱- ازدیاد از طریق بذر

کاشت بذر در بهار انجام می گیرد و جوانه زنی بذور به صورت نامنظم است و ۳ تا ۵ ماه طول می کشد. روی بذر این گل آریل کرکی و به رنگ نارنجی روشن وجود دارد که هیچ وظیفه ای در جوانه زنی بذر ندارد و می توان آن را حذف کرد و یا به همان صورت باقی گذاشت.

کشت بذرها تا عمق ۱ تا ۱ / ۵ سانتیمتری بستری که میتواند در میکولیت، پیت و یا ترکیبی از آنها باشد، صورت می گیرد. جوانه زنی در طول تابستان و پاییز معمولا پس از ۶ تا ۱۰ هفته صورت می گیرد و پادما ۴ می تواند جوانه زنی را تسریع کند. حرارت پادما ۳۸- ۳۵ درجه سانتیگراد است. این گیاه در سال اول پایه بذری، ضعیف است و باید در گلدان نگهداری شود و در سال دوم و سوم رشد خوبی می کند

۲- ازدیاد از طریق تقسیم بوته

بعد از بریدن و جداسازی بوته ها از بوته مادری در حدود پنج برگ روی بوته حفظ می شود و جهت حذف ناحیه های تغییر رنگ داده و خسارت دیده بوته ها آرایش می شوند. محل برش بوته با پودر و تابل ۵۰ ٪ کاپتان ضدعفونی شده و در محیط با زهکش خوب کشت می شوند

کار در محیط های کشت خیلی سفت با محدود کردن هوای محیط ریشه باعث کاهش توسعه ریشه میشود. این نوع تکثیر در تیر و مرداد صورت می گیرد. استفاده از بورت در مخلوط خاک نتایج بسیار خوبی دارد. گیاهان باید به طور مرتب آبیاری شوند و تحت سایه نگهداری شده تا کاهش استرس رطوبتی صورت گیرد. پس از حدود سه ماه با توسعه ریشه می توان گیاهان را به مکان اصلی انتقال داد. بعضی از پرورش دهندگان ۲ تا ۳ بوته را بطور یکجا جدا کرده و به صورت مستقیم در مزرعه کشت می کنند که نتایج خوبی به دست می آورند. عمق خاک استرلیتزیا در گلخانه باید حدود ۵۰ سانتیمتر باشد. خاک باید از مواد آلی و کود پوسیده دامی غنی باشد.

۳- ازدیاد از طریق حذف جوانه انتهایی

در این روش شاخه زایی با حذف جوانه انتهایی جهت افزایش سرعت تکثیر صورت می گیرد. ابتدا تقسیم بوته انجام شده و ریشه های هر بوته به طول ۲۰ سانتیمتر حفظ شده و بقیه حذف می شوند و جهت به دست آوردن فعالیت طبیعی مجدد و افزایش ریشه، بوته ها در گلدان های مجزا کشت می شوند.

جوانه انتهایی توسط یک برش مثلثی حذف شده و کل پایه غلافهای برگ و برگ ها در تماس با ریشه ها حفظ می شوند. به این ترتیب جوانه انتهایی حذف شده و پس از ۲ تا ۶ ماه جوانه های جانبی نمو پیدا کرده و تعداد جوانه های بوجود آمده از ۲ تا ۳۰ عدد در هر بوته بسته به سن و اندازه بوته متغییر خواهد بود و کل دوره ازدیاد با این روش یک سال بطول میانجامد

۴- ازدیاد از طریق کشت بافت و جنین

جنین جدا شده از بذر استرلیتزیا در محیط کشت وایت بدون گیاهان به وجود آمده از ویتامین در طول هفت روز به آسانی جوانه می زند. زمانی که آنتی اکسیدهایی مثل زغال فعال و دیتیوتر تیول قبل واکشت درون شیشه ای روی بافت های استرلیتزیا بکار برده شوند به طور موثری قهوه ای شدن اکسیداتیوی بافت ها را کنترل می کنند و رشد شاخه ها تحریک می کنند.

آفات و بیماری ها

بیماری هایی که می توانند به این گیاه صدمه برسانند شامل: پژمردگی باکتریایی و فساد ریشه است. فساد ریشه بیماری قارچی است که توسط بذر منتقل می شود و توسط خیساندن بذور در آب (با دمای اتاق برای یک روز و سپس فرو بردن بذور برای ۳۰ دقیقه در آب با دمای ۵۷ درجه سانتیگراد این بیماری را کنترل کرد. بذور را بعد از خنک شدن و خشک شدن در بستر کشت استریل شده بایستی کشت کرد. این گیاه تقریبا یک گیاه بدون آفت است. آفات حشرهای که می توانند این گیاه را مورد حمله قرار دهند شامل سپردار، شپشک آرد آلود، مگس سفید و شته هستند. این آفات می توانند با حشره کش های سیستمیک کنترل شوند.

مقاله امروز هم به پایان رسید
مقاله امروز چه طور بود؟ در معرفی و توضیح «همه چیز در مورد ” گل استرلیتزیا ” یا ” گل پرنده بهشتی “» موفق بودیم؟
اگر سوالی در گوشه ذهنتان جا مانده، در قسمت دیدگاه از ما بپرسید. سعی میکنیم خیلی زود جوابتان را بدهیم. در آخر هم اگر نظری درباره مقاله «همه چیز در مورد ” گل استرلیتزیا ” یا ” گل پرنده بهشتی “» دارید که فکر میکنید جایش در مقاله خالی است حتما مطرح کنید تا بتوانیم از آن استفاده کنیم ?

منبع:وبلاگ گلفروشی آنلاین VIPShop