واگویه‌های عزیز در پُستی که برای امتحانش کُن هشت منتشر کرده بود، با قوّه‌ی تخیّل زیبایش و به کمک هوش مصنوعی بینگ، تصویری درست کرده بود که در آن باران گوشی می‌بارید و گوشی هم آیفون ۱۳ پرومکس بود. نام تصویر را هم گذاشته بود: «باران موبایل، آیفون ۱۳ پرومکس برای همه به خصوص شما نوجوان عزیز!» و در زیر تصویر نیز جملاتی نوشته بود که نشان از آگاهی‌اش نسبت به عمق مسئله داشت: «...بفرمایید موبایلتون رو انتخاب کنید و اراده‌تون رو تحویل ما بدید. دوستان تعارف نکنید زشته:)»
قصد ندارم به این‌که گوشی‌های همراه چقدر به طور همزمان، به ما خدمت و یا خیانت کرده‌اند، بپردازم. گوشی‌های همراه، مانند خیلی چیزهای دیگر در دنیای مدرن امروز، کاربردهای دوگانه‌ی مثبت و منفی زیادی داشتند و دارند که در جای خودش قابل بحث و بررسی است. می‌خواهم به «گوشی آیفون اپل»، «مدیران اپل» و «سازندگان گوشی اپل» بپردازم و به موضوعی اشاره کنم که شاید خیلی از شیفتگان این گوشی هنوز از آن خبر ندارند و یا اگر خبر دارند، خیلی برایشان مهم نیست و هدف که می‌تواند حتی در حد «خودنمایی و پُز دادن جلوی دوست و آشنا و فک و فامیل» و یا «کم نیاوردن از آنها»، پست باشد، وسیله که همان گوشی آیفون باشد را برایشان توجیه می‌کند!
قصد نداشتم این یادداشت که مدتی است در بخش پیش‌نویس‌هایم در حال خاک خوردن است را فعلاً منتشر کنم ولی همان تصویر «باران گوشی آیفون ۱۳ پرومکس» کار خودش را کرد و عزمم را برای انتشارش جزم کرد.
اینجا جای خوبی برای انسان ها نیست!
عنوان یادداشت از دهان یکی از کارگران سابق «فاکس کان» بیرون آمده است. فاکس کان کجا است؟ عمده محصولات اپل در کشور چین توسط کارخانه‌های فاکس کان تولید می‌شوند. فاکس کان را به خاطر دارید؟ شاید اولین چیزی که با شنیدن نام این کارخانه به ذهن شما برسد، آیفون و داستان‌‌های خودکشی‌های کارگران این کارخانه در سال ۲۰۱۰ باشد. به طوری که در آن سال نزدیک به ۱۸ نفر خودکشی کردند و مرگ ۱۴ نفر تایید شد. اعتراض خانواده کسانی که خودکشی کرده بودند، به جایی نرسید. حتی وقتی چند نفر از اعضای خانواده‌ی آنها هم خودکشی کردند! تنها کاری که کارخانه کرد این بود که بعد از پس از ثبت گزارش نهمین خودکشی در فاکس کان، شرکت سه میلیون متر مربع پوشش توری را در مراکز تولید و استراحت نصب کرد تا از خودکشی کارگران با پریدن از ساختمان، مقابله کند!
چین قدرتمند امروزی، همین جوری قدرتمند نشده است. چین حتی از دانش آموزانش نیز بیگاری می‌کشد. چگونه؟
شرکت «فاکس کان» با همکاری دولت چین، دانش‌آموزان کم سن و سال را به صورت اجباری برای کارآموزی و درواقع کار کشیدن به این کارخانه‌ها می‌فرستند، درحالی که این دوره‌ی کارآموزی هیچ ارتباطی با رشته تحصیلی بسیاری از این دانش‌آموزان ندارد و حتی مجبور به اضافه‌کاری و شب‌کاری هم می‌شوند، حتی با وجود پیگیری والدین تعدادی از این دانش‌آموزان، دولت چین حاضر به عقب‌نشینی نشد و اعلام کرد که این دوره‌های کارآموزی در راستای آموزش دانش آموزان بوده است!
برایان مرچنت، سردبیر مجله فناوری مادربورد، از طریق دست‌شویی‌‌ها به درون کارخانه فاکس کان رفت!
در طی سال‌‌های اخیر خبرنگاران زیادی سعی کردند به صورت پنهانی وارد کارخانه فاکس کان شوند و خبر و گزارش و عکس برای دنیای بیرون بیاورند. چندین خبرنگار موفق شدند و چندین خبرنگار نیز دستگیر و حتی مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. آخرین مورد؛ برایان مرچنت، سردبیر مجله‌ی فناوری مادربورد، توانست از طریق دست‌شویی‌‌ها به درون کارخانه فاکس کان قدم بگذارد و چندین ساعت گشت بزند و از نزدیک دنیای مرگ‌بار، حزن‌انگیز و سرد آنجا را ببیند و یک گزارش مفصل در نشریه‌ی گاردین چاپ کند. او در گزارشش می‌گوید:
روزگاری در این کارخانه نزدیک به ۴۵۰ هزار نفر کار و زندگی می‌کردند اما امروز این تعداد کمتر شده است. در این کارخانه ساختمان‌‌های بلند، خوابگاه‌‌ها، نهارخوری و هر چیزی که یک شهر نیاز دارد، پیدا می‌شود. می‌گویند کارخانه‌ی فاکس کان مشهورترین کارخانه تولید و مونتاژ آیفون است ولی پنهان‌کارترین و مخوف‌‌ترین کارخانه‌ی دنیا هم هست. هیچ‌کس نمی‌تواند وارد آنجا شود. دیوارهای بلند کارخانه غیرقابل نفوذ‌اند و همه‌ی کارگران باید با کارت شناسایی وارد شوند. نگهبانان امنیتی در همه جا حضور دارند و رانندگان کامیون‌‌ها با اثر انگشت وارد کارخانه می‌شوند. هر حرکت مشکوکی در اطراف کارخانه سریع بررسی و با واکنش روبرو می‌شود. تابلوهای هشداردهنده در بیرون کارخانه نصب شدند.
وضعیت کار در این کارخانه از سال ۲۰۱۰ تا کنون تغییر نکرده است. دوازده ساعت کار مداوم و پرفشار همراه با توهین و تحقیر و جریمه از سوی مدیران کارخانه و سخت‌گیری‌هایی که نهایتا به جنون و افسردگی و خودکشی ختم می‌شوند. یک کارگر باید روزی ۱۷۰۰ آیفون از زیر دستش عبور کنند. یعنی سه آیفون در یک دقیقه و به مدت دوازده ساعت. برای برخی دیگر از کارگران این وضعیت ۶۰۰ تا ۷۰۰ آیفون در طور یک روز کاری است. بیشتر کارگران فقط یک سال در فاکس کان دوام می‌آورند.
در هر اتاق خوابگاه‌‌های کارخانه‌ی فاکس کان حدود ۸ نفر می‌خوابند. اعتراض‌های دسته‌جمعی نیز رخ می‌دهد. در سال ۲۰۱۲، ۱۵۰ کارگر روی سقف یکی از ساختمان‌‌ها جمع شدند و تهدید کردند که پایین می‌پرند. باز هم در سال ۲۰۱۶ یک گروه کوچک‌تر چنین اعتراضی داشتند. کارگران عموماً مشکلات روانی دارند و پریشانی چهره‌ی همه معلوم است. به قول یکی از کارگران سابق فاکس کان «اینجا جای خوبی برای انسان‌‌ها نیست». همه اینها وقتی بدتر می‌شود که آن سوی ماجرا اپل و آیفون باشد.
حالا اینها را گفتی که چه بگویی؟!
برخی خودشان را می‌کشند تا چیزی که برخی برای خریدش حتی حاضر هستند خودشان را بکشند را بسازند! (چی شد؟!) دنیای سرمایه‌داری یعنی همین! یعنی گنجشک را رنگ کن و به جای قناری تحویل دنیا بده! و شبح‌های پنهان در پشت پرده‌ی این دنیا، می‌توانند برای مرگ اتّفاقی یک نفر در گوشه‌ای از دنیا، آنجا را به آشوب و بلوا بکشانند و برای مرگ جسمی و روانی چند میلیون نفر بر اثر بیگاری، حتی ککشان هم نگزد! در دنیای سرمایه‌داری چیزی به عنوان اخلاق و وجدان وجود ندارد. از آن گریه‌آورتر، حمایت و ولع خواسته یا ناخواسته‌ی اکثر مردم جهان از یک همچون دنیایی است. مردمی که برای قانونی شدنِ حیوان بودنشان، اعتراضات جانانه برپا می‌کنند ولی حاضر نیستند برای این جور چیزها، حتی سر بینی‌شان را بخارانند. مردم دنیا اگر وجدان داشتند، به نشانه‌ی اعتراض، حتی یک گوشی اپل نمی‌خرید.
مردم دنیا وقتی از استیو جابز سخن می‌گویند، آب از دهانشان راه می‌افتد ولی دوست ندارند بدانند که استیو جابز نابغه و تیم کوک بزرگ، با توجه به دستمزد، ساعت کار و شرایط وحشتناک شرکت‌شان بیشترین تعداد خودکشی‌های کارگری در سطح جهان را داشته اند. اگر جهانی بر محور عدالت وجود داشت، هم استیو جابز و هم تیم کوک بزرگ باید به همراه حکمرانان چینی، به دلیل جنایت علیه بشریت، محاکمه می‌شدند ولی عدالتی وجود ندارد! شیفتگان استیو جابز و تیم کوک که این دو را به عنوان خیّران انسان‌دوست(!) می‌شناسند، برای این جملات پایانی، مبنی بر جنایتکار بودن استیو جابز و تیم کوک، به بنده خُرده نگیرند، چون این جملات برای «لسلی تیِ چانگ» نویسنده‌ی کتاب «دختران کارخانه؛ روایتهایی از بطن چین» است که خیلی بیشتر از ما به عمق این جنایت و حواشی آن آشنا است.
آخرین یادداشت‌ها:
حُسن ختام:
