مور مور شدن موجی و لذت‌بخش در قسمت سر و شانه‌های خود را تا به حال احساس کرده‌اید؟ اگر این حس در اثر یک صدا یا تصویر برای شما تکرار می‌شود به شما تبریک می‌گویم چون ASMR خود را پیدا کرده‌اید.
حتی اگر تجربه‌اش را هم ندارید پیشنهاد می‌کنم با ASMR آشنا شوید. شاید جزو گروهی هستید که ASMR عجیب و کم‌یابی دارند.
قبل از خواندن ادامه توضیحات بهتر است کلیپ زیر را تماشا کنید. این کلیپ نمونه‌ای از صداهای محرک ASMR است.
ای اس ام آر مخفف واکنش ارادی اوج‌گیری حسی (Autonomous sensory meridian response) است.
ASMR به احساس تحریک شدن یا مور مور شدن آرامش‌بخش و لذت‌بخش سر و بدن گفته می‌شود. خیلی از انسان‌ها این حس را در اثر عواملی مثل صداهای خاص یا تصویرهایی تجربه می‌کنند و خیلی افراد هم هیچ وقت چنین حسی را تجربه نمی‌کنند.
کلیپ و فایل‌های صوتی ASMR در چند سال گذشته طرفدار زیادی پیدا کرد. کافی است جستجو کنید؛ هزاران ویدیو با بازدیدهای میلیونی در یوتیوب منتشر شده است. کانال‌هایی هستند که فقط ویدیوهای ASMR منتشر می‌کنند و چند میلیون دنبال کننده دارند.
سازندۀ ویدیوهای ASMR به آنچنان شهرتی رسیدند که کانال‌هایشان به منبع درآمد اصلی تبدیل شد.
یکی از افراد آشنا برای ما ایرانیان که به صورت کاملاً اتفاقی به ستارۀ ASMR تبدیل شد باب راس است. صدای کشیدن و ضربه قلمو روی بوم نقاشی همراه با توضیحات خود باب راس برای افراد زیادی محرک است و باعث لذت و آرامش می‌شود.
بیشتر افراد در اثر صدای مالش یا ضربه‌های آرام اشیاء تحریک می‌شوند و صدای درگوشی صحبت کردن هم در رتبه دوم محرک‌های ASMR قرار دارد. سومین محرک پرطرفدار نقش‌بازی کردن همراه با صحبت است، مثل معاینه شدن توسط پزشک، یا اصلاح و شانه کردن موها توسط آرایشگر.
تنوع محرک‌های ASMR آنقدر زیاد است که با نام بردن تمام نمی‌شود. چیزهایی که اصلاً فکرش را نمی‌کنید امکان دارد برای شخصی یک محرک ASMR باشد.
راه پیدا کردن ASMR فقط تجربه کردن آن به صورت اتفاقی است. یا در زندگی برای شما پیش می‌آید یا باید ویدیوهای ASMR را تماشا کنید تا محرک خودتان را پیدا کنید.
امکان دارد هیچ محرکی تاثیرگذار نباشد و شنیدن این صداها یا دیدن این تصاویر برای شما عجیب به نظر برسد. این اصلاً عجیب نیست چون خیلی‌ها هیچگونه واکنشی نشان نمی‌دهند. برای خیلی افراد هم نتیجه عکس دارد. مثلاً خودم از صداهای دهان هنگام غذا خوردن تنفر دارم اما عده‌ای هستند که همین صدا برای آنها محرک ای اس ام آر است.
آمار خوبی وجود ندارد که چند درصد انسان‌ها ASMR را تجربه می‌کنند. در چند مورد نظرسنجی از نمونه‌های کوچک آماری مشخص شد حدود ۵۰ درصد افراد هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند و از بین افرادی هم که آن را حس می‌کنند طیفی از شدت کم به زیاد وجود دارد.
تجربه ASMR را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:
حس فیزیولوژیک: سوزن سوزن شدن لطیف و لذت‌بخش، موج شروع شده از سر به سمت گردن و بدن، مور مور شدن شانه‌ها از گروه حس‌های فیزیکی یا فیزیولوژیکی هستند.
حس روانی: آرامش عمیق، راحتی، خواب‌آلودگی، لذت درونی و ... از حس‌های روانی هستند.
در آزمایش‌هایی مشخص شد در اثر ASMR ضربان قلب مقدار کمی آرام می‌شود و فعالیت مغزی در fMRI دیده می‌شود.
تحقیقاتی درباره منشاء ASMR انجام شده و نتایج جالبی هم به دست آمده است. بیشتر این تحقیقات نشان می‌دهند که تجربه قبلی موقعیتی مشابه منشاء ASMR است. لحظاتی مثبت شامل در مرکز توجه بودن (زمینه یا موقعیت) همراه با صدا، لمس، حرکت یا تصویر (محرک = trigger) حس تحریک ASMR را می‌سازند.
زمینه این تجربه شاید در گذشته‌ای دور یا نزدیک یکبار مهیا شده است. مثل آرامش دادن فردی به شما با صحبت، قصه گفتن و هر موقعیت دیگری. این فرد می‌تواند پزشک، معلم، آرایشگر، والدین، دوست صمیمی یا هر فرد دیگری باشد.
یا انجام دادن کاری توسط خود فرد که همراه با حس لذت و آرامش بوده است. مثل کادو کردن هدیه‌ها، نجاری و ساخت کاردستی و ...
نقطه مشترک این موقعیت‌ها یا زمینه‌ها اعتماد فرد به این اشخاص است. حس آرامش، لذت و ... همه در دنباله این اعتماد ایجاد شده‌اند. اعتماد و اطمینان در سطحی بالا تا حدی که مغز همۀ صداهای زمینه را بی‌خطر ثبت کند.
اکثر صداها و حرکات برای انسان هشدار یا محرکی برای خطر هستند مگر این که فرد در آن لحظه مطمئن باشد هیچ خطری تهدیدش نمی‌کند و هر صدایی که می‌شنود یا حرکتی که حس می‌کند امن است. طی فرایندی این صداها جزو بی‌خطرها ثبت شود.
محرک‌ها یا به اصطلاح Trigger عواملی هستند که در حین تجربه کردن آن موقعیت (زمینه) حضور داشته‌اند.
این محرک می‌تواند صدای انسان، حس لمس شدن، صداهای اطراف، حرکت دست‌ها و ... باشد. اشتراک این محرک‌ها هم در آرام، کم صدا، سبکی، حرکت نرم و قابل پیش‌بینی بودنشان است.
البته نتایج این تحقیقات هنوز قطعی نیست و امکان دارد با بعضی از نتایج دیگر مغایرت داشته باشد. در کل ASMR هنوز ناشناخته است.
برخی از محققان هم می‌گویند این واکنش در اثر شبیه‌سازی تاثیر محرک در مغز اتفاق می‌افتد. برای مثال در اثر ارتباط قشر شنوایی (Auditory cortex) و Cortical homunculus که به زبان ساده نقشه بدن در مغز است اتفاق می‌افتد. یا بر اثر فعالیت‌های نورون‌های آینه‌ای در ارتباط با سایر بخش‌های پردازش کننده صدا و تصویر.
محرک‌های لمسی: مثل لمس کردن مو، دست و کمر.
محرک‌های صوتی و شنیداری: صحبت آرام درگوشی، صدای دست زدن یا مالیدن اشیاء، ضربه زدن و ...
محرک‌های بصری: دیدن حرکت خاص و آرام افراد، حرکات صورت. زل زدن، باز کردن کاغذ کادو. بازی با ماسه، حل مکعب روبیک، نقاشی کردن و ...
قوی‌ترین محرک‌ها آنهایی هستند که فرد را در موقعیت مشابه قرار می‌دهند. در این حالت فردی نقش دندانپزشک، معلم، آرایشگر، کارمند کتابخانه یا والدین را بازی می‌کند.
در این نوع از ASMR امکان دارد فرد به جز تماشا کردن تعامل هم داشته باشد. به این محرک‌ها ASMR role-plays می‌گویند.
دلیل آرامش‌بخش بودن ASMR به تجربه زمینه و محرک در کنار هم برمی‌گردد. زمانی که فرد در موقعیت مناسب بوده حس آرامش را تجربه کرده است چون سیستم عصبی و هورمونی در آن لحظه واکنش آرامش‌بخشی داشته است. این موقعیت امن، کمک‌کننده، جالب و آرامش‌بخش در مغز ثبت می‌شود.
می‌توان گفت (تئوری اثبات نشده) ترشح دوپامین، اوکسی‌توکسین، اندورفین و سروتونین است که باعث احساس لذت و آرامش در اثر ASMR می‌شود.
درباره معایب واقعیت این است که تا حالا ضرر جدی شناسایی نشده است مگر این که تماشای ویدیوها یا انجام کارهای محرک به یک عادت بد تبدیل شود، یعنی بیش از اندازه برای آن وقت بگذارید و به کارهای دیگر خود نرسید.
مزیت‌های ASMR بیشتر متمرکز بر احساس آرامش، کم شدن استرس‌های روزانه، حل مشکل بی‌خوابی، کاهش افسردگی و کاهش عصبانیت هستند.
تعدادی از کانال‌های پرطرفدار در یوتیوب را در ادامه فهرست کردم. سازنده‌های محتوای ASMR به جز ویدیو، در بستر پادکست و ویدیوهای سه‌بعدی مخصوص عینک‌های واقعیت مجازی هم فعالیت می‌کنند.
تعداد افراد دنبال کننده برحسب میلیون است.
SAS-ASMR - 2.9 M
Satisfying Slime ASMR - 2.5 M
ASMR Darling - 2.4 M
Gibi ASMR - 2.3 M
suellASMR - 1.9 M
ASMR PPOMO - 1.9 M
Gentle Whispering ASMR - 1.7 M
ARAB DIY ASMR - 1.6 M
