آشنایی با متا مدل‌ها؛ متا مدل‌ها چگونه بر ما اثر می‌گذارند

متا مدل چیست؟ قبل از اینکه یک آشنایی کوتاه با متامدل‌‌ها و نحوه اثرگذاری آنها داشته باشیم یک سری توضیحات پیش نیازی در این باره بیان کنیم.

کلماتی که ما استفاده می‌کنیم از قدرت بسیار زیادی برخوردار هستند که تصویر، صدا و احساسات شنونده را بر می‌انگیزد. کلامی که ما استفاده می‌کنیم می‌تواند منجر به قطع ارتباط و یا شکل‌گیری یک ارتباط شود. این کلمات حتی در بالاترین سطح ممکن مانند روابط دیپلماتیک نیز موثر هستند. با این توضیحات باید بگوییم که تمامی کلمات معنای خاص و منحصر به فرد خود را دارند.

اما اینکه کلمات معنای خود را دارند یعنی چه باید بگوییم که کلمات برای چه کسی هر کلمه چه معنایی دارد! هر شخصی بنا به تصمیم خود کلمات را معنا می‌کند و باید گفت که برداشت هر شخص ممکن است با شخصی دیگر متفاوت باشد. زیرا هر فردی جهان را به شیوه منحصر به فرد خود تجربه می‌کند و فیلترهای ادراکی و ذهنی ، تجربیات و آگاهی‌ها منجر به برداشت‌های گوناگون می‌گردد.تفاوت در برداشت‌ها باعث غنی شدن زندگی می‌شود.

احتمالا درباره کلماتی عمومی مانند «نمک» اتفاق نظرهای زیادی وجود دارد ، زیرا دیدن ، بوئیدن و چشیدن آن تقریبا به یک شکل خاص بوده است. اما در مورد کلماتی مانند احترام، عشق و سیاست موضوع فرق می‌کند و برداشت‌ها تفاوت زیادی با هم دارند. وقتی دو شخص از موسیقی لذت می‌برند، یکی از آنها ممکن است به شنیدن اثر سبک موسیقی پاپ و دیگری به آهنگ‌های سبک جاز علاقمند باشد. زبان، فیلتر قدرتمندی در تجربه افراد است. اما ان ال پی در ایجاد ارتباط موثر بسیار مفید عمل می‌کند.

متا مدل چیست؟

متا به معنی بالا و یا در سطح دیگر می‌باشد که برای توضیح کلام استفاده می‌شود. متا مدل‌ها را جان گریندر و ریچارد بندلر (پدید آورندگان علم ان ال پی) ابداع کردند. این دو دانشمند در تحقیق خود متوجه شدند که دو روانشناسی که در حوزه‌ی خود موفق عمل می‌کنند از الگوهای زبانی مخصوصا سوالات صحیح منجر به همگامی با سوژه و گرفتن نتیجه است استفاده می‌کنند. سپس آنها با استخراج الگوها و انتشار کتاب ساختار جادو به روان درمانی کمک شایانی نمودند.

زبان بطور دقیق نمی‌تواند سرعت و تنوع افکار ما را بازگو کند و آنچه که بیان می‌شود با تقریب و احتمال است و می‌توان از متا مدل‌ها برای درک بهتر کلام دیگران استفاده شود. اما زبان‌ها به دو سطح تقسیم بندی می‌شوند که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

ساختار سطحی

هر چیزی که ما می‌گوییم ، هم به خودمان و هم به دیگران.

ساختار عمیق

لایه‌های زیرین کلام ما و چیزی که بیان می‌کنیم می باشد و حاوی اطلاعاتی است که بیان نمی‌شود. ساختار عمیق آگاهانه نیست و کسی که حرف می‌زند به خوبی می‌داند که چه می‌گوید. اگر ساختار عمیق را کوتاه نکنیم گفت و گو به شدت طولانی می‌شود.

ذهن همه انسان‌ها هنگام بیان افکارشان به صورت کلام و در واقع حرکت از لایه عمیق به لایه سطحی سه کار را انجام می‌دهد که باعث خلاصه شدن توضیحات می‌شود که در واقع این کار توسط ضمیر ناخودآگاه در سطح خودآگاه انجام می‌شود.

متا مدل‌ها با این سه عمل طوری برخورد می‌کند که اطلاعات از دست رفته را تکمیل نماید، و چهارچوبی برای پیدا کردن لایه‌های عمیق فراهم می‌کند.

• برخی اطلاعات موجود در لایه عمیق را حفظ و بقیه را حذف می‌کنند (عمل حذف)
• حالت ساده‌ای را انتخاب می‌کند که به ناچار معنی را خدشه دار می‌کند و گاهی به دلیل فیلترها و تجربیات کلا معنی را عوض می‌کند (عمل تحریف)
• ذهن شما بصورت ناخودآگاه خیلی از اطلاعات را عمومیت می‌دهد (عمل تعمیم)

که این موارد در سه جا اتفاق رخ می‌دهد:

• دریافت‌ها (از طریق فیلترها و ادراک)
• تجزیه و تحلیل
• از ذهن به دهان

متا مدل ها مواردی از سوالات هستند که اجازه می‌دهند شما اطلاعات یک فکر یا تجریه خاص یک شخص را پیدا کنید. شما شاید بتوانید همه تکنیک‌های ان ال پی را به بهترین شیوه اجرا کنید اما اگر شما ندانید که کجا و چه موقع از آنها استفاده کنید، دچار اشتباه می‌شوید ، اگر شما ندانید چگونه اطلاعات را جمع آوری کنید مانند یک جراح هستید که تیغ تیزی در دست دارد اما نمی‌داند کجا را باید برش دهد. اگر ندانید که چه سوالاتی باید بپرسید ممکن است مشکل را اشتباه حل کنید و شاید مشکل را بیشتر کنید. بنابراین شناخت متا مدل برای هر فردی که ان ال پی کار می‌کند و یا می‌خواهد که در شناخت ذهن خود و دیگران قوی عمل کند ضروری و اجتناب ناپذیر است.

منبع: وب‌سایت آموزشی پژوهشی فرشید پاکذات