نیازی به مقدمه نیست درسته؟ انتخاباته و مردم میرن رییس‌جمهور بعدی کشورشون رو انتخاب می‌کنن. خیلی ساده‌ست. ولی نیست. نه ساده‌ست، نه مردم واقعا رییس‌جمهور بعدی رو انتخاب می‌کنن. در سیستم انتخابات آمریکا که اسمش Electoral College هست، مردم به رییس‌جمهور رای نمیدن؛ ایالت‌ها به رییس‌جمهور رای میدن.
ایالت‌ها به روشی که در ادامه توضیح داده میشه رای خودشون رو برای رییس‌جمهور بعدی اعلام می‌کنن ولی این به این معنی نیست که کسی که اکثر ایالت‌ها بهش رای بدن انتخاب میشه. چون ایالت‌ها تعداد رای‌هاشون با هم فرق داره یا به عبارت دیگه، رای بعضی ایالت‌ها ارزشمند‌تر از بقیه ایالت‌هاست. حالا چطوری تعیین شده که هر ایالت چند تا رای داشته باشه؟ تعداد کل رای‌ها ۵۳۸ تاست. اول به هر کدوم از ایالت‌ها ۳ رای میدیم که همه یه حداقلی از تعداد رای رو داشته باشن، بعد بقیه آرای باقی‌مونده رو به نسبت جمعیت بین ایالت‌ها تقسیم می‌کنیم. اینطوری، کم‌جمعیت‌ترین ایالت‌ها ۳ رای خواهند داشت و پرجمعیت‌ترین‌ها نزدیک به ۵۰ رای.
انتخاباتی که که اوایل نوامبر (یا به تاریخ شمسی، اواسط آبان) در آمریکا برگزار میشه در واقع انتخابات ریاست‌جمهوری نیست. در اون انتخابات صرفا مردم هر ایالت دارن با رای‌هاشون به ایالتشون اطلاع میدن که اون‌ها می‌خوان چه کسی رییس‌جمهور بشه. انتخابات واقعی اوایل دسامبر (اواسط آذر) در واشنگتن برگزار میشه که نماینده‌های ایالت‌ها کنار هم رای‌گیری می‌کنن که می‌خوان چه کسی رییس‌جمهور بشه و بعدا به بقیه اطلاع میدن. ولی ۴۸ ایالت از این ۵۰ ایالت قول دادن که همه رای‌هاشون رو بدن به نماینده‌ای که اکثر مردم اون ایالت بهش رای میدن. یعنی مثلا ایالت تگزاس که ۳۸ رای داره و ۲۹ میلیون جمعیت، اگر ۱۵ میلیون به نماینده A رای بدن و ۱۴ میلیون به نماینده B، تگزاس تمام ۳۸ رای رو میده به نماینده A و رای‌ها رو تقسیم نمی‌کنه. در نتیجه مسیر پیروز شدن در انتخابات مشخصه. باید در تعداد کافی‌ای از ایالت‌ها اکثریت آرا گرفته بشه تا یک کاندیدا برنده بشه.
ولی چند تا مساله باقی مونده. اول از همه، ۹ میلیون آمریکایی‌ای که خارج از آمریکا زندگی می‌کنن چی؟ رای اون‌ها به کدوم ایالت میره؟ مساله بعدی شهرهایی هستن که در ایالت خاصی نیستن. اول از همه، واشنگتن دی سی. واشنگتن در ایالت خاصی قرار نداره (به این قصد که پایتخت کشور درگیر مسائل سیاسی محلی نشه) و تا سال ۱۹۶۴ ساکنین این منطقه اجازه رای هم نداشتن. ولی از سال ۱۹۶۴ تصمیم گرفته شد منطقه دی سی (یا همون District of Columbia) به اندازه حداقل رای ممکن رای داشته باشه. بقیه مناطقی که ایالت نیستن (مثل پورتو ریکو، گوآم، جزایر ماریانا، ...) چی؟ این مناطق تا همین امروز هم همچنان رای‌ای ندارن و ساکنین این مناطق نمی‌تونن تو انتخابات آمریکا شرکت کنن و این باعث میشه تنها گروهی از آمریکایی‌ها در کل دنیا باشن که نمی‌تونن در انتخابات شرکت کنند (آره دقیقا در کل دنیا؛ چون حتی فضانوردهای آمریکایی می‌تونن از فضا در انتخابات شرکت کنند). شاید فکر کنید تعداد افراد ساکن این مناطق کم هست ولی ۴.۵ میلیون نفر اونجا زندگی می‌کنن که بیشتر از مجموع تعداد افرادی هست که در ایالات وایومینگ، ورمانت، داکوتای شمالی، داکوتای جنوبی و آلاسکا زندگی می‌کنن. افرادی که خارج از آمریکا زندگی می‌کنن هم می‌تونن رای‌شون رو با پست ارسال کنن و در رای‌های آخرین ایالتی که در آمریکا زندگی می‌کردن شمرده میشه. اما اگر از یک ایالت به یکی از این مناطق فاقد رای برن نمی‌تونن در انتخابات شرکت کنند.
