در پیشگیری جامعه محور از آسیب های اجتماعی ، « پروژه کوچک » چیست و چگونه طراحی می شود؟

یک مددکار : پروژه کوچک یا خرد – مقیاس ، برنامه های کوچکی هستند که گروه های همیاری اجتماعی ، با تمرکز بر مسائل اصلی و اولویت دار خود و متناسب با توانایی ها و ظرفیت های شان برای بهبود وضعیت خود و محله شان ، طراحی و جهت اجرای آن ، حمایت جویی و اجرا می کنند. این پروژه های کوچک ، چند ویژگی دارند. (1)مساله محور هستند (2) اهداف محدودی را دنبال می کنند.(3) بازه زمانی محدودی دارند.(4) مبتنی بر همیاری هسند. (5) مبتنی بر توانایی های گروه همیاری و یا بر پایه حمایت جویی هستند.

گروه همیاری پیشگیری از اعتیاد و آسیب های اجتماعی در یک مدرسه ، پس از بحث و تبادل نظر ، نیمرخ خطرپذیری مدرسه خود را تهیه کرده و مخاطرات تهدیدکننده دانش آموزان در مدرسه و محله خود را اولویت بندی کردند.

اعضاء گروه ، گرایش به خطر مصرف دخانیات و مواد را خطر شماره یک برای دانش آموزان مدرسه خود شناسایی کردند و حالا تصمیم دارند که یک پروژه کوچک برای این منظور ، طراحی و اجرا کنند.

اجازه بدهید ، گام به گام ، در کنار گروه همیاری ، یک پروژه کوچک را تعریف کنیم.

- گام نخست : درخت مشکلات

گروه همیاری ، درخت مشکلات را ترسیم کرده است. در این درخت ، دلایل و ریشه های خطرپذیری دانش آموزان در زمینه مصرف مواد ، و نیز پیامدهای آن ، رسم شده است.

بطور خلاصه ، در این درخت مشکلات ، سه عامل (1) آگاهی ضعیف دانش آموزان در مورد خطرات مصرف دخانیات (2) سابقه مصرف دخانیات و مواد در خانواده (3) نبود فعالیت های جایگزین ، به عنوان عوامل اصلی خطرپذیری ، اولویت بندی شده است.

اعضاء گروه همیاری ، تصمیم گرفتند که بتدریج بر روی این عوامل کار کنند. برای این منظور ، آنان تصمیم گرفتند که برای هر یک از این عوامل ، ظرفیت های موجود برای اقدام را بررسی کنند. پس تصمیم گرفتند که درخت ظرفیت ها را ترسیم کنند.

- گام دوم : درخت راهکار

در این گام ، اعضاء گروه همیاری ، برای هر یک از این عوامل مخاطره آمیز ، یک یا چند راهکار پیشگیرانه ، طراحی و تعریف می کنند. به چند نمونه توجه کنید. (1) تولید محصولات فرهنگی و کمک آموزشی برای اعضاء کانون (2) برگزاری جلسه آموزشی و مشاوره ای برای دانش آموزان و خانواده ها (3) برنامه ریزی و اجرای فعالیت های با نشاط ورزشی و هنری برای دانش آموزان

- گام سوم : درخت ظرفیت ها

اعضاء گروه همیاری ، حالا درخت ظرفیت ها را رسم کردند. خلاصه کار آنان در رسم درخت ظرفیت ها ، این شده است.

- عامل مخاطره آمیز : آگاهی ضعیف

- ظرفیت موجود برای حل مشکل : توانایی های هنری دانش آموزان عضو کانون برای تولید محصولات فرهنگی و کمک آموزشی ( مانند پوستر ، موشن گرافیک )

- عامل مخاطره آمیز : سابقه مصرف دخانیات و مواد در خانواده

- ظرفیت موجود برای حل مشکل : وجود مشاور و مدرسان توانمند در مدرسه و در بین والدین عضو کانون برای برگزاری جلسه آموزشی و مشاوره ای برای خانواده های دارای سابقه مصرف دخانیات و مواد

- عامل مخاطره آمیز : نبود فعالیت های جایگزین

- ظرفیت موجود برای حل مشکل : وجود یک کتابخانه در مسجد محله – یک سالن ورزشی در بوستان محله

- گام چهارم : ایده پردازی

اعضاء گروه همیاری ، گام های اصلی را برداشته اند و حالا آماده می شوند که برای راهکارهای خود ، ایده پردازی کنند و یک پروژه کوچک ، طراحی کنند. وقتی می گوییم ، ایده پردازی ، یعنی موضوع ، چارچوب و روش خلاقانه ای برای اجرای راهکار مورد نظر خود ، طراحی کنند.

گام پنجم : طراحی پروژه کوچک

اجازه بدهید ، یکی از راهکارها را انتخاب کنیم و آن را تبدیل به پروژه کوچک کنیم.

- راهکار : تولید محصولات فرهنگی و کمک آموزشی پیشگیرانه

اعضاء گروه همیاری ، تصمیم می گیرند که یک کار مشترک برای تولید محصول فرهنگی ، به اجرا بگذارند. آنان تصمیم می گیرند ، 5 مهارت مهم خودمراقبتی مانند مهارت اجتماعی ، جرات مندی ، حل مساله ، تصمیم گیری و کنترل هیجان را آموزش بدهند. برای این کار ، دانش آموزان به چند گروه تقسیم می شوند. یک گروه بصورت مشترک ، بر روی متن پیام های این 5 مهارت کار می کند و متن های کوتاه تهیه می کند. گروه دیگر ، این پیام ها را تبدیل به پوستر می کند. گروه دیگر ، متن پیام ها را تبدیل به موشن گرافیک می کند. یک گروه هم ، متن پیام را به عنوان گوینده می خواند تا بر روی موشن گرافیک ، ضبط شود. یک گروه هم بر روی اثر تولیدی ، کار رسانه ای می کند و آن را منتشر می کند. گروه دیگری هم مامور می شود تا اثر تولید شده را برای دانش آموزان عضو گروه همیاری یا برای سایر مخاطبان ، آموزش بدهد.

سرانجام ، برای این پروژه خود ، نامی را انتخاب می کنند تا عنوان و تابلوی پروژه آن ها برای معرفی به مخاطبان و رسانه ها باشد. کانون ، نام این پروژه کوچک را « نردبان » می گذارد که هم به معنای بالارفتن به سمت تعالی و خودمراقبتی است و هم ، هر پله آن به نشانه یک مهارت است.

گام ششم : حمایت جویی و اجرای پروژه کوچک

پس از طراحی پروژه کوچک ، گروه همیاری به این نتیجه می رسد که برخی از بخش های اجرای این پروژه کوچک ، مانند بخش تولید موشن گرافیک یا تولید پوسترها ، نیاز به هزینه دارد. در آن صورت ، از مدرسه یا ذینفعان محلی ، حمایت جویی می کند. این حمایت ، لزوما به معنای جذب منابع مالی نیست. ممکن است مشارکت یک کارشناس یا متخصص برای انجام یک بخش از پروژه که بصورت داطلبانه و رایگان به گروه همیاری کمک می کند ، به خودی خود یک کمک اثرگذار باشد.

گام هفتم : تدوین درس آموخته ها

حالا ، گروه همیاری به بخش پایانی کار خود رسیده است. پروژه کوچک را اجرا نموده و در زمان اجرا ، گام به گام آن را مستند کرده است. حالا وقت آن است که درس های خود از شکست ها و موفقیت ها را تدوین کند. در این مورد ، در یک یادداشت دیگر ، سخن خواهیم گرفت.