اِعمَل لِدُنياكَ كَأَنَّكَ تَعيشُ أبَدا ، وَاعمَل لاِآخِرَتِكَ كَأَنَّكَ تَموتُ غَدا .چنان برای دنیایت تلاش کن که گویا همیشه زنده ای، و چنان برای آخرتت تلاش کن که گوئی فردا مرگت فرا می رسد.
سوال:
به نظر می آید منظور هر دو وضعیت ، کیفیت کاری هست، اما در عمل لازمه کیفیت بالا و خوب کار کردن در دنیا،زمان گذاشتن و تمرکز بالا داشتن روی کار هست، سوالی که اینجا پیش می آید این است که وقتی کار دنیا با کیفیت و با تمام تمرکز در حال انجام است ، دیگر تمرکزی برای کار آخرت باقی نمی ماند ، مگر اینکه از پایه جوری عمل بشود که این دو نوع کار از هم تفکیک نشود ، یعنی کار دنیایی در جهت رضای خدا باشد و همزمان کار آخرت هم محسوب شود ، که در این حالت باز سوال پیش می آید که پس چرا امام حسن (ع) کار دنیا و آخرت را جدا فرمودند؟
پاسخ:
منظور از کار دنیا ، کاری است که اثرش فانی است و
منظور از کار برای آخرت کاری است که اثرش باقی است .
لذا امام این دو را از هم جدا می کند نه اینکه با وجه شباهتی به نام کیفیت به هم نزدیک شوند .
بنابراین اگر یک کار دنیایی مثل ساخت خانه و مدرسه و ابنیه شهری ( البته اگر این مثالها بدون سود و عام المنفعه باشد دنیوی هست ولی برای دنیا محسوب نمی شود ) با کیفیت بالا هم انجام بشود، اولا که کیفیتش محدود است ثانیا دوراندیشی درباره کیفیت هم محدود است و قابل تعمیم به ابد نیست .
لذا در اینجا برای جذب و درگیر کردن مخاطب ، تفاوت در اهمیت کار باقی و فانی ، با یک پارادوکس ارائه شده است .
چرا که ما دوست داریم ابدیت را همنشین کار باقی و محدودیت را همنشین کار فانی ببینیم. در صورتیکه در این حدیث بر عکس است و کار فانی همنشین کلمه ابدیت شده است .
بنابراین در این حدیث اهمیت کار به زمان ربط داده شده یعنی کار دنیا باید آن قدر برایمان کم اهمیت باشد که انگار همیشه برای انجامش وقت داریم و می تونیم مدام به تعویق بیاندازیم
و کار آخرت باید آن قدر برایمان مهم باشد که فکر کنیم ممکن است فرصتش از دست برود .
بنابراین کمیت زمان در اینجا یک کمیت اثر سنجی است
time=K.∆efficiency∆