اگر سیستم کلی به نظرتون قابل درک و منطقی میاد اجازه بدید یه تیکه دیگه قضیه رو هم شرح بدم. تعداد رای‌هایی که هر ایالت می‌گیره در واقعیت صرفا یک تعداد برای رای‌های اون ایالت نیست، تعداد نماینده‌هایی هست که اون ایالت در رای‌گیری نهایی و واقعی برای انتخاب رییس‌جمهور داره و هر کدوم از اون نماینده‌ها می‌تونن در اون رای‌گیری نهایی به افراد مختلفی رای بدن. این افراد کی هستن؟ شما نمی‌دونین. احزاب و گروه‌های مختلف یک سری نماینده دارن و به واشنگتن معرفی می‌کنن. احزاب یعنی همون حزب دموکرات یا جمهوری‌خواه یا باقی اسم‌هایی که احتمالا شنیدید. مردم در انتخابات در واقع به این حزب‌ها رای میدن و هر حزبی رای بیاره اجازه داره نماینده‌هاش رو بفرسته واشنگتن برای اون انتخابات نهایی. چیزی که عجیبش می‌کنه اینه که این نماینده‌ها (که بهشون میگن Elector) اگرچه «قول» دادن که به همون افرادی رای بدن که اکثر مردم ایالتشون رای دادن ولی چنین قانونی وجود نداره که این‌ها موظف باشن مطابق رای اکثریت رای‌شون رو اعلام کنن. یعنی برای مثال، همه مردم ایالت تگزاس ممکنه به حزب A رای بدن و این حزب نماینده‌هاش رو بفرسته به واشنگتن، ولی نماینده‌هاش تو واشنگتن تصمیم بگیرن به کاندیدای حزب B رای بدن. تا امروز این اختیار عمل باعث نشده رییس‌جمهور متفاوتی انتخاب بشه ولی تا حالا ۸۷ بار پیش اومده که این نماینده‌ها به شخصی غیر از منتخب اکثریت مردم ایالتشون رای بدن.
سوال اینه که چرا خب چنین کاری باید انجام بدن؟ چه نیازی هست که یک سری نماینده از هر ایالت برن واشنگتن و رای مردم رو به اطلاع بقیه برسونن؟ جواب اینه که وقتی حدود سال ۱۷۵۰ داشتن این سیستم رو می‌چیدن سریع‌ترین راهی که می‌تونستن هر اطلاعاتی (من جمله رای مردم) رو منتقل کنن استفاده از پست بوده. یعنی باید رای‌ها رو می‌نوشتن رو کاغذ و پست می‌کردن به پایتخت به امید اینکه وسط راه اتفاقی برای این رای‌ها نیوفته. در نتیجه تصمیم گرفتن به جای این کار، از هر کدوم از این مکان‌های مختلف نماینده‌هایی برن واشنگتن و به نمایندگی از اون‌ها اطلاع بدن که رای مردم اون منطقه چی بوده. و خب امروز که اینترنت و بقیه ابزارهای ارتباطی به وجود اومدن هم همچنان از همون سیستم استفاده میشه و هیچ‌وقت تغییرش ندادن.
تا اینجا توضیح دادیم خود انتخابات چطوری هست. در ادامه قراره ببینیم اگر مساوی بشن چی میشه و ایراد این سیستمشون چیه.
