«من هیچ چیزی جز تخیلم نداشتم، یک درک وحشتناک از طنز و احترام ترسناک به کلمات.»
تونی موریسون، نویسنده‌ی آمریکایی آفریقایی‌تبار که شامگاه دوشنبه پنجم اوت در بیمارستانی در نیویورک درگذشت، تجسم سیاهان آمریکا در جهان ادبیات بود و همچون فانوسی بر فرهنگ آمریکایی-آفریقایی می‌تابید.
مسئله‌ی نژاد در آمریکای معاصر، از نظر تونی موریسون
آکادمی نوبل در سال ۱۹۹۳، زمانی که تونی موریسون را به عنوان اولین زن سیاهپوست برنده‌ی جایزه‌ی ادبی خود انتخاب کرد، درباره‌ی این نویسنده گفت که او «با نیروی تخیل و کلام شاعرانه‌اش، به جنبه‌ای اساسی از واقعیت آمریکا زندگی بخشید.»
از تولد تا استادی در دانشگاه
کلوئه آنتونی ووفورد، در ۱۸ فوریه ۱۹۳۱ در شهر لورین در ایالت اوهایو و در خانواده‌ای کارگری با چهار فرزند به دنیا آمد. او که پدربزرگش در خانواده‌ای برده به دنیا آمده بود، بعداً نام تونی را برای خود انتخاب کرد.
تونی که در شرایط فقر، اما در محیطی چندفرهنگی رشد کرد، خیلی زود به ادبیات و به ویژه رمان‌های جین آستین و تولستوی علاقه‌مند شد. پس از اخذ دیپلم، در سال ۱۹۴۹ برای تحصیل در رشته‌ی ادبیات در دانشگاه هاوارد واشنگتن ثبت‌نام کرد. او گفته بود که هرگز به تفکیک نژادی در آمریکا آگاه نشده بود، تا وقتی که به این دانشگاه که به «هارواد سیاه» مشهور بود و به سیاهان اختصاص داشت، راه یافت.
اما او با اعتماد به نفس، تحصیلاتش را در دانشگاه کرنل ادامه داد و در سال ۱۹۵۳، از پایان‌نامه‌اش در این دانشگاه با موضوع خودکشی در آثار ویلیام فالکنر و ویرجینیا وولف دفاع کرد.
موریسون کار تدریس را در دانشگاه تگزاس آغاز کرد و سپس به دانشگاه هاوارد بازگشت. در ۱۹۵۸ با هاوارد موریسون، دانشجوی جامائیکایی‌تبار ازدواج کرد، اما شش سال بعد، با دو فرزند پسر سه ساله و سه ماهه از او طلاق گرفت. پس از جدایی، با سکونت در نیویورک، در انتشارات راندوم هاوس مشغول به کار شد و مسئولیت بخش ادبیات سیاهان را برعهده گرفت.
در دوره‌ی او، این انتشاراتی زندگی‌نامه‌های محمدعلی کلی و آنجلا دیویس و همچنین گلچین نویسندگان سیاهپوست (۱۹۷۳) را منتشر کرد که بارها به چاپ رسید.
هم‌زمان کار تدریس را نیز در دانشگاه ایالت نیویورک ادامه می‌داد، تا این که به عنوان اولین زن سیاهپوست، صاحب یک کرسی استادی در دانشگاه پرینستون شد و تا ۲۰۰۶ آن را حفظ کرد.
تونی موریسون، در کنار کار دانشگاهی، منتقد ادبی نیز بود و مقالاتی را نیز منتشر کرد. او در کتاب تحقیقی «بازی کردن در تاریکی؛ سفیدپوستی و تخیل ادبی» (۱۹۹۲) نقش سیاهان را در ساخت هویت سفیدپوستان آمریکا موشکافی می‌کند. او در این کتاب می‌گوید که در تخیل ادبی آمریکایی، سیاهان برای مدت‌ها، همچون سایه زدن در نقاشی، نقش بهتر دیده شدن قهرمان سفیدپوست را ایفا می‌کردند.
علاوه بر نقد ادبی، تونی موریسون چندین کتاب کودکان، نمایشنامه و متن برای اپرا نیز نوشت.
در ۱۹۸۶، نمایشنامه‌ای از او (Dreaming Emmett) اجرا شد که بر اساس زندگی امت تیل، نوجوانی سیاهپوست نوشته شده بود. قتل این نوجوان در می‌سی‌سی‌پی در ۱۹۵۵، نقطه‌عطفی در تاریخ مبارزات سیاهان آمریکا برای به دست آوردن حقوق‌شان به شمار می‌رود.
برای خواندن ادامه‌ی مطلب اینجا کلیک کنید.
