مسیر پیش روی ویراستی؛ نقش آفرینی تمدنی یا اسباب سرگرمی

مسیر پیش روی ویراستی؛ نقش آفرینی تمدنی یا اسباب سرگرمی

حدود یکسال از فعالیت ویراستی میکروبلاگ و شبکه اجتماعی تقریباً متن محور ایرانی (#نه_به_ویرانما) گذشته است. سکویی که با شروع فعالیت در بخش آزاد بازار پیام‌رسان های ایرانی، بدون رقیب داخلی توانست روند حرکتی روبه رشدی را طی کند.

حضور چهره های مختلف از مسئولین دولتی، فعالین رسانه ای، دستگاه های حاکمیتی و شرکت های خصوصی در کنار شروع به فعالیت کاربرانی از جریان مقاومت به خصوص یمن ترکیب مناسبی برای فعالیت یکساله یک شبکه اجتماعی بومی ایجاد کرد.

ویراستی در نزدیکی جشن تولد یک‌سالگی خود نیاز به تأمل عمیق در مسیر طی شده و نگاه بلند به افق پیش رو دارد تا بتواند مسیر پیش رو را بهتر طی کند.

اولین نیازمندی ویراستی، هویت سازی است، ویراستی باید در همین سال آغازین چشم انداز و نقطه مطلوب خود را بر اساس حقایق حاصل از فعالیت یکساله باز تعریف کند.

شناخت نوع کاربران، تعداد کاربران و جایگاه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ویراستی در کشور در کنار نوع توزیع جغرافیایی کاربران می تواند از مولفه های مهم این هویت سازی باشد.

این هویت را میتوان از جنبه های دیگری مانند فناوری، ایدئولوژی، سهم بازار، درآمد و ... هم بررسی نمود که البته از نظر من همچنان متاثر از مولفه های گفته شده در بالا خواهند بود.

به نظر می رسد اگر ویراستی یک میکروبلاگ بماند و به سمت تبدیل شدن به بستر فیلم دیدن و بازی یا به عبارت ساده سکوی سرگرمی شدن نرود، در تخمینی خوش بینانه تا ۵ سال آینده ۵میلیون کاربر فعال خواهد داشت (این عدد تخمینی و مبتنی بر شناخت نویسنده است و قطعاً جای بحث دارد).

در صورتیکه این جامعه کاربری ترکیبی قابل قبولی از کاربران با هویت واقعی، انسان رسانه ها، رسانه ها و مسئولین حکومتی باشد، ایده آل ترین حالت برای یک میکروبلاگ خواهد بود، چراکه ویراستی در این صورت به محیط تبادل اخبار، اظهار نظر و فعالیت رسانه ای و بستری برای ارتباط مردم با مسئولان، و رسانه ها با مردم و مسئولان تبدیل می شود.

شکل گیری این محیط جایگاه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ویراستی را به شدت در مقایسه با سایر رقبا در داخل کشور و حتی خارج از ایران تقویت خواهد کرد و ویراستی به ابزار و محیطی برای #مردمی_سازی حکومت و تقویت مردم سالاری تبدیل خواهد شد، محیطی که در حال حاضر ساختار حکمرانی کشور به شدت به آن نیاز دارد و خلأ جدی آن احساس می شود.

گام برداشتن به سمت این چشم انداز، حرکت در مسیر تکمیل حلقه سوم زنجیره تمدن سازی اسلامی یا همان شکل دادن به دولت اسلامی است، کمی در این مورد بیشتر توضیح می دهم.

در بیانیه گام دوم یکی از سرفصل های مهم، عدالت است و در همین بیانیه یکی از بخش هایی که از نظر رهبر فرزانه انقلاب علی رغم همه تلاش های صورت گرفته انقلاب با وضعیت مطلوب فاصله دارد همین موضوع عدالت است. اهداف ترسیم شده برای دهه 90 که دهه پیشرفت و عدالت بود باز به تایید رهبر عزیز انقلاب محقق نشده است و کشور دچار عقب ماندگی است.

حال سوال اینجاست که سکویی مانند ویراستی کجای این ماجراست؟

آیا ویراستی می تواند با پیاده سازی بسترهای ارتباطی مناسب و پاسخگو ساختن مسئولین نسبت به مردم در مسیر توسعه عدالت قدم بردارد؟

آیا ویراستی قصد دارد مانند گپ، روبیکا و سروش صرفا در سطح یک بستر ارتباطی و سرگرمی پایه و فروشگاهی باقی بماند یا افق های تمدنی را دنبال خواهد؟

اگر ویراستی و شورای فقهی و سیاست گذار آن بخواهند به موضوع هویت ویراستی نگاهی جدی داشته باشند، قطعا مسیر تمدن سازی را انتخاب خواهند کرد، حرکت در این مسیر به طور طبیعی موقعیت اقتصادی مناسبی را هم برای ویراستی ایجاد می کند و می تواند چرخه حیات ویراستی را تا حدود زیادی تضمین کند.

اما رسیدن به این جایگاه الزاماتی دارد که می توان به این موارد اشاره کرد:

۱- تلاش برای جذب و فعالیت مخاطبان با هویت واقعی و پیشگیری از شکل گیری جریان های کاربری جعلی و ترول ها

۲- توسعه سرویس های تقویت کننده ی زمینه گفتگو و اظهار نظر برای کاربران مانند اتفاق های گفتگو؛ خلایی که در حال حاضر در ساختار حکمرانی کشور بین مردم و مسئولان، صاحبان فکر و اندیشه و حتی چهره ها با مردم واقعی احساس می شود و در صورت شکل گیری آن از لحاظ فناوری و فرهنگی می تواند بخش مهمی از نیاز ارتباطی مردم و مسئولان را پر کند.

۳- صیانت از طهارت و سلامت محتوای ویراستی که قطعاً از الزامات شکل گیری کنش‌گری رسانه ای سالم و تاثیرگذار است.

۴- حفظ جایگاه بیطرفی ویراستی در جهت دهی به جریان های خبری، سیاسی و اجتماعی ( صیانت از سلامت محتوا و مراقبت از خطوط قرمز فرهنگی، سیاسی، اجتماعی قطعا لازم است). دخالت فعال سکو در حمایت از جریان های فکری حتی اگر همسو با ایدئولوژی و جهت گیری سیاسی مالکان و تامین کنندگان مالی ویراستی باشد، نتیجه ای جز گرفتاری ویراستی در چرخه حمایت یا انتقام دولت ها و مجلس های آینده که ممکن است چرخش های سیاسی و اجتماعی زیادی هم داشته باشند ندارد، مسیری که متاسفانه #ویرانما در پوشش حمایت از محتوای فاخر دنبال می کند.

5- ویراستی باید بتواند جریان پاسخگویی مسئولین به مردم را راه اندازی کند و برای این منظور طراحی پویش های رسانه ای، ایجاد ابزارهای مدیرتی لازم برای این منظور، فراهم کردن APIمناسب، راه اندازی ابزارهای جانبی تحلیل و سنجش احساسات کاربران، تحلیل افکار عمومی و ... در ویراستی قطعا از ویرانما اولویت بالاتری پیدا می کنند.

6- ویراستی باید بتواند به ابزاری جایگزین یا حداقل مکمل بسترهای ارتباط مردم با حاکمیت تبدیل شود، برای این منظور پیاده سازی سازوکارهای زیرساختی و تلاش برای پیشنهاد و معرفی این راهکارها به دستگاه ها می تواند کمک کننده باشد. اگر ویراستی بتواند بستر جایگزین یا مکمل ارتباط مردم با سرویس هایی مانند 110، 123، 124 و ... بشود اینجاست که می تواند در مردمی سازی موثر باشد.

7- پیاده سازی سازوکار استفاده از ویراستی در مدیریت بحران های طبیعی مانند پیدا کردن افراد گمشده، هشدار دهی خطرات، حوادث و بسیاری نمونه های دیگری که شبکه های اجتماعی در دنیا پیاده سازی شده اند، می تواند برای این مقصود مفید باشند.

8- ویراستی باید برای فعال کردن ظرفیت های مردمی در قالب هایی مانند جماعت سپاری، جلب مشارکت و تعاون، همدلی، مساوات و برنامه های مردم پایه خود را مسئول بداند و با ایجاد سازوکارهای مناسب این سکو را به رکنی مهم در ترویج، شکل گیری و سازماندهی فعالیت های مردمی تبدیل کند.

9- اما مهمترین رویکردی که ویراستی باید برای تحقق آن تلاش کند توسعه عدالت است. ویراستی می تواند با پاسخگو کردن مسئولین (دستگاه های زیرمجموعه آنها) نسبت به مردم در بستر ویراستی شکاف بین مردم و مسئولین را کاهش دهد، سطح فهم و مواجهه مسئولین از مشکلات مردم واقعی را بیشتر کند، رصد فرآیند اجرایی شدن قوانین و دستورات را تا پایین سطح کشور بدون واسطه محقق کند، احساس نزدیکی مردم با مسئولین را افزایش دهد، از شکل گیری اخبار و شایعات به واسطه حضور بلاواسطه مسئولین بین مردم تا حد زیادی جلوگیری کند، توزیع و منابع و امکانات در کشور را به عدالت نزدیک کند و ...

انتخاب رویکرد درست برای ویراستی ایستادن در سمت درست تاریخ است، تاریخی که قطعا به طلوع خورشید ولایت عظمی (عج) و شکل گیری تمدن نوین اسلامی می انجامد، اما مهم این است که ما در کدام سمت تاریخ ایستاده بودیم.

و من الله التوفیق

علی محمد رجبی

9 مهر 1402