در ایران بعضی مناسبتها دو بار برایمان تکرار میشوند. یک بار بر اساس تقویم جهانی و بار دیگر به دلیل رخدادهای مذهبی. جدا از اینکه چهقدر این مناسبتها را قبول داریم یا نه، در تقویم همیشه روزهایی به نام زنان و دختران ثبت شده است. در غالب روزهایی که به زنان و دختران منتهی میشود، آن مناسبت با یک تبریک و کادوی به احتمال زیاد صورتی! به خانمها تبریک گفته میشود. به عنوان یک دختر مدتهاست که تبریکهای این چنینی شادمانم نمیکنند. به نظرم اگر کسی بتواند زنان اطرافش را به درستی درک کند، این موضوع هدیه شایستهتری برای زنان نزدیک به او خواهد بود. قاعدگی یکی از آن موضوعاتی است که به دلیل فرهنگ خاص و محدودیتهای مختلف چندان درمورد آن حرف زده نمیشود و مردان خیلی کمی هستند که درمورد آن به درستی بدانند. یکی از موضوعاتی که درمورد قاعدگی اهمیت دارد و افراد کمی، حتی در میان زنان و دختران به آن توجه میکنند سندروم پیش از قاعدگی (Premenstrual Syndrome ) یا به اختصار PMSاست. برای همین به نظرم آمد نوشتن راجع به این موضوع آن هم در یکی از روزهای دختر سال، خیلی بهتر از تبریک باشد.
اول بگذارید از تعریف سندروم شروع کنیم. سندروم مجموعه علائمی است که نشان از یک اختلال است. پس زمانیکه از سندروم پیش از قاعدگی حرف میزنیم، منظورمان مجموعهای از علائم و حالات است که قبل از قاعدگی اتفاق میافتد. بروز این تغییرات و علائم در حدود یک الی دو هفته قبل از شروع قاعدگی است و بعد از شروع دوره قاعدگی زنان احساس بهتری خواهند داشت. PMSشامل دو دسته تغییرات فیزیکی و روحی است که در نتیجه تغییر چرخه هورمونها اتفاق میافتند. در تغییرات روحی افراد دچار احساس اضطراب، تنش مضاعف، احساس افسردگی، تغییر خلق ناگهانی و عصبانیت، تغییر اشتها و پرخوری، گریه ناگهانی، مشکل در خواب، کاهش تمرکز و تغییر در میل جنسی میشوند. علائم فیزیکیPMS شامل درد عضلانی، مفاصل، سردرد، بیحالی و خستگی، افزایش وزن موقتی، دردهای شکمی، آکنههای پوستی، اسهال و یا یبوست میشود.هرکدام از این علائم ممکن است در افراد مختلف با شدتهای متفاوت بروز کنند. اما به طور کلی از بین هر 4 زن 3 نفر از آنها این علائم را هر ماه تجربه میکنند.
سندوم پیش از قاعدگی در حالت معمول در زندگی اکثر خانمها به جز در چند روز اول مشکلات زیادی ایجاد نمیکند. اما در حدود سه الی هشت درصد زنان علائم این سندروم به صورت جدی بروز میکنند. این افراد غالبا دارای سابقه خانوادگی افسردگی بودند یا به صورت دورهای آن را تجربه کردهاند. در این افراد PMS تبدیل به (PMDD (Premenstrual Dysphoric Disorder یا آشفتگی پیش از قاعدگی میشود. در این حالت علائم PMS در فرد شدیدتر و طولانیتر است. علائمی مانند حس افسردگی ماژور و بیقراری شدید از شایعترین علائم PMDD است. همچنین در PMDD علائمی مانند پنیک اتک ( حمله ترس) ناتوانی از انجام کارهای روزانه،نشخوار ذهنی شدید، عدم کنترل روش زندگی، سختگی و انرژی پایین، احساس اضطراب مضاعف و ... افزایش مییابد.
در PMS بیشتر از آنکه تغییرات فیزیکی زندگی فرد را تحت تاثیر قرار بدهند، این تغییرات خلقی هستند که کیفیت زندگی فرد را پایین میآورند.
در PMS بیشتر از آنکه تغییرات فیزیکی زندگی فرد را تحت تاثیر قرار بدهند، این تغییرات خلقی هستند که کیفیت زندگی فرد را پایین میآورند. در نتیجه PMS از آنجایی مورد اهمیت واقع میشود که حضور همیشگی آن با شدتهای متخلف در زندگی زنان میتواند روابط آنها ، زندگی روزمره، تصمیمها و حتی زندگی مردان اطراف آنها را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین شدت گرفتن بعضی از علائم در دوره PMS میتواند به گونهای عمل کند که فرد نیاز به درمان دارویی داشتهباشد. حتی حس افسردگی این دوره جزو بیماریها قرار دارد در بعضی از موارد دارو هم برای این افسردگی دوره PMS تجویز میشود. PMS در حالت معمول یک سری تغییرات گذرا است. اما زمانی سخت میشود که تغییرات جسمانی و روحی آن زندگی فرد را مختل میکنند. در این زمان شما دیگر نمیتوانید سندروم پیش از قاعدگی خودتان را مدیریت کنید و این موضوع در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد میکند؛ موجب تصمیمها ی اشتباه میگردد و حتی ممکن است به خاطر این موضوع یک مصاحبه کاری را از دست بدهید. همچنین ندانستن دلیل تغییرات رفتاری در شریک زندگیتان میتواند رابطه شما را با او تحت تاثیر قرار بدهد. در نتیجه آگاهی از آن برای زنان و مردان امر مهمی است.
