زبان هر قوم و ملتی از مهمترین نمادهای هویت آن ملت است. امروزه دولت ها برای حفظ زبان و حتی گسترش دامنه جغرافیایی زبان خود هزینه های فراوانی را پرداخت می کنند و فعالیتی که در استعمال یا عدم استعمال کلمات بیگانه صورت می گیرد آنقدر وسیع و گسترده است که نشان دهنده اهمیت آن است در این مورد می توان به کتاب هایی که گویش های مختلف را بررسی کرده اند مراجعه کرد.
رشته مترجمی زبان انگلیسی یکی از رشته ها در دانشگاه های ایران است که در آن کار ترجمه از زبان فارسی به انگلیسی و بالعکس به دانشجویان آموخته می شود. این رشته در سطح کاردانی کارشناسی کارشناسی ارشد و دکترا در بیشتر دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران وجود دارد. یک رشته نظری و عمومی با عنوان مطالعات ترجمه (که به یک زبان خاص مربوط نمی شود) در مقاطع بالاتر هم وجود دارد.
رشته ادبیات انگلیسی رشته ای شناخته شده و پرکاربرد است که در بسیاری از نقاط جهان از جمله دانشگاه های سراسر ایران ارائه می شود. اهمیت فوق العاده بالای یادگیری و تسلط به زبان انگلیسی باعث شده که بسیاری از متقاضیان ورود به دانشگاه ها، رشته زبان و ادبیات انگلیسی را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند.
خواندن و درک مفاهیم، دستور و نگارش، گفت و شنود آزمایشگاه، متون یادگیری زبان، نگارش پیشرفته، ترجمه متون ساده، اصول و روش ترجمه، کاربردهای اصطلاحات و تعبیرات در ترجمه، آواشناسی انگلیسی، درآمدی بر ادبیات انگلیسی، خواندن متون مطبوعاتی، نمونههای نثر ساده، بیان شفاهی داستان، نامه نگاری انگلیسی، مقاله نویسی، بررسی آثار ترجمه شده اسلامی، اصول و روش تحقیق، آزمون سازی زبان، روش تدریس.
کلیات زبانشناسی، زبان دوم (فرانسه یا آلمانی)، داستان کوتاه، سیری در تاریخ ادبیات انگلیسی، فنون و صناعات ادبی، ترجمه متون ادبی، نمایشنامه، شعر انگلیسی، آشنایی با رمان، اصول و روش نقد ادبی، مکتبهای ادبی، متون برگزیده نثر ادبی.
هر کشوری برای ارتباط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی، فرهنگی و حتی مذهبی با کشورهای دیگر نیاز به مترجمانی قدرتمند و متبحر دارد. دروس گرایش مترجمی زبان انگلیسی به سه بخش دروس عمومی، تخصصی پایه و تخصصی اصلی تقسیم میشود که دروس عمومی و تخصصی پایه بین دو گرایش زبان و ادبیات انگلیسی و مترجمی زبان انگلیسی مشترک است و دروس تخصصی اصلی مجزا میباشد؛ یعنی دانشجویان گرایش مترجمی در این بخش، انواع دروس ترجمه مثل ترجمه انفرادی، ترجمه پیشرفته، ترجمه متون ادبی و اصول و روش ترجمه را میگذرانند و دانشجویان زبان و ادبیات انگلیسی شعر، ادبیات نمایشی، رمان و تاریخ ادبیات انگلیسی را مطالعه می کنند.
ساخت زبان فارسی، آشنایی با ادبیات معاصر ایران، نگارش فارسی، واژهشناسی، ترجمه پیشرفته، ترجمه متون اقتصادی، ترجمه متون علومانسانی (جامعهشناسی، تعلیم و تربیت، روانشناسی و حقوق)، ترجمه متون سیاسی، ترجمه مکاتبات و اسناد زبان دوم، ترجمه متون مطبوعاتی زبان دوم، ترجمه شفاهی، ترجمه نوار و فیلم ، بررسی مقابلهای ساخت جمله ، اصول و مبانی نظری، ترجمه متون ادبی.
در ترم های اول این رشته، چارچوب اولیه ترجمه و تفاوت زبان ها به دانشجویان آموزش داده می شود و تئوری ترجمه به سادهترین وجه مطرح می گردد. در ترم های آخر نیز انواع تئوری های ترجمه مطرح شده و یک نگرش نظری کلی در مورد ترجمه به دانشجویان داده می شود و همچنین دانشجویان به مرور ترجمه جملات کوتاه و بلند و سپس جملات پیچیده و مرکب یا بندهای طولانی و بالاخره ترجمه متون ادبی یا متونی که دارای محتوای سنگینی هستند می پردازند. در ضمن دانشجویان این رشته با مطالعه درس زبان شناسی، ساختار زبان انگلیسی را به جای یاد گرفتن، لمس میکنند. و به همین دلیل سریعتر و مطلوبتر از زبانی به زبان دیگر گذر کرده و قادر به ترجمه کتبی یا شفاهی زبان میگردند.
همانطور که یک دانشجوی زبان و ادبیات فارسی، پیش از ورود به دانشگاه زبان فارسی را آموخته و با ادبیات آن آشنا است و در دانشگاه به تجزیه و تحلیل زبان فارسی (زبان شناسی، دستور زبان و اصول نگارش و ویرایش) و ادبیات (سبک شناسی، صنایع ادبی، انواع ادبی، متون نظم و نثر کلاسیک و تاریخ ادبیات) میپردازد. دانشجوی زبان انگلیسی نیز نباید دانشگاه را محلی برای آموزش ابتدایی زبان بداند، بلکه باید پیش از ورود به دانشگاه با زبان انگلیسی آشنایی کامل داشته و سپس در دانشگاه با ادبیات یا مترجمی زبان انگلیسی آشنا گردد. اما بسیاری از دانشجویان این دو رشته، هنگام ورود به دانشگاه آمادگی لازم را ندارند و نمیتوانند انگلیسی صحبت کنند یا بدون غلطهای ساختاری و واژگانی متنی ساده را به انگلیسی بنویسند.
مشکل عمده دانشجویان رشته آموزش زبان انگلیسی در بدو ورود به دانشگاه این است که آنها تاکنون زبان را به صورت نظری یاد گرفتهاند نه عملی. یعنی از گرامر انگلیسی اطلاع دارند اما نمیتوانند به این زبان صحبت کنند. به همین دلیل استادان ناگزیرند طی سه ترم اول، دروس پایه زبان شامل خواندن، نگارش و مکالمه را آموزش دهند و سپس وارد دروس اصلی و اختصاصی زبان و ادبیات انگلیسی شوند.
دانشجوی مترجمی انگلیسی باید در بدو ورود به دانشگاه تسلط کاملی به زبان انگلیسی داشته باشد و سپس وارد این رشته گشته و در دانشگاه با اصول و روش ترجمه یا زبانشناسی آشنا گردد. همچنین یک دانشجوی مترجمی باید به زبان فارسی تسلط کامل داشته باشد چون ترجمه از هر زبانی به زبان فارسی علاوه بر مهارت در زبان انگلیسی به مهارت بیشتری در زبان و نگارش فارسی نیاز دارد.
البته صرف دانستن دو زبان، انسان را مترجم نمیکند بلکه باید دانشجو اطلاعات عمومی خوبی داشته باشد. مثلاً نمیشود چیزی از فلسفه ندانست و یک کتاب فلسفی را ترجمه کرد یا بدون اطلاع از زندگی، افکار و دوران تاریخی یک نویسنده، یکی از کتابهایش را ترجمه نمود. هر دانشجویی که اطلاعات عمومی خوبی داشته باشد، در این رشته موفقتر است. چون دانشجوی این رشته گاه مجبور میشود متنهای پیچیده و سنگینی را در زمینههای مختلف ترجمه کند، بنابراین باید با علوم مختلف آشنا باشد. همچنین باید به هدفی که به خاطر آن زبان انگلیسی را فرا میگیرد، خیلی علاقهمند باشد تا در دوران تحصیل با تکیه بر علاقه خویش، سختیها و مشکلات را پذیرا شده و با پشتکار و تلاش موفق گردد.