🔸آذربایجان شرقی، یکی از قطب‌های کشاورزی ایران است و در تولید چندین محصول، رتبهء نخست کشور را دارد. این رتبه برای آذربایجان غربی، ششم است و این استان‌ها، یکی از قطب‌های تولید گندم در کشورند. برای مثال، 400 هزار هکتار گندم کاری در آذربایجان شرقی، کشت دیم است.
🔹خبرها، مقالات و نوشته‌های فراوانی را می‌توان یافت که سوای مسئلهء کاهش نزولات جوی (که باید به علل آن هم پرداخت) عامل خشکی دریاچه ارومیه را کشاورزی می‌دانند، بدین معنا که کشاورزی، با استفاده از آب، باعث کاهش ورودی آب دریاچهء ارومیه شده و خشک شدن آن را سبب شده است (نکته: کشت دیم، نیازی به آبیاری ندارد).
❓ اما آیا مقصر خشک شدن دومین دریاچهء نمکی بزرگ دنیا، کشاورزی است؟ چرا امثال کلانتری، آزادی (مسوول پروژهء ایران 2040) و دیگرانی چون حامدی یا کیخا، کشاورزی را عامل مهم خشکی دریاچهء ارومیه می‌دانند؟
💠حضرت رسول می‌فرمایند: هنگامی که خداوند روزی را آفرید، برکت را در کشاورزی و گوسفند قرار داد.
🔸قبلاً در خصوص زاینده‌رود نوشته بودم که مدیریتش سالهاست با آلمان‌هاست (اینجا).
❓فکر می‌کنید دست کدام کشور در مدیریت دریاچهء ارومیه دخیل است؟
❓راستی یک سوال دیگر، فکر می‌کنید کدام دانشگاه در برنامهء احیاء این دریاچه نقش دارد؟
🔹گفته می‌شود که یکی از مهم‌ترین علل خشکی دریاچهء ارومیه، جادهء میانگذر آن است که تقریباً اکوسیستم دریاچه را به دو بخش تقسیم کرده و مانع بزرگی بر سر راه گردش آب در دریاچه است.
🔸من مباحثی را که سالها پیش بر سر اجرای جاده کشی در دریاچه بود، به یاد دارم. بسیاری از صاحبنظران زیست محیطی احداث این پل میانگذر را سرآغاز مرگ دریاچه می‌دانستند.
🔹کارشناسان می‌گفتند حال که جاده ساخته می‌شود پر کردن آن با میلیون‌ها تن خاک که ابتدایی‌ترین شیوه جاده‌سازی در جهان است، یک اشتباه غیرقابل جبران است و دریاچه را برای همیشه نابود می‌کند. اما مجریان راهسازی ترجیح دادند تمامی سنگ و خاک کوه زنبیل را در کنار دریاچه ارومیه تراشیده و در دریاچه پر کنند تا از روی آن عبور کنند و به این ترتیب، یک اکوسیستم آبی یکپارچه، به دونیم تبدیل شد.
🔸همچنین در حوزهء آبی این دریاچه، بیش از 100 سد ساخته شده. برخی کارشناسان، راه نجات دریاچه را تخریب دستکم بعضی از این سدها می‌دانستند.
🔹تلاش‌های گوناگونی برای احیاء این دریاچه صورت گرفته که شاید مهم‌ترین آن، برنامه احياي درياچه اروميه با محوريت دانشگاه صنعتي شريف است که در سال 1393 و در افق ده ساله تدوين شد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، پس از عدم توفيق و بازخوردهايي كه در مسير طراحي و پياده‌سازي این برنامه واقع شد، برنامهء مذکور تا سال 1406، بهنگام‌سازي شد.
❓اگر به اذعان خود مجلس، این برنامه موفقیتی نداشته، چرا متوقف نشد و چرا باز با همان دانشگاه، تمدید شد؟
🔸اين برنامه كه مي‌توان آن را بزرگ‌ترين پروژه زيست‌محيطي تاريخ كشور قلمداد كرد، تا سال 1400، بيش از 51 هزار ميليارد ريال بودجه داشته كه 3 برابر كل بودجه مصوب سازمان محيط زيست برای سال 1400 بوده است.
❓راستی چرا هر جا که نگاه می‌کنیم، ردپای دانشگاه شریف در برنامه‌های کلان مملکتی وجود دارد؟ و چرا یک دانشگاه فنی، متولی پروژه‌ای زیست محیطی شده؟
❓این دانشگاه، در سایر پروژه‌هایش چه قدر توفیق داشته که این بار هم این پروژه به آن واگذار شده است؟
🔹هنوز جای پروژه‌های اقتصادی این دانشگاه و #بچه‌های_شیکاگو بر تن نحیف مردم، درد می‌کند.