به عنوان یک آقا اگر با خانمها سر و کار داشته باشید ممکن است بعضی اوقات متوجه این تغییر رفتار بشوید. اما در اکثر موارد این تغییر رفتار چندان به چشمتان نخواهد آمد در صورتیکه این دوره در زندگی خانمها میتواند بر روی روابط، رفتار خانمها با شما و همچنین کارایی زنان اطرافتان در موقعیتهای کاری نیز تاثیرگذار باشد. همچنین در رابطه با شریک زندگیتان رفتار شما میتواند نقش تعیینکنندهای در کاهش علائم این دوره داشتهباشد. حمایت روحی شما از شریک زندگیتان در این دوره میتواند موجب شود نه تنها علائم این دوره به طرز چشمگیری کاهش پیدا کنند؛ بلکه موجب میشود تا زندگی خودتان هم در نتیجه تنشها و استرسهای این دوره کمتر تحتتاثیر قرار بگیرد. بر طبق تحقیقات انجام شده زوجهایی که به همراه شریک زندگیشان در دورههای درمانی برای PMS شرکت کردهاند، علائم آنها خیلی بهتر کنترل شدهاست و بیقراری و تغییر مود آنها کمتر شدهاست. همچنین موجب بهبود رابطه بین دو نفر شدهاند. به عبارتی آگاهی یک نفره از PMS و فایدهای ندارد و این مردان هستند که میتوانند یک نقش تعیین کننده ایفا کنند.
حمایت روحی شما از شریک زندگیتان در این دوره میتواند موجب شود نه تنها علائم این دوره به طرز چشمگیری کاهش پیدا کنند؛ بلکه موجب میشود تا زندگی خودتان هم در نتیجه تنشها و استرسهای این دوره کمتر تحتتاثیر قرار بگیرد.
علاوه بر مداخله دارویی، کارهای مختلفی برای مدیریت علائم این دوره وجود دارد که میتوان انجام داد. در اینجا به طور خلاصه بعضی از آنها را معرفی میکنم.
1. ورزش: ورزش موجب میشود که اندروفین در بدن شما بالارفته و به تعدیل خلق و خوی شما کمک خواهد کرد. همچنین ورزشهای هوازی به کاهش دردهای این دوره نیز کمک میکند.
2. وعدههای منظم غذایی: در طی دوره PMS قند خون شما ممکن است به طور ناگهانی افت کند و همین نوسان قند خون میتواند یکی از دلایل گریههای ناگهانی و بیقراریهای این دوره باشد. 3 الی 4 وعده کوچک غذایی خیلی مفیدتر از وعدههای غذایی کم و بزرگ در طی روز هستند. وعدههای منظم بهتر میتوانند به تنظیم قند خون کمک کنند و آن را ثابت نگهدارند.
3. کلسیم: طبق تحقیقاتی که انجام شده است زنانی که به طور منظم از کلسیم 500 میلی گرمی در طی دوره PMSخود استفاده میکردند علائم افسردگی و خستگی آنها بهتر کنترل شدهاست.
4. کافئین قاتل آرامش: سعی کنید یک الی دو هفته قبل از شروع دوره قاعدگیتان از مصرف کافئین خودداری کنید. زیرا کافئین و نوشیدنیهای حاوی آن موجب افزایش اضطراب و بیقراری و بهم ریختگی خواب در افراد میشوند. همچنین خوردن خوراکیهای خیلی شیرین در هفتههای منتهی به قاعدگی موجب میشود که نوسان قند خون شما بیشتر شود و بیقراری و تغییر خلق و خوی شما شدت بگیرد.
5. دوری از استرس: همانطور که استرس به خودی خود میتواند در زمان عادی نظم زندگی را بهم بریزد؛ در طی این دوره میتواند موجب شود که علائم فرد شدت بگیرند. در نتیجه دوری از موقعیتهای تنشزا و استرسزا در این دوره بسیار موثر است.
سندروم پیش از قاعدگی، نتیجه یک فرایند فیزیولوژیک در بدن زنان است که هرماه تکرار میشود. اهمیت و آگاهی نسبت به آن میتواند در زندگی زنان و دختران تاثیر بهسزایی داشته باشد و موجب بهبود زندگی آنها شود. این موضوع قرار نیست با سربازی پسران مقایسه شود یا معیاری برای نشان داد بدبختتر بودن باشد. PMS داستانی تکراری است که هرماه عده زیادی از دختران و زنان را درگیر میکند و موجب کاهش ریتم زندگی آنها میشود. سرعتگیر ماهانهای که اگر به آن توجه نشود در بعضی موارد میتواند موجب یک بهم ریختگی بزرگ در زندگی زنان و اطرافیان آنها باشد.