همونطور که بالاتر توضیح داده شد، تعداد آرای ایالت‌ها مجموعا ۵۳۸ هست و همونطور که می‌دونید ۵۳۸ عدد زوج هست و این یعنی ممکن هست در یک سناریو تعداد آرا به صورت مساوی بین دو نامزد پخش بشه و هر کدوم ۲۶۹ رای بگیرن. در چنین حالتی رییس‌جمهور کیه؟ در چنین حالتی مجلس نماینده‌های آمریکا (House of representatives) تصمیم می‌گیره رییس‌جمهور کی باشه. مجلس نماینده‌ها همونطور که از اسمش بر میاد شکل گرفته از نماینده‌های ایالت‌های مختلفه. هر ایالتی به نسبت جمعیتش تعداد متفاوتی نماینده در مجلس داره. این تعداد در مجموع ۴۳۵ هست که این بار عدد زوج نیست و امکان نداره رای‌گیری بین دو گروه مساوی بشه... خیر، متاسفانه امکان داره. چرا؟ چون اگرچه ۴۳۵ نماینده هستن و برای انتخاب رییس‌جمهور هم رای‌گیری می‌کنن ولی هر نماینده یک رای نداره بلکه هر ایالت یک رای داره. برای مثال ایالت فلوریدا که ۲۷ نماینده داره، نماینده‌هاش باید بین خودشون تصمیم بگیرن می‌خوان به چه کسی رای بدن و در نهایت فلوریدا فقط یک رای در رای‌گیری داره.
به غیر از زمانی که تعداد رای‌ها مساوی بشه، یک حالت دیگه هم هست که مجلس رییس‌جمهور بعدی رو انتخاب می‌کنه و اون وقتی هست که بیش از دو نامزد در انتخابات باشن و شخصی که بیشترین رای رو میاره درصد رای‌هاش از ۵۰ کمتر باشه یا به عبارت دیگه، هیچ شخصی توسط «اکثریت» انتخاب نشده باشه. در این حالت هم مجلس مجددا با رای‌گیری از بین کاندیداها یکی رو به عنوان رییس‌جمهور انتخاب می‌کنه. نکته جالب اینه که مجلس می‌تونه هر کدوم از نامزدها رو بدون در نظر گرفتن تعداد رای‌شون انتخاب کنه. در سال ۱۸۲۴ این اتفاق میفته و رای‌گیری بین ۴ نامزد به پایان می‌رسه ولی نفر اول کمتر از ۵۰ درصد رای میاره. در نتیجه تصمیم‌گیری به مجلس داده میشه و مجلس هم نفر دوم رو انتخاب می‌کنه در حالی که تعداد آرای نفر دوم از نفر اول هم کمتر بوده چه برسه به «اکثریت».
موضوع بعدی در حالت تساوی، معاون رییس‌جمهور یا قائم مقام (Vice President) هست. در حالت عادی خود رییس‌جمهور معاونش رو انتخاب می‌کنه ولی اگر رای‌گیری به حالت تساوی کشیده شده باشه و مجلس نماینده‌ها رییس‌جمهور رو انتخاب کنه، معاون رییس‌جمهور رو هم مجلس سنا انتخاب می‌کنه. نکته جالب این کار این هست که ممکنه در یک دوره انتخابات کار به تساوی کشیده بشه و رییس‌جمهور از یک حزب انتخاب بشه و معاون رییس‌جمهور از حزب رقیبش.
اما مساله همینجا تموم نمیشه. همونطور که یادتون هست گفتم اگرچه ۴۳۵ نماینده در مجلس نماینده‌ها وجود دارن ولی هر ایالت یک رای داره که یعنی دوباره تعداد کل آرا میشه ۵۰. از طرف دیگه، در مجلس سنا هم ۱۰۰ نماینده وجود داره و هر دوی این اعداد زوج هستن که یعنی احتمال تساوی در این مجلس‌ها هم وجود داره. اگر مجلس نماینده‌ها برای انتخاب رییس‌جمهور به جمع‌بندی نرسن ولی مجلس سنا در انتخاب معاون رییس‌جمهور به جمع‌بندی برسه، معاون انتخاب شده به عنوان رییس‌جمهور فعالیت می‌کنه تا مجلس یک رییس‌جمهور انتخاب کنه. ولی اگر نه مجلس نه سنا به جمع‌بندی نرسن، سخنگوی مجلس نماینده‌ها به عنوان رییس‌جمهور شروع به کار می‌کنه تا مجلس یک رییس‌جمهور انتخاب کنه (یا سنا یک معاون رییس‌جمهور انتخاب کنه).
