در تاریکی راه نرویم.جای خالی تحلیل های چندمتغیره در پیشگیری از آسیب های اجتماعی

یک مددکار : می دانیم که آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر ، پدیده ای چندلایه ، پیچیده و چندمتغیره هستند. پدیده هایی چون اعتیاد ، خودکشی ، خشونت و دیگر رفتارهای پرخطر ، با مجموعه ای از متغیرها در ارتباط هستند که یک نوع چارچوب علی ساختاری را با هم تشکیل می دهند.

سوال این است که سیاستگذاری و برنامه ریزی در حوزه آسیب های اجتماعی ، آیا بدون توجه به شبکه ای از متغیرهای مربوط به هر رفتار پرخطر ، امکان پذیر است؟

اجازه بدهید با یک مثال توضیح بدهم.

به عنوان مثال ، پدیده خودکشی دارای یک شبکه ای از متغیرهای سبب ساز است که با یکدیگر همبستگی دارند و مجموعه این متغیرها یک الگوی ساختاری را با هم تشکیل می دهند. فرض کنیم که در موضوع خودکشی ، 15 متغیر داریم که با ضرایب مختلف با هم همبستگی دارند و در نهایت از طریق 4 یا 5 متغیر اصلی منجر به خودکشی می شود. حالا بیاییم برای هر یک از این 15 متغیر ، یک ضریب وزنی در نظر بگیریم که میزان بروز خودکشی را پیش بینی می کنند. یعنی نوعی رابطه رگرسیونی بین متغیرها که در نهایت یک تحلیل مسیر از چگونگی بروز خودکشی را نشان می دهد و ترسیم می کند. با این استدلال ، به عنوان مثال ، اگر بین دو متغیر سبب ساز افسردگی و شکست عاطفی ، یکی دارای ضریب پنج دهم و دیگری دارای ضریب هفت دهم باشد ، یک پژوهشگر و برنامه ریز ، باید بر روی کدام یک سرمایه گذاری و تمرکز کند؟

نگاهی به شواهد نشان می دهد که سیاستگذاران و برنامه ریزان حوزه پیشگیری ، کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی ، معمولا در طراحی راهکارها و برنامه ها ، با چند چالش در این زمینه روبرو هستند که دو مورد آن به این شرح است.

- به الگوهای علی و ساختاری توجهی ندارند و یا کم توجه هستند.

- تفاوتی بین متغیرهای سبب ساز در نظر نمی گیرند.

نتیجه این چالش این خواهد بود که برنامه ریزان ، در طراحی برنامه ها ، بر روی متغیرهایی سرمایه گذاری می کنند که تاثیرگذاری کمتری دارند و به این ترتیب منابع در حالی هزینه می شوند که نتیجه ای ندارند و یا کارایی و اثربخشی ضعیفی دارند.

من در دوران خدمت در حوزه آسیب های اجتماعی ، به تجربه با چنین چالشی روبرو بوده ام که مجموعه ای از برنامه ها بدون توجه به متغیرهای سبب ساز ، طراحی و اجرا می شوند. من این سنت برنامه ریزی در حوزه پیشگیری از آسیب های اجتماعی را بی شباهت به راه رفتن در تاریکی نمی دانم. در حالی که متغیرهای سبب ساز و مدل های علی ساختاری ، چراغ پرنوری هستند که راه را به ما نشان می دهند.

از این منظر باید بگویم که برای موفقیت در حوزه پیشگیری از آسیب های اجتماعی ، یکی از راه ها این است که به تحلیل های چندمتغیره در نظام برنامه ریزی این حوزه ، بها بدهیم.