چرا در تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری اشتباه عمل می‌کنیم؟ اگر تصمیم خوبی می‌گیریم با یک تصمیم بد آن را بی‌اثر می‌کنیم یا اشتباهی کوچک را با اشتباهی بزرگ، وخیم‌تر می‌کنیم؟ چرا در تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری «به موقع» عمل نمی‌کنیم؟ اغلب زود می‌رسیم یا دیر، وقتی جا تر است و بچه نیست!
آیا این به ضعف دانش ما در اقتصاد مالی و سرمایه‌گذاری مرتبط است؟ هوش مالی ما پایین است یا اصلا شانس نداریم یا فراتر از همه اینها بازار پر از زدوبند و سیاه‌کاری است و تمامی این سود و زیان‌ها از قبل مشخص شده است؟
یک بررسی منطقی نشان می‌دهد کار اکثر سرمایه‌گذاران اصلا به این مراحل نمی کشد! درست مانند بازیکن فوتبالی که قبل از شروع بازی خوب «گرم» نکرده است، در ابتدای بازی مصدوم شده و عملا قبل از شروع بازی از آن خارج می‌شوند!
سرمایه‌گذاری در هر زمینه‌ای چه سهام باشد، چه رمزارز، چه فارکس یا اصلا فعالیتی کسب‌وکاری مانند تبلیغات یا راه‌اندازی خط تولیدی جدید، دارای فرایندی است که در مقصد خود «بازدهی سرمایه‌گذاری» را چشم‌انتظار است.
به فرایند زیر توجه کنید:
در اکثر سناریوهای ورد افراد به بازارهای سرمایه در ایران افراد به جای استفاده از منابع درآمدی خود، از دارایی‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه استفاده می‌کنند. این دارایی‌ها در قالب ارث، پولِ پس‌انداز شده، سکه، دلار، خانه یا ماشینِ فروخته شده و یا حتی پولِ قرض‌گرفته شده، خود خاصیتی غیر مولد و راکد داشته و غیر از سود ناشی از سرمایه‌گذاری یا افزایش قیمت ناشی از تورم، ارزش جدیدی از آن‌ها ساخته نمی‌شود. (به استثنای مواردی مانند اجاره خانه یا سود سپرده).
به بیان ساده‌تر و با توجه به مثال بالا، فردی که ارثی ۷۰۰ میلیونی نصیبش می‌شود، قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری این سوال را از خودش می‌پرسد: «اگر با این پول سرمایه‌گذاری کردم و ارثِ ۷۰۰ میلیونی‌ام شد ۴۰۰ میلیون، آن وقت چه کنم؟» صرف خطور کردن چنین سوالی به ذهن سرمایه‌گذار، یعنی ریسک این سرمایه‌گذاری بالاست و گفتن ندارد که سرمایه‌گذاری با ریسک بالا خطرناک است و اصولا سرمایه‌گذاری با چنین ذهن مغشوش و دست و پای لرزانی، منجر به تصمیماتی از طرف سرمایه‌گذار می‌شود که حتی در شرایط مطلوب بازار نیز اشتباهات بدی محسوب می‌شوند.
در واقع صرف احساس خطر و استرس در ذهن سرمایه‌گذار باعث محقق شدن آن خطر با تصمیمات خودِ سرمایه‌گذار می‌شود! اما چرا چنین احساس خطر و استرسی وجود دارد؟ به دلیل منبع سرمایه. منبعی تجدیدناپذیر و یک‌بارمصرف که اگر ارزشی از آن کم شود، فرصت جبرانی نیست و سرمایه برای همیشه تباه شده است.
خب به نظر من سرمایه‌گذاری با دارایی‌ها در بازارهای پرریسک اصولا خطرناک است. خوب است که شما ارث ۷۰۰ میلیونی خود را تبدیل به خانه (به عنوان مثال) کنید و از آن اجاره‌ای دریافت کنید یا با سپرده‌گذاری در بانک سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت یا اوراق خزانه از آن استفاده کنید، اما اشتباه مطلق است که این پول را در فارکس، بورس تهران یا بیت‌کوین و امثالهم سرمایه‌گذاری کنید، حتی اگر به دانش و مهارت خود در سرمایه‌گذاری اطمینان دارید.
اگر به این گفته شک دارید، بهتر است بدانید که اصولا این یک نگاه متعارف در مدیریت مالی و اداره امور اینچنینی در شرکت‌ها و کارخانه‌هاست و خود شما هم از زاویه‌ای دیگر احتمالا این موضوع را در نظر گرفته‌اید.
در صورت‌های مالی و مشخصا صورت سود و زیان شرکت‌ها سرفصلی به نام «سود عملیاتی» وجود دارد که به بخش مشخص و تفکیک‌شده‌ای از کل سود یک کسب‌وکار اشاره می‌کند.
یک بانک را به عنوان یک کسب‌وکار در نظر بگیرید. کار اصلی بانک چیست و سود ناشی از عملیات آن عمدتا چگونه حاصل می‌شود؟ سود عملیاتی بانک‌ها از اختلاف نرخ سود سپرده و بهره بانکی حاصل می‌شود. به این مبلغ کارمزدهای اخذ شده را نیز اضافه کنید. اما آیا ۱۰۰ درصد سود کل سالانه یک بانک، سود عملیاتی است؟ خیر! بانک‌ها معمولا تعداد زیادی دارایی شامل ملک و زمین دارند که هر سال بخشی از آن را می‌فروشند، اختلاف قیمت خرید و فروش این ملک یا زمین به عنوان سود سالانه در نظر گرفته می‌شود.
حتی فرد مطلعی که بخواهد سهام این بانک را بخرد، به این دقت می‌کند که چند درصد از سود سالانه بانک به ازای هر سهم ناشی از سود عملیاتی است و چه میزان ناشی از سود غیرعملیاتی! چرا؟ چون دارایی و املاک فروخته شده بانک دیگر فروخته شده و هر چقدر سودآور، برای همیشه بانک آن را از دست داده است، اما عملیات بانک چنانچه سودآور باشد، هر سال با همین رویه ادامه پیدا می‌کند و هر سال چنین ثمره‌ای می‌دهد.
تمام حرف ما این است که: با سود عملیاتی زندگی خود (آن بخش از درآمدِ هر ماه تکرارپذیر که مازاد بر هزینه‌های زندگی‌تان است، سرمایه‌گذاری کنید و نه با سود غیرعملیاتی (همان دارایی‌ها)
خب! بلاخره پس باید بورس، فارکس و بیت‌کوین را بیخیال شویم یا نه؟! البته که نه! به جای آن با من همراه شوید تا یک تصویر جدید نشان‌تان دهم! به فرایند زیر توجه کنید:
نکته کلیدی در فرایند جدید جایگزین شدن منابع درآمدی تکرارپذیر به جای دارایی‌های شماست.
در این فرایند اصلاح‌شده، شما به عنوان یک فرد مجرد، حتما باید یک کار ثابت (با حداقل حقوق وزارت کاری) داشته باشید. اگر مستاجر هستید احتمالا باید بخشی از منابع درآمدی جديد خود را به اجاره‌خانه اختصاص دهید، چرا که حقوق کار ثابت شما کفاف هزینه‌های ماهانه و اجاره‌خانه را به صورت توامان نخواهد داد.
حالا تازه کار اصلی شروع می‌شود! نیاز به پول اضافی برای سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه پرریسک دارید! تجربه نشان داده است که ایجاد این منابع درآمدی تازه، برای هر فردی با هر سطح از مهارت و توانایی امکان‌پذیر است. عصر را در اسنپ کار کنید، در پلت‌فرم‌هایی مانند پونیشا کار فریلنسری انجام دهید، از گزینه تدریس مجازی در پلتفرم‌های مرتبط استفاده کنید و به کار دوم یا اضافه‌کاری در شرکت خود فکر کنید. حالا با این پول جدید در بازارهای پرریسک سرمایه‌گذاری کنید و نتیجه را ببینید!
در بازارهای پرریسک فقط یک بازار را انتخاب نکنید. باید سبد تشکیل دهید، لازم است در خودِ این بازار پرریسک نیز بازارهای کم‌ریسک‌تر و پرریسک‌تر را شناسایی کنید. آنگاه پول‌های خود را در قالب یک سبد به این بازارها تزریق کنید. مثلا ۳۰ درصد بورس تهران، ۳۰ درصد دلار و سکه، ۲۰ درصد فارکس، ۲۰ درصد بیت‌کوین و بازارهای آتی.
اما اگر دارایی دارید از آن‌ها چه استفاده‌ای می‌توانید در جهت بهینه شدن بازدهی سرمایه‌گذاری خود داشته باشید؟ سوال خوبی است!
به تصویر زیر دقت کنید:
فرایند موجود در تصویر ۳ به ظاهر با فرایند موجود در تصویر ۱ که من آن را اشتباه دانستم، چندان فرقی ندارد، البته اگر ۲ تغییر را در نظر نگیریم: در تصویر ۳ سرمایه‌گذاری با دارایی‌ها صرفا در بازارهای کم‌ریسک صورت می‌گیرد. (تقریبا باید گفت بدون ریسک) نکته دومی که در تصویر به آن تصریح نشده است، این نکته است که برخورداری از دارایی و استفاده درست از آن می‌تواند در سرمایه‌گذاری شما در بازارهای پرریسک نیز نقش بسیار مثبت و موثری ایفا کند. در واقع چنانچه شما دارایی‌هایتان را به صورتی مطلوب سرمایه‌گذاری کنید، آن‌ها به منابع درآمدی تازه شما بدل خواهند شد و شما می‌توانید با این درآمدهای تازه (توجه کنید منظور استفاده از اصل دارایی مانند پول سپرده‌شده در بانک برای سرمایه‌گذاری در بازارهای پرریسک نیست، بلکه استفاده از سود ماهانه آن در نظر است.) در بازارهای پرریسک حضور قدرتمندتری داشته باشید.
به عنوان مثال و مطابق با تصویر بالا فردی که میزانی از دارایی، مشتمل بر خانه، سپرده بانکی و غیره دارد، می‌تواند اجاره ماهانه بدون ریسک و تضمین‌شده خانه یا سود تضمین‌شده و بدون ریسک ماهانه‌ی سپرده بانکی را به سبدش در بازارهای پرریسک تزریق کند.
این نگاه به سرمایه‌گذاری که بیشتر ناشی از هوش و مدیریت ریسک است تا دانش تخصصی سرمایه‌گذاری را جدی بگیرید، قطعا نتیجه می‌گیرید!