در یک دموکراسی عادلانه رای تمام افراد باید مساوی با هم باشه. ولی اتفاقی که در سیستم انتخابات آمریکا میفته چندان مطابق این اصل دموکراسی نیست. همونطور که خاطرتون هست در کل ۵۳۸ رای برای انتخابات وجود داره. اگر قرار بود این رای‌ها به طور مساوی بین مردم پخش بشه، هر ۶۱۴,۴۰۵ نفر باید یک رای می‌داشتن (جمعیت کل آمریکا ۳۳۰,۵۵۰,۳۹۰ نفر هست، تقسیم بر ۵۳۸...). ولی این توزیع در تعداد آرا به صورت عادلانه اتفاق نمیفته چون رای‌ها به ایالت‌ها داده میشه نه افراد. برای مثال، جمعیت ایالت نیویورک ۱۹,۴۵۳,۵۶۱ نفر هست. که یعنی این ایالت باید ۳۱ رای داشته باشه طبق جمعیتش. ولی در واقعیت ۲۹ رای داره. چرا دو تا کمتر؟ اون دو رای کمتر کجان؟ پیش ایالت‌هایی که جمعیت کمتری دارن. اگر یادتون باشه اولش گفتیم در پخش کردن رای‌ها، همون اول همه ایالت‌ها ۳ رای می‌گیرن و بعد بقیه رای‌ها به نسبت جمعیت بینشون پخش میشه. به این صورت، ایالتی مثل آلاسکا با جمعیت ۷۰۰ هزار نفریش باید فقط یک رای داشته باشه ولی ۳ رای داره. و این فقط مربوط به نیویورک و آلاسکا نیست. تعداد زیادی از ایالت‌هایی که طبق جمعیت‌شون باید فقط یک یا دو رای داشته باشن، سه یا چهار رای دارن و ایالت‌های خیلی بزرگی که جمعیت خیلی زیادی دارن تعداد کافی رای بهشون داده نمیشه. مثلا ایالت تگزاس داره ۹ رای کمتر از چیزی که باید بگیره می‌گیره و ایالت کالیفرنیا که پرجمعیت‌ترین ایالت هست فقط ۵۵ رای می‌گیره در حالی که طبق جمعیتش، باید ۶۴ رای بگیره. به عبارت دیگه، اگر شما در آلاسکا زندگی کنید رای‌تون وزن بیشتری نسبت به کسی که در کالیفرنیا زندگی می‌کنه داره. یا مثلا رای کسی که ساکن ایالت وایومینگ هست به اندازه رای ۴ نفر در کالیفرنیا تاثیرگذاره.
بعضی‌ها ممکنه ادعا کنن پشت این اتفاق دلیل هست و دلیلش اینه که به ایالت‌های کوچیک‌تر رای بیشتر داده بشه تا نامزدها و رییس‌جمهورها مجبور شن به این ایالت‌ها هم رسیدگی کنن و در انتخابات‌هاشون اون‌ها رو نادیده نگیرن. ولی حتی اگر چنین هدفی وجود داشته باشه پشت این سیستم، این هدف هم در حال شکست خوردنه. اگرچه هنوز آمار رسمی انتخابات امسال (۲۰۲۰) رو پیدا نکردم ولی آمار دوره‌های گذشته نشون میده نامزدها در ماه‌های پایانی که حداکثر فعالیت‌شون رو دارن، فقط به یک سوم ایالت‌ها سفر داشتن و در اون یک سوم هم فقط ۳-۴ تا ایالت کوچیک وجود داره.
