ورزش زنان در ایران همیشه در حاشیه بوده است. اما در سالهای اخیر باتوجه به موفقیتهای پی درپی زنان در رشتههای مختلف ورزشی ممنوعیتها و محدویتهایی برای آن ایجاد شده است. حتی زمانی که ممنوعیتی از نظر شرعی (فقهی) و قانونی وجود نداشته باشد، محدودیتهایی بدون بیان دلیل برای آن ایجاد میشود.
مینی سریال "The Queen's Gambit" موارد بسیاری دارد که برای مخاطب ایرانی میتواند باعث تعجب و حتی سوال برانگیز باشد. یکی از این نکات که در این مینی سریال بدون درنظر گرفتن موضوع اصلی داستان نظر مخاطب را جلب میکند زمانی است که بِت برای اولین بار به باشگاه شطرنج میرود. او به مسئول ثبت نام گفت: "برای مسابقه بخش زنان میخواستم ثبت نام کنم" و مسئول ثبت نام به او گفت: "ما در اینجا بخش زنان نداریم، میتوانی در بخش عمومی وارد شوی"! و بت تنها زنی بود که با مردها وارد رقابت شد و تنها زن شطرنجباز باقی ماند. در واقع نبود بخش زنان در رشته شطرنج مانعی برای ورود او ایجاد نکرد.
این داستان با ماجرای زنان در ایران قابل مقایسه است. زمانی که زنان بدون وجود قانونی به رشته ورزشی وارد میشوند در وهله اول محدودیت و ممنوعیتی برای آنها وجود ندارد اما به محض اینکه نظرات به این سمت جلب شود و ورود زنان به آن رشته ورزشی فراگیر شود ممنوعیتهای ناشی از قوانین نانوشته که دلیلی فقهی هم ندارد ممنوعیت زنان را رقم میزند.
سال 1399 خبری درباره ممنوعیت زنان برای ورزش باستانی زورخانه منتشر شد و در پی ممنوعیت انجام این رشته ورزشی برای زنان، از ورود آنها به زورخانه هم جلوگیری شد.
برخی از فقها انجام ورزش زورخانهای برای زنان را نامناسب دانستند و برخی دیگر هم باذکر اینکه ممنوعیت شرعی برای آن وجود ندارد انجام ورزش زورخانهای را برای زنان بلامانع دانستند.
درعین حال برخی از مسئولان اعلام کردند که میتوان بخش زنانهای برای این رشته ورزشی درنظر گرفت. مجتبی جوهری، رییس فدراسیون ورزشهای زورخانهای، یکی از مسئولانی بود که این موضوع را مطرح کرد.
عباس صباغی، رئیس هیات ورزش زورخانهای استان تهران، اما با صراحت اعلام کرد زنان اجازه فعالیت در ورزش زورخانهای را ندارند. او زمانی این موضوع را مطرح کرد که برخی از زنان علاقهمند به این رشته ورزشی به زورخانه ولیعصر در شهرقدس تهران رفتند و یکی از زنان هم در گود آن کبادهکشی کرد و مرشد هم برای ادای احترام به این زن زنگ زورخانه را به صدا درآورد و هم ضربی برای آن نواخت. اما درنهایت کلیددار و مرشد از این زورخانه کنار گذاشته شدند.
مهین فرهادیزاد، معاون توسعه ورزش بانوان وزارت ورزش و جوانان، که انتظار میرفت به عنوان یک زن به دور از سلایق شخصی از فعالیت زنان در این رشته حمایت کند، اما او اعلام کرد « برای بانوان در ورزش زورخانهای مجوزی وجود ندارد و این رشته در بخش مردان فعالیت دارد.» تحلیل او این بود که برای ورود بانوان به هر رشتهای باید آن رشته از منظرهای مختلف مورد بررسی قرار گیرد تا مجوز فعالیت زنان صادر شود. ملاحظات فرهنگی، تامین سلامت زنان در آن رشته، عرف جامعه مواردی بود که او در مخالفت خود برای این مطالبهگری اعلام کرده بود.
ورزش باستانی ایران و زورخانه نماد تمدن ایرانیان است و ریشه در تاریخ کهن و فرهنگ ایران دارد. بسیاری از پژوهشگران معتقدند قدمت آیین پهلوانی (ورزش زورخانه) به دوره ایران باستان باز میگردد. این ورزش در قرن هشتم ه.ق در هندوستان، پاکستان، عراق و آسیای میانه گسترش یافت و اکنون در بیش از ۶۰ کشور جهان مورد استقبال قرار گرفته است. در این کشورها زنان به عنوان بخشی از جامعه که داوطلب آموختن صفات و مهارتهای پهلوانی هستند در این زمینه فعالیت میکنند اما در ایران که نقطه شروع این ورزش است هنوز زنان حق شرکت در آن را ندارند.
اما بنظر میرسد آموزش این ورزش در ایران برای زنان غیرایرانی محدودیتی ندارد چرا که امیر حسینی، دبیر کل فدراسیون بینالمللی ورزشهای زورخانهای گفته بود ناچاریم به زنان خارجی ورزش پهلوانی را آموزش دهیم.
مخالفت برخی از نهادها و مسئولان دولتی با این موضوع هم باعث میشود تا پیشکسوتان متعصب در این ورزش همچنان بر مخالفت پافشاری کنند و مخالفان حضور زنان در هر عرصهای را با خود همراه کنند. و این موضوع نشان میدهد مخالفت با این موضوع بیشتر بدلیل پذیرش عرف است تا ممنوعیتهای شرعی و قانونی. اما این عرف متعصب ازسوی برخی نهادهای دولتی و مسئولان حمایت میشود.
سیمین مویدی اولین زنی بود که 22 سال پیش برای مجوز فعالیت زنان در ورزش پهلوی را پیگیری کرد اما تلاشهای او بی نتیجه ماند.
این ممنوعیت در دیگر رشتههای ورزشی هم به چشم میخورد که البته ممنوعیت مستقیمی برای آن اعلام نشده اما در روند آن موانعی ایجاد میشود تا در نهایت به مخالفت و ممنوعیت صد در صدی برسد. بسیاری از ورزشهای رزمی و همچنین فوتبال زنان این مانع تراشی را تجربه کردهاند و هر روز هم موانع جدید سوژه رسانهها میشوند بدون آنکه این موج خبری اثرگذار باشد.