عکاسی ژاپنی به نام هیروشی واتانابه از مردی میان انبوه نی ها ، عکس سیاه و سفیدی را میگیرد که به سرعت مورد استقبال واقع شده و برنده جایزه های معتبری میگردد. با این حال واقعیت جز این نیست که با وجود جذابیت عکس مورد اشاره ، درگیری ذهن بیننده پیرامون هنر و موقعیت شناسی عکاس ، لحظاتی بیش طول نمیکشد .
احتمالا شما هم مثل من بیشتر به این فکر کردید که این ناشناس آنجا چه میکرده؟اصلا چطور رفته بوده آن بالا؟ چه طور پایین آمده؟ بعد خودتان را بجای آن شخص احساس کردید که احتمالا پاهایش در حال لرزش بوده و شاید هم دستها یش ..بعد فکر کردید که چقدر محتمل است که از این فضاهای خالی به پایین پرت شده باشد! و در تخیل خود تصور کردیدکه اگر جای این شخص بودید ، لابد ارتفاع را تجزیه تحلیل میکردید که شدت و ضرب افتادن احتمالی را تخمین بزنید و بعد هم با تعجب فکر کردید که جاهایی که این شخص پایش را قرص گذاشته و تا آنجا آمده کجاست ؟ دستهاش را کجا گرفته؟
بعد برمیگشتید به نقطه اول ! اصلا اینها واقعا نی هستن یا نه ؟ این چه نوع ترکیب درهم تنیدگی هست ؟ چرا بعضی اینقدر بلند و بعضی اینقدر کوتاه هستن؟ ؟...و و و
معنای کلمه تعلیق در لغتنامه "بلاتکلیف ماندن امری - آویزان بودن ، آویختگی " تعریف شده است . کلمه ای است که با استرس هماهنگی دارد. مثل لحظه های در زندگی که درست مثل این شخص در حالت لرزش و تردید باشی و در همان حال هم به این موضوع فکر میکنی که حتی یک گام کوچک تمامی مسیر بعدی ات را دستخوش تغییر خواهد کرد.
درحقیقت این عکس با وجود فقدان رنگ و با همین عناصر محدود که متشکل از یک انسان بدون چهره و مجموعه ای از نی و ابر است ، براحتی بیننده را به حالت تعلیق در می آورد . مسلما عکس های ارزشمندتری نیز هستند که با تکیه بر نگاه و تفکر هنرمند عکاس ، فراتر از نور و نقطه طلایی و ترکیب بندی و.... دارای مضمون و درونمایه ای هستند که بر اساس آن توانایی بازگویی یک روایت را دارند !
و مگر روایت جز این است که حوادثی را برای ما بازگو میکند که از نظر زمان و مکان با ما فاصله دