مافیهای خودرو!

بله درست خوندید این پست به مافیهای خودرو یعنی آنچه در رابطه با خودرو است میپردازد.

احتمالا همه هر چند روز یکبار اخبار گران شدن خودروهای مختلف ، اختلاف قیمت های عجیب کارخانه و بازار آزاد و اخبار سیاسی مربوط به بازار خودرو را میخوانید و احتمالا لحظاتی هر چند کوتاه هم شاخ هایی بر روی سرتان سبز و سپس محو میشود!

اول رفتم سراغ امریکا ، و پیش فرضم هم این بود که احتمالا اونجا نباید خودرو آن چنان گران شده باشد ، چون یه پیش زمینه ای هم از هم سایه مان دارم که 15 سالی در امریکا زندگی کرده و البته الان تقریبا 15 سالی هم هست که به ایران برگشته.

ایشان تعریف میکرد که موقعی که سال 1990 یا همون سالهای دهه هفتاد خودمون به امریکا رفته بود ، یه لنکروز دست دوم رو به قیمت 6000 دلار خریده بود و همه پونزده سال رو با همین سر کرده بود و آخر سر هم ماشین رو داده بود به برادرش و برگشته بود.

یه چیزی تو این مایه ها:

البته میگفت که همون زمان ، شرکت تویوتا همین ماشین رو میگرفت و یه ماشین جدید بهم میداد به قیمت 15000 دلار و با پرداخت ماهیانه حدود 500 دلار و البته برای منی که ماهیانه حدود 1500 دلار میگرفتم مبلغ کمی نبود.

یکم جستجو کردم و آمارهایی از تغییر قیمت خودرو در امریکا طی سالهای گذشته رو براتون میارم:

تو این عکس میبینید که از 1990 تا 2011 متوسط قیمت خودرو صفر از 15000 دلار به 25000 دلار رسیده و قیمت خودروهای دست دوم از حدود 7000 دلار به حدود 9500 دلار رسیده.

نکته جالب توجه اینه که خودروهای نو در طی این سالها 60 درصد افزایش قیمت داشته و خودروهای دست دوم حدود 45 درصد افزایش قیمت داشته و فاصله زیادی میان قیمت خودرو نو و دست دوم وجود داره تا جایی که خودرو نو دو و نیم برابر ارزش بیشتری نسبت به خودرو دست دوم دارد.که این موضوع به دلیل آپشن ها و امکانات مداومی هست که شرکتهای خودروسازی به خودروها اضافه میکنند.

با یه جستجوی دیگر در گوگل ، متوجه شدم که متوسط قیمت خودرو در 2023 در امریکا چیزی حدود 50000 دلار میشود که یعنی در طول ده سال دویست درصد رشد قیمت داشته است.

چند نکته در مورد بازار خودرو در امریکا لازم هست که بگم:

1. امریکا خودش از بزرگترین تولید کنندگان خودرو در جهانه ، برندهایی مثل جنرال موتورز ، فورد ، شورلت ،تسلا و...ولی به دلیل اینکه اکثر این خودروها مصرف بنزین زیادتری نسبت به رقبای ژاپنی و کره ای دارند ، تمایل مردم به سمت خودروهای غیر امریکاییه.البته در ده سال اخیر تحول بزرگی در خودروهای برقی در خودروسازی امریکا افتاده و تقریبا اکثر شرکتهای خودروسازی ، خودروهای برقی یا هیبرید هم تولید میکنند.
2. هزینه کارگر در امریکا از کشورهای دیگر بیشتره و به همین دلیل قیمت خودروهای امریکایی گرونتر هستند و به همین دلیل امریکا تعرفه ها و گمرکهایی گاها سنگین برای خودروهای خارجی وضع میکنه، یا اون شرکت رو مجبور میکنه که خط تولیدش رو بیاره در امریکا تا با اینکار هم شغل ایجاد کنه و هم خود به خود تکنولوژی های اون کشورها رو وارد کشورش میکنه.
3. متوسط حقوق در امریکا 60000 دلار در سال 2023 تخمین زده شده(این متوسطه ، ولی کمترین حقوق 35 دلار در روزه که میشه ماهی حدود 900 دلار , و سالی 12000 دلار?)، که یه امریکایی با متوسط حقوق باید حقوق کامل یکسالش رو برای خرید یه خودرو نو کنار بگذاره ، و به همین دلیل بازار خودروهای دست دوم به اکثریت امریکاییها تعلق داره و بازار خودروهای نو معمولا برای قشری از جامعه است که سالانه درآمدی بالای 300 هزار دلار داشته باشند.
4. جدولی که در مورد قیمت خودرو بود مربوط به متوسط قیمت خودرو بود ولی حتما میدونید که قیمت خودروهای نو تا 200000 و بالاتر هم هستند و کمترین قیمت خودرو کارکرده از حدود 800 دلار شروع میشه.