❓آیا واقعاً در گذر سالها، یک برنامهء دقیق و طولانی مدت برای خشک کردن این دریاچه طراحی شده یا برنامه‌ای برای حفظ آن؟
🔹ایدهء پروژهء پل میانگذر دریاچهء ارومیه به قبل از انقلاب برمی‌گردد تا فاصلهء ترانزیتی تبریز و ارومیه کم شود. ایده‌ای که در سال 1326 مطرح و در سال 1346 در قالب برنامه چهارم توسعه اقتصادی قبل از انقلاب ردیف بودجه دریافت کرد.
🔸با پیروزی انقلاب، موسی کلانتری (برادر عیسی کلانتری) مدیر کل ترابری آذربایجان که بعداً وزیر راه شد، در 1358 و تنها چندماه پس از انقلاب، کار ساخت این پروژه را آغاز کرد. او در انفجار 7تیر 1360 شهید شد و این پروژه ناتمام ماند. اساساً دلیل این‌که این پل و جاده، اکنون به نام شهید کلانتری خوانده می‌شود، همین است که خود وی، شروع کننده‌اش بود.
🔹در اواخر سال 81 مجری طرح ساخت این میانگذر، انتخاب و در همان سال عملیات خاکی و یکسال بعد عملیات آبی طرح توسط شرکت "صنعتی دریایی ایران" (صدرا) آغاز شد و در نهایت این پل در زمان احمدی‌نژاد (1387) افتتاح شد.
🔸از ابتدای سال ۱۳۹۳ و با دستور رئیس جمهور وقت، ستاد احیای دریاچه ارومیه تشکیل شد که قرار بود در یک برنامه ۱۰ ساله، دریاچه را به تراز اکولوژیکش بازگرداند. (اکنون 9 سال طی شده و البته وضعیت پروژه مشخص است!)
🔹از ابتدای تشکیل این ستاد، عیسی کلانتری ریاستش را برعهده داشت. او در سال 1400، از سمتش برکنار شد.
🔸وی در خرداد ۱۴۰۲ در گفتگویی درباره دلایل به نتیجه نرسیدن اهداف ستاد گفت: «مهم‌ترین دلایل به نتیجه نرسیدن برنامه‌های احیای دریاچه... عدم تامین حقابه محیط‌زیستی آن توسط وزارت نیرو بخصوص در دو سال آبی گذشته است».
♨️دقت کنید! وی در دورهء مدیریت 7 ساله‌اش، ابداً خود را مقصر نمی‌داند، بلکه همیشه دیگرانی هستند که تقصیرها به گردن‌شان انداخته شود.
🔺راستی آقای کلانتری!
❓شما در طول این 7 سال، حتی اندکی نتوانستید وضعیت را بهبود دهید؟ پس چرا استعفا ندادید؟ چرا آن‌قدر ماندید تا برکنار شدید؟
🌀اما نکتهء جالب ماجرا را هنوز نگفته‌ام.
❓چه کسی مدیر و مجری ساخت پروژهء پل میان گذر دریاچه بود؟
♨️یعنی شخصی که خود مسئول ساخت پلی بود که عامل تخریب این دریاچه دانسته می‌شود، بعدها مأمور شد تا دریاچه را احیا کند!
❓سوالی که اینجا پیش می‌آید آن است که چرا مدام وی به بهانه‌های مختلف، سر و کارش با دریاچهء ارومیه بوده است؟
🔹او حالا بعد از این همه سال سر و کار داشتن با دریاچه ارومیه می‌گوید: «اگر دریاچه ارومیه اصلاح نشود پیامد امنیتی خواهد داشت. دریاچه ارومیه احیا نشود هیچ حکومتی نمی‌تواند در کشور دوام بیاورد».
🔸و من یک‌بار دیگر، مسیر طولانی خشک شدن این دریاچه را در ذهنم مرور می‌کنم. شاید این دریاچه خشک شد که به خطری امنیتی تبدیل شود (در این خصوص بیشتر خواهم نوشت).
🔹فراموش نکنید که کلانتری، شخصی بود که کاوهء مدنی متهم به جاسوسی را، به عنوان معاون خویش وارد سازمان محیط زیست کرد؛ او را از لندن به ایران آورد، تا او بدون هیچ گونه سابقهء مدیریتی، در محیط زیست ایران، صاحب منصب شود.
🔸سال پیش هم زمزمه‌هاییمبنی بر بازداشت کلانتری مطرح شد.
🔹البته ماجرای پروندهء او پیچیده‌تر از این‌هاست. سال 99، سخنگوی ق.ق اعلام کرد: «پروندهء کلانتری در دادسرای عمومی و انقلاب تهران در حال رسیدگی است و موضوعات متعددی درباره‌اش مطرح است که یکی‌شان، اتفاقات مربوط به تالاب انزلی است». سایر موارد اتهامی پروندهء وی، مربوط به دیگر پروژه‌های زیست محیطی و البته واگذاری هزار هکتار زمین در قبال دریافت یک سیر نبات در زمان وزارتش در و. کشاورزی بوده است!
🔸چنین شخصی با این وضعیت، مسوول احیاء دریاچهء ارومیه بوده، شاید به همین دلیل است که امروز این دریاچه تقریباً مرده!
🔹من در خصوص اوضاع کنونی پرونده‌ی کلانتری، ردی در اخبار نیافتم.
🔹از سال2005، طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با مشارکت ژاپن و با همکاری سازمان محیط زیست ایران، صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) و برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) شروع شد.
🔸در سال1393، پروژه "همکاری احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی" با حمایت مالی ژاپن و به عنوان یک فعالیت جدید، به طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اضافه شد.
🔹در سال2021، ژاپن بیش از 935 هزار دلار برای برنامهء فوق، به سازمان محیط زیست ایران، پول داد.
🔸به طور کلی، ژاپن تاکنون، ذیل برنامهء حفاظت از تالاب‌ها، حدود 6.9 میلیون دلار به ایران پول داده.
☑️ژاپن، کشوری است که عملاً پادوی آمریکاست و در دشمنی با ایران، از هیچ اقدامی فروگذار نکرده.
☑️این کشور تا چند سال پیش، ایران را تحریم کرده بود ، چرا اکنون این‌طور دست و دلباز شده؟
☑️در جدیدترین مورد، ژاپن، آذر ماه سال جاری به قطعنامهء ضدایرانی شورای حقوق بشر، رأی مثبت داد (و از این قبیل رأی مثبت‌ها، بارها در کارنامهء ژاپن ثبت شده است).
☑️همچنین، شهریور ماه امسال بود که در ماجرای جزایر سه‌گانه، ژاپن، طرف امارات را گرفت.
❓به راستی مسئولین محیط زیست ما با چه منطقی به ژاپن اعتماد کرده و از او کمک گرفتهاند؟
❓کجای این کشور، به دوست شبیه است؟
❓ژاپن در پس این پول پاشیها، چه چیزی را دنبال می‌کرده است؟
🔹همچنین UNDP، ذیل برنامهء حفاظت از تالاب‌ها ، در احیای دریاچهء ارومیه مبلغ یک میلیون دلار به ایران پرداخت کرده است.
❓این پول‌ها دقیقاً چه‌طور هزینه و حسابرسی شده‌اند؟
❓و چرا به رغم این همه هزینه‌کرد داخلی و خارجی، دریاچهء ارومیه در نهایت خشک شد؟
✔️قطعاً در خشک شدن این دریاچه، عوامل مختلفی دخیل بوده‌اند، نه فقط یک عامل، و البته باید مهم‌ترین‌ها را مدنظر داشت.
❌این‌که تلاش شود به‌خاطر خشکی دریاچه، کشاورزی تعطیل شود (عیسی کلانتری اعتراف کرده که می‌خواسته گندم‌کاری را تعطیل کند. قطعاً با سبک تفکری که او دارد، بازهم در این راه تلاش خواهد کرد) خیانتی بزرگ به این آب و خاک است. امثال کاوه مدنی و پویا آزادی (مدیر پروژهء ایران 2040) می‌کوشند در قالب عبارات علمی، دروغ تغییرات اقلیم (#جنگ_اقلیمی، واقعیتی است که از دروغ تغییرات اقلیمی، متمایز است) مقالات مختلف و... بحث امنیت غذایی را مقوله‌ای متمایز از خودکفایی غذایی جلوه دهند، و بدین ترتیب به مسوولان و مردم بقبولانند برای داشتن امنیت غذایی، لزوماً نیازی به خودکفایی نیست و بدون خودکفایی، می‌شود امنیت غذایی داشت.
🔻شاید این امر برای سایر کشورها پذیرفته باشد (شاید) اما برای ایران که دشمنیهای آشکار و پنهان با آن تمامی ندارد و 45 سال است که این دشمنی‌ها ادامه دارد، موضوع متفاوت است و به نظر می‌رسد هر کسی که راه حل بحران آب در کشور را، حذف کشاورزی بداند، خائن به این مرز و بوم است.
🔻اساساً ایران در تمام ادوار، کشور پرآبی نبوده، از همین رو نیاکان ما در طول زمان، اقدام به حفر قنات می‌نمودند. در واقع یکی از استراتژی‌های اصلی برای مبارزه با کم آبی، قنات بوده است. حال باید نگاهی به عقب بیندازیم: چه شد (اینجاو اینجارا ببینید) که بسیاری از قنات‌ها، قبل/پس از انقلاب نابود شدند؟
🆔@CoronaDeception
🌐لینک پیوستن به کانال:
