طبق چیزی که در ویکیپدیا نوشته شده:
دروغ ادعای باطلی است که گوینده، عمداً آن را به‌عنوان حقیقت بیان می‌کند. دروغگویی معمولاً به منظور کلاه‌برداری یا فریب یا جلوگیری از وضعیتی که برای دروغگو نامطلوب است، رخ می‌دهد.
لغت نامه دهخدا هم دروغ رو سخن ناراست، قول ناحق، خلاف حقیقت، مقابل راست، مقابل صدق معنی میکنه.
خب اگر من متن نادرستی رو اینجا بنویسم آیا دروغ نگفتم؟ یا اگر با زبان اشاره چیزی رو به دیگری بگم که حقیقت نداشته باشه آیا دروغ نگفتم؟ اینکه ما بیایم دروغ رو سخن ناراست معنی کنیم اشتباهه چون ممکنه اصلا صحبتی انجام نشه! (البته خدابیامرز دهخدا وظیفه اش فلسفه بافی نبوده و چیزی رو نوشته که عوام در نظر میگیرند)
میشه گفت دروغ تغییر یا تحریف عامدانه ی واقعیت است به هر صورتی که باشد.
حالا بیاید فرض کنیم شما به زبان چینی دروغ بگید و کسی متوجه حرف شما نشه. آیا واقعا دروغ گفتید؟
یا فرض کنیم شما پیامی رو به کسی میفرستید و اون پیام رو طور دیگه ای برداشت میکنه. عملا برداشت اشتباه اون فرد باعث شده پیام شما معنی دیگه ای بده.
یا شما ممکنه عامدانه کاری بکنید که مخاطبتون چیز دیگه ای متوجه بشه. از نظر تکنیکی دروغ نگفتید. اما
come on! این کار چه فرقی با دروغ داره؟
مثال معروف اینکه یکی دنبال اون یکی بود، میرسه به یه جایی یه بنده خدایی ایستاده بود. ازش میپرسه "تو که اینجا ایستادی کسی رو ندیدی" اونم با خیال راحت میگه نه ندیدم ( هه هه وقتی نشسته بودم دیدمش)
ما در ارتباط گیری با دیگران سه عنصر داریم. پیام. فرستنده و گیرنده. میشه معیار دروغگویی رو هر کدام در نظر گرفت:
برای اینکه دروغ در جامعه رواج داده نشه (فعلا فرض کنید دروغگویی کار بدیه به اون هم میرسیم) ما نمیتونیم معیارمون رو پیام در نظر بگیریم. دلیل این موضوع ساده است. ما معمولا حقیقت رو نمیدونیم و اگر بدونیم کامل نمیدونیم!
معیار ما نمیتونه گیرنده باشه. فرض کنید یک نفر مخش تاب داره و کلا همه چیز رو اشتباه میفهمه. پس همه مردم دروغ گو هستند ؟
به مورد اول درسته. شما ممکنه انگلیسیتون قوی نباشه یا یک کلمه رو اشتباه متوجه شده باشید. طبیعتا نمیشه شما رو بخاطر گفتن جمله ای که اشتباهه اما نیت بدی پشتش نبوده مؤاخزه کرد.
مهم نیته!
پس جواب معمای پینوکیو اینه: اگر فکر میکرده دماغش دراز میشه و گفته که دراز میشه، فارغ از اینکه حقیقت رو گفته یا نه، دروغ نگفته و دماغش دراز نمیشه. اما اگر فکر میکرده دروغ میگه و وجدانش راحت نبوده ( احتمالا سیستم بینیش اینطوری باید باشه) بینیش دراز میشه.
من این مقوله رو از نظر مذهبی یا عرفی بررسی نمیکنم و ترجیح میدم دید وسیع تری به مساله داشته باشم.
دنیای اطراف خودتون رو یه سیستم درنظر بگیرید. مثل ساعت غول پیکری که چرخ دنده های اون دقیقا در جای ممکن قرار گرفته اند.
این نظم و ثبات طی سالیان سال شکل گرفته. از قوانین فیزیک تا قوانین طبیعی و اجتماعی که بشریت توسعه اش داده.
حالا فرض کنید شما وعده ی وجود یک چرخ دنده ی اضافی رو به این سیستم میدید. سیستمی که هوشمند و منعطفه و عناصرش بر اساس ادعای شما تغییر پیدا میکنند. و حالا فرض کنید به وعده ی خودتون عمل نمی کنید. چه اتفاقی میوفته؟ شاید بگید مشکلی پیش نمیاد اما اینطور نیست. تا وقتی سیستم متوجه بشه چیزی که شما گفتید حقیقت نداشته دچار آشفتگی میشه. هر چند اندک اما کوچکترین تغییر در قسمتی از این سیستم پیامد های گسترده ای در بر خواهد داشت. (این نکته از نظر علمی هم تایید شده و به اثر پروانه ای معروفه که احتمالا درباره اش شنیدید)
وقتی شما سر جلسه امتحان تقلب میکنید یعنی وعده ای که به سیستم آموزشی دادید این هست که مطالب رو یاد گرفتید. این یعنی یک نفر به تعداد فارغ التحصیلان اون دانشگاه اضافه شده و استاد شما مدعی شده یک نفر با معلومات کامل رد کرده. همه این ادعا های اشتباه باعث میشه سیستم فریب داده بشه، و در مقابلش واکنشی بده که نباید بده.
شاید کسی که گفته مراقب بچه ها بوده دروغ گفته و هیتلر با بچه ی کناریش جا به جا شده. کی میدونه؟
اگر متن بالا براتون قانع کننده نبوده کتاب Lying از سم هریس رو بهتون معرفی میکنم