5.قیمت بنزین هم در حال حاضر 3.5 دلار در گالونه که میشه حدود 1.1 دلار در لیتر.

خوب بریم سراغ تحولات خودرو در ایران:

جدول بالا افزایش قیمت طی سالهای 88-98 رو نشون میده ، و همونطور که میبینید ، تفاوت قیمت نسبت به نُرم امریکا اصلا قابل مقایسه نیست.

قیمت های 1402 سه خودرو از این جدول هم بدین شرح است:

تندر نود مدل 98 ؛ 800 میلیون تومان ؛ 457 درصد ؛

پراید 132 مدل 98 ؛ 300 میلیون تومان ؛ 478 درصد

تویوتا کمری مدل 2014 ؛ 3/200 میلیون تومان ؛ 367 درصد

با توجه به قیمت سه خودرو بالا ، خودروها متوسط 4 برابر نسبت به سال 98 افزایش قیمت داشته با در نظر داشتن اینکه بیش 10 سال از عمرش گذشته!!!و خودروها عملا کارکرده هستند.

خوب جدول قبلی یادتون هست؟ خودروهای فرسوده در امریکا در ده سال 45 درصد افزایش قیمت داشتنو در ایران 400 درصد!!!

نکاتی در مورد بازار خودرو ایران:

1.خودرو در ایران در انحصار دولته و بخش خصوصی در "تولید" خودرو دستی بر آتش نداره.

2.خودروهای وارداتی در ایران تعرفه های سنگین گمرکی دریافت میکنند و مثلا یه خودرو که در کشور همسایه حدود 1.5 میلیارد تومان ارزش داره در ایران به قیمتی حدود 7 میلیارد فروش میره!!!

3.قیمتهای کارخانه ای خودرو اختلافی حدود 100 درصدی با قیمتهای بازار دارند که این خودش تقریبا در دنیا بی نظیره!!!

مثلا خودرو تارا دستی قیمت کارخانه حدود 450 میلیون تومانه و قیمت بازارش حدوده 800 میلیون تومانه!!!

4.کمترین قیمت خودرو دست دوم در ایران مربوط به خودروهای پیکان یا رنو بالاتر از سی سال سن هستند و قیمتی حدود 50-60 میلیون دارند!!!

قصدم از این مقایسه چند مطلب مهم است:

1.در کل دنیا خودروها به دلیل پیشرفت تکنولوژی و گرانی اضافه کردن آپشن های جدید در حال گرانی است و خودروهای نو ، روز به روز در کشورهای دیگر سهم پولدارها میشود.

2.در کشورهای دیگر از جمله امریکا ، با اینکه قیمت خودرو نو به نسبت حقوق متوسط بسیار زیاد است ولی خودروهای کارکرده با قیمتی مناسب برای قشر متوسط وجود دارند ، خودروهایی که با همان وضعیت کارکرده اش نصیب قشر بالای متوسط ایران هم نمیشود.

3.بازار رقابتی واقعی در کشورهای دیگر باعث میشود که افزایش سالیانه و آمار ده ساله یک روند منطقی داشته باشند و با توجه به درآمد و تورم سالیان متمادی زیاد بشوند و در نهایت امکان خرید خودرو برای مردم فراهم میشود.

4.بازار ایران اما به شدت انحصاری است ، به این صورت که واردات خودرو هم توسط تولید کنندگان خودرو انجام میشود!و عملا جایی برای رقابت باز نمیگذارند!

