میگن از لقمان پرسیدن ادب از که آموختی، گفت از بی‌ادبان. حالا برای بررسی سوال بالا باید ببینیم یه رسانه ناآزاد چطور عمل می‌کنه.
مثلاً همین ویرگول رو نگاه کنیم.
البته نه اینکه ویرگول بالکلّ ناآزاد باشه. یعنی این قدر آزاد هست که آدم بتونه نقدش رو بکنه و کسی کاری باهاش نداشته باشه، اما رفتارهایی از ویرگول سر می‌زنه که برخلاف آزادیه.
جدیداً دو مورد دیدم لازمه بیان بشه.
اولی برای یکی از دوستان رخ داده، دومی برای خودم.
حساب کاربر آیرین به مدت یه هفته مسدود شده. ازش علتش رو پرسیدم، گفت میگن به دلیل فعالیت بیش از حد مجاز. پرسیدم فعالیت بیش از حد مجاز دیگه چه جور صیغه‌ایه. گفت برای تشخیص ربات از غیرربات برای هر کاربر یه حد مجاز فعالیت تعریف شده که نباید ازش تخطی کنه و کسی که بیش از حد فعالیت داشته باشه، به عنوان ربات تشخیص داده و مجازات میشه. کاربر آیرین همچنین گفت که «قبلا ازشون خواستیم بگن حد مجاز فعالیت هر کاربر چقدره... هیچ وقت جوابی ندادن...»
اما ماجرای خودم. یه بار که وارد ویرگول شدم، با یه پیغام روبرو شدم مبنی بر اینکه حسابم به دلیل تخلف به مدت یک هفته مسدود شده. البته یه راه ارتباطی با تیم پشتیبانی ویرگول گذاشته بودند و من هم همون جا ازشون پرسیدم حسابم برای چی مسدود شده.
البته وقتی پیام رو براشون ارسال کردم، حسابم به حالت عادی برگشت. نمی‌فهمم جریان چیه.
تیم پشتیبانی از طریق ایمیل بهم اطلاع داد که یکی از نظراتی که دادم، به دلیل الفاظ رکیک حذف شده. و هشدار داده بود که «در صورت تکرار ارسال الفاظ رکیک در بخش نظرات یا پست، اکانت شما به ترتیب برای ۱ روز - ۱ هفته و در نهایت به صورت دائمی مسدود می‌گردد».
در ادامه ازشون پرسیدم این لفظ رکیکی که میگن چی بوده تا تکرارش نکنم. اما به نظر میرسه جوابی ندادند.
این دو رفتار چه ایرادی دارند؟
قانون عرف جامعه است. تمام اعضای جامعه باید از قوانین به خوبی مطلع باشند. قانون نباید ابهام داشته باشه. وقتی قانون مبهم باشه، فضا برای تفسیر خودسرانه و مستبدانه از قانون فراهم میاد.
ویرگول هم یه جامعه است. قوانینش نباید مبهم باشند.
مثلا به مورد کاربر آیرین نگاه کنیم. سقف مجاز فعالیت یه کاربر چقدره؟ مشخّص نیست. مساله اینه که من وقتی نمیدونم حدّ مجازم تا کجاست، چطور میتونم ازش عبور نکنم؟ ویرگول به چه حقّی انتظار داره من از حدّ مجازی که خودم هم ازش خبر ندارم، عبور نکنم؟ ویرگول به چه حقّی حساب کاربری رو که خودش هم حدّش رو نمی‌دونه، مسدود می‌کنه؟
این رفتار برخلاف آزادیه.
در مورد ماجرای خودم هم این صادقه. من وقتی نمیدونم چی لفظ رکیک به حساب میاد، چطور میتونم ازش استفاده نکنم؟
نمیدونم ویرگول عامدانه قوانینش رو مبهم گذاشته یا نه. اگه عامدانه نباشه، طبیعتا اگه ازش خواسته بشه، اصلاح می‌کنه. اما اگه عامدانه باشه، مقاومت می‌کنه. اون زمان دو راه هست: یا کاربران به یه وحدت برسند و ویرگول رو مجبور کنند خودش رو اصلاح کنه یا اینکه ویرگول رها بشه.
اما اهمیت این مسأله چیه؟
از یه طرف عقل حکم می‌کنه که یه نظام اسلامی باید رسانه‌هایی آزاد داشته باشه. چون پیام اسلام، آزادیه و این پیام باید از طریق رسانه‌هایی آزاد به عموم مردم منتقل بشه.
اما از طرف دیگه، جمهوری اسلامی الان در عمل درگیر یه جنگ نرمه و در این جنگ عقب افتاده.
حکومت برای پیروزی در این جنگ باید از روال گذشته (روالی که مبتنی بر حذف و سرکوب صدای مخالف بوده) دست برداره. دیگه نمی‌تونه فقط خودش بگه و انتظار داشته باشه مردم هم بگن چشم. باید صدای مردم رو بشنوه.
شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر، اینستا و همین ویرگول فضاهایی هستند که قادرند صدای مردم رو به گوش حکومت منتقل کنند.
معتقدم مدرسه بهترین رسانه‌ایه که حکومت امروز می‌تونه ازش در راستای ایجاد یه ارتباط سالم با عموم جامعه ازش استفاده کنه، یعنی هم بگه و هم بشنوه.
البته خود شنیدن هم قاعده داره. مثلا کاربر ماری هدا یه نمونه از افرادیه که حاضر نیستند گوش کنند. البته این کاربر صدای معترضان رو می‌شنوه اما فقط برای اینکه تخریبشون کنه. یعنی به دنبال این نیست که ببینه مشکل معترضان چیه، فقط میره که ببینه معترضان چه تناقضاتی دارند تا از همون جهت بهشون حمله کنه البته رویه سابقش این بود، الان نمیدونم.
اما حکومت در فضای مجازی هم به یه رسانه آزاد نیاز داره. حکومت برای سامان دادن فضای مجازی نیاز داره شبکه‌های اجتماعی خودش رو داشته باشه. این شبکه‌ها تنها در صورتی می‌تونن با شبکه‌های مشابه خارجی رقابت کنند که حقیقتاً آزاد باشند. طرح صیانت بدون راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی آزاد بی‌فایده است.
