سنگ زبرجد، جواهری باکیفیت و منحصربه‌فرد از مادۀ معدنی الیوین است که متعلق به سری مواد معدنی فورستریت و فایالیت است. برخی افراد به زبرجد به عنوان «الیوین» اشاره می‌کنند؛ اما وقتی صحبت از سنگ قیمتی و جواهری باارزش می‌شود؛ “زبرجد”، اصطلاح صحیح‌تر و بهتری‌ست. زبرجد یکی از معدود سنگ‌های قیمتی و جواهر موجود است که فقط در یک طیف رنگ خاص یافت می‌شود؛ اگرچه سایه‌های سبز آن، ممکن است از زرد روشن تا سبز متمایل به قهوه‌ای تیره متفاوت شود؛ بنابراین، فقط با طیف رنگ سبز یافت می‌شود. نام لاتین زبرجد، یعنی “پریدوت (Peridot)”، از کلمۀ عربی “فریدات” گرفته شده است. گاهی اوقات از آن به عنوان ” زمرد فقیر” یا ” کریزولیت، Chrisolite” یاد می‌شود؛ کلمه‌ای که از کلمۀ یونانی “گلدستون، goldstone” گرفته شده است. این کلمه، یکی از قدیمی‌ترین سنگ‌های قیمتی شناخته شده است به 1500 سال قبل از میلاد برمی‌گردد. از لحاظ تاریخی، جزیرۀ آتشفشانی زبارگاد (زبرگاد، سنت‌جان) در دریای سرخ، در شرق مصر، دارای مهمترین ذخایر زبرجد بوده است که بیش از 3500 سال مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. امروزه، مرغوب‌ترین زبرجد از موگوک واقع در کشور میانمار می‌آید، اگرچه زبرجد پاکستانی نیز در حال حاضر بسیار مورد توجّه است. ذخایر بسیار مهم دیگری نیز در آریزونا (یکی از ایالات متحدۀ امریکا)، چین و ویتنام یافت، مورد استفاده و صادر می‌شوند. زبرجد همچنین در شهاب‌های سقوط کرده و همچنین در مریخ و ماه به شکل «الیوین» کشف شده است.
از نظر شیمیایی، زبرجد یک سیلیکات-آهن-منیزیم است و شدت رنگ آن به مقدار آهن موجود در آن بستگی دارد. همچنین ممکن است آثاری از نیکل و کروم نیز در این سنگ دیده شود. زبرجد، سختی به‌خصوصی ندارد و در برابر اسید نیز مقاوم نیست. در موارد بسیار نادر، زبرجد با چاتویانسی چشم گربه‌ای (ستاره‌ای)، به شکل چهار ستارۀ پرتویی شناخته می‌شود. زبرجد را می‌توان با جواهرات رنگی مشابه، به اشتباه گرفت.
بیشتر سنگ‌های قیمتی در پوستۀ زمین تشکیل می‌شوند؛ امّا زبرجد، درجایی بسیار عمیق‌تر و در گوشتۀ زمین تشکیل می شود. بلورهای زبرجد، در ماگما و مواد مذاب گوشتۀ بیرونی تشکیل می‌شوند. (گوشتۀ زمین: دومین و گسترده‌ترین لایۀ زمین است و دو بخش درونی و بیرونی دارد و حد فاصل سطح زمین تا لایۀ بیرونی آن که منشأ زبرجد است؛ به 700 کیلومتر می‌رسد.) این بلورهای منحصربه‌فرد، قیمتی و زیبا در اثر فعّالیّت‌های آتشفشانی به سطح زمین می‌رسند و در سنگ‌های آذرین بیرونی یافت می‌شوند. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم؛ «از لحاظ تاریخی، جزیرۀ آتشفشانی زبارگاد (زبرگاد یا همان جزیرۀ سنت‌جان) در دریای سرخ، محل مهمترین ذخایر زبرجد بوده است.» 3500 سال پیش، این معادن مورد بهره‌برداری قرار گرفتند؛ تا اینکه به‌لایلی، قرن‌ها متروک شدند. بعدها نیز، در حدود سال 1900 (قرن بیستم میلادی)، دوباره کشف شد و از آن زمان تا کنون، به شدّت مورد بهره‌برداری قرار گرفتند. امروزه، مهمترین ذخایر در کشور پاکستان و در نزدیکی منطقۀ مرزی پاکستان و افغانستان که آن منطقه به‌نام «کشمیر» شناخته می‌شود؛ یافت می‌شود. زبرجدهای فراوان و زیبای دیگری نیز در میانمار (برمه) و ویتنام یافت می‌شوند. معادن و ذخایر دیگری نیز در استرالیا (کوئینزلند، Queensland)، برزیل (میناس‌گرایس، Minas Gerais)، چین، کنیا، مکزیک، نروژ (شمال برگن، Minas Gerais)، آفریقای جنوبی، سریلانکا، تانزانیا و ایالات متحدۀ امریکا (آریزونا (Arizona) و هاوایی (Hawaii)) یافت می‌شوند. اخیراً، چین به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زبرجد در جهان تبدیل شده است.
در صورتیکه به دنبال خرید سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی از جمله سنگ زبرجد اصل در ایران به صورت تکی یا عمده هستید، باعث افتخار ماست که به شما عزیزان بزرگ ترین فروشگاه سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی ایران یعنی فروشگاه تاج محل مشهد معرفی کنیم. همکاران ما در فروشگاه تاج محل آماده دریافت سفارشات شما عزیزان و پاسخدهی به سوالات شما در مورد سنگ های قیمتی هستند.