5.تولید داخلی هدفش کاهش و به صرفه کردن قیمت محصولات است ؛ ولی در مورد قیمت خودرو این مهم اصلا بدست نمیدهد.

6.شرکتهای خودرو سازی ادعا میکنند که قیمت کارخانه ما زیاد نیست(راست هم میگویند) اما این را نمیگویند که "ما قادر به تولید تقاضای موجود در بازار خودرو در یک سال نیستیم" و با تزریق قطره چکانی و قرعه کشی و لاتاری و ایجاد صفهای طولانی خودرو ها را پیش فروش میکنند ، این در حالی است که برای خرید یک خودرو نو از هر مدل موجود در بازار خودرو در کشورهای دیگر و از جمله امریکا ، فقط کافیست اراده خریدن بکنید و خودرو را خریده اید!

7.شرکتهای خودرو سازی باید شفاف تولیدات سالانه خود را اعلام کنند و طبق این تولید ، ما بقی تقاضای بازار از طریق واردات جبران شود تا از سرکشی قیمت خودرو جلوگیری بشود.

8.خودرو در ایران و خیلی از کشورها یک محصول سرمایه ای است ولی در ایران به دلیل نقدینگی این موضوع به شدت زیاد تر است و افراد بسیار زیادی خودرو را فقط و فقط برای اینکه ارزش پولشان پایین نیاید میخرند و نهایتا باز دست کم درآمد ها از خودرو کوتاه و کوتاه تر میشود.

9.دولت اگر حقیقتا میخواهد ارزش پول ملی را حفظ کند باید اول مشکل خودرو را حل کند ، چرا که افزایش بی رویه قیمت خودرو در قیمت همه چیز تاثیرگذار است (در ایران هر چیزی گران میشود بقیه چیزها هم گران میشود!!!)

و اگر این مهم انجام نشود ، ارزش پول با سرعت بیشتری کاهش می یابد.

10.آسایش و راحتی مردم(قیمت ، کیفیت خودرو(بُکُش نبودن خودرو)) ، اصل مهمی است که مسئولین باید بدانند که در قبال آن هم در برابر مردم و هم در برابر خداوند مسئول هستند و اگر راهی برای کاهش فشار بر مردم باشد و انجام نشود حسابشان با مردم و خداست!!!
11. درست است که ایران در معرض تحریمهای ظالمانه است ، ولی اگر شما هر ظلمی که بکنید را به این تحریمها بچسبانید شما هم هم صدای تحریم کنندگان مردم ایران هستید!!!

نکته دیگر اینکه چرا این دو کشور رو با هم مقایسه کردم؟چون معمولا در خیلی چیزها با هم مقایسه میشوند و اقتصاد ایران به شدت شبیه اقتصاد سرمایه داری امریکایی است با این تفاوت که امریکا سرمایه داری آزاده و ایران اقتصاد سرمایه داری وابسته به دلار امریکا!

اشتراک این مقایسه این است که پولدارها در دو کشور روز به روز پولدارتر میشوند و در امریکا هم باوجود اینکه با 1000 دلار میتوان یه خودرو خرید ولی یک نفر با حداقلِ حقوق ماهی 1000 دلار با اجاره خانه که متوسط 1700 دلاری دارد نمیتواند خودرویی برای خودش بخرد.مانند ایران که اگر حداقل حقوق 6.6 میلیون رو در نظر بگیریم با اجاره خانه های بالا فرد نخواهد توانست یک پراید را سر سال برای خودش بخرد.

اما یک نکته مهم این است که همیشه مقایسه خودمان با کشورهای دیگر و مخصوصا امریکا درست نیست ، امریکا براحتی نوع اقتصادش را سرمایه سالاری گذاشته است و در این مدل اقتصادی پولدارها هر روز نفع میکنند و قشرهای کم درآمد هر روز ضرر ، اما ما مدعی اقتصادی هستیم که مبناهای عدالتی و اسلامی قاعدتا باید داشته باشند ولی در همین مقایسه میبینیم که یا پیرو اقتصاد امریکایی است و یا بدتر از آن!

1402/02/12

یا حق