این با شواهد انتخابات ۲۰۲۰ هم مطابق هست که تنها ایالت‌های متوسط رو به کوچیکی که هر دو حزب تمرکز زیادی روشون داشتن آیووا (Iowa) و نوادا (Nevada) بودن چون احتمالا پیش‌بینی میشده این‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشن، که برای نوادا این پیش‌بینی به نظر درست هم در اومده. اما اگه دقیق‌تر به آمار نگاه کنین می‌بینید ایالت‌های خیلی بزرگ (کالیفرنیا، تگزاس، نیویورک) هم خیلی مورد استقبال نامزدها نبودن. اکثر هزینه و زمان روی ایالت‌هایی مثل پنسیلوانیا، اوهایو یا فلوریدا گذاشته میشه. چرا؟ چون همونطور که یادتون هست مهم نیست چند نفر و با چه نسبتی به یک حزب رای بدن. حتی اگر ۵۱ درصد به یک حزب رای بدن تمام رای‌های اون ایالت میره برای اون حزب. در نتیجه فایده‌ای نداره که نامزدها منابعشون رو صرف ایالت‌هایی مثل تگزاس یا کالیفرنیا کنن که معمولا با اختلاف زیادی در تعداد رای‌ها به سمت یک حزب متمایل هستن. به جاش، منابعشون رو صرف ایالت‌هایی مثل پنسیلوانیا یا جورجیا می‌کنن که هم تعداد رای‌های زیادی دارن هم اختلاف توشون خیلی زیاد نیست و میشه با هزینه کردن رای‌ها رو برگردوند.
عده دیگه‌ای ممکنه ادعا کنن «خب اگر مثل بقیه کشورها رای مردم مستقیم برای رییس‌جمهور باشه باعث میشه نامزدها فقط به شهرهای بزرگ توجه کنن» ولی این ادعا هم نمی‌تونه درست باشه. درسته شهرهای بزرگ مثل نیویورک جمعیت خیلی زیادی دارن ولی مجموع جمعیت ده شهر بزرگ آمریکا کمتر از ۱۰ درصد جمعیت کل کشور هست. اگر کسی تمام منابعش رو هم صرف این شهرها کنه و اتفاقا موفق هم بشه که تمام رای‌های این شهرها رو بگیره باز هم فقط ۱۰ درصد رای‌ها رو داره پس باید به اکثر مناطق توجه کنه. حتی مجموع جمعیت ۱۰۰ شهر اول هم میشه صرفا ۲۰ درصد تعداد کل رای‌ها. و خب مشخصه که کسی با ۲۰ درصد تعداد رای‌ها نمی‌تونه رییس‌جمهور بشه درسته...؟ نه درست نیست. در سیستم انتخابات فعلی شما می‌تونید با ۲۲ درصد تعداد رای‌ها رییس‌جمهور بشید. دستورالعمل رو دنبال کنید:
یادتون هست گفتیم در این سیستم رای ساکنین بعضی ایالت‌ها از بقیه ایالت‌ها ارزشمندتره؟ از ارزشمندترین ایالت شروع کنید به جمع‌آوری رای‌ها:
که می‌شود در مجموع ۱۴۲,۹۸۷,۹۷۵ نفر و ۲۷۰ رای. ولی دقت کنید که لازم نیست تمام جمعیت ایالت‌ها به شما رای بدن تا رای اون ایالت مال شما بشه. صرفا نصف اون جمعیت به شما رای بدن کافیه. که یعنی در مجموع ۷۱,۴۹۳,۹۸۷ نفر (معادل ۲۲ درصد جمعیت) برای گرفتن ۲۷۰ رای و رییس‌جمهور شدن، در حالی که ۷۸ درصد جمعیت کشور به رقیب شما رای دادن. و شاید فکر کنین این اتفاق هیچ وقت نمیفته ولی این اتفاق تا حالا ۴ بار در انتخابات‌های آمریکا افتاده که رییس‌جمهوری انتخاب شده که تعداد رای‌هاش کمتر از حریفش بوده ولی با استفاده رای ایالت‌ها موفق شده رییس‌جمهور بشه. در سال‌های ۱۸۷۶، ۱۸۸۸، ۲۰۰۰ و آخرین بار سال ۲۰۱۶ برای ترامپ. تا حالا ۵۸ انتخابات داشته آمریکا و در ۴ تاشون این خطا اتفاق افتاده. یعنی ۶ درصد. خطای ۶ درصدی برای چیزهای خیلی ساده‌تری هم عموما پذیرفته شده نیست چه برسه به دموکراسی یک کشور و انتخاب رییس‌جمهور. با این حال تا امروز با وجود اینکه صحبت‌های زیادی در این رابطه انجام شده سیستم انتخابات این کشور تغییر نکرده و با همون طراحی‌ای که حدود سال ۱۷۵۰ انجام شده انتخابات‌ها برگزار میشه.
عمده مطالب این پست از ویدیوی https://www.youtube.com/watch?v=OUS9mM8Xbbw گرفته شده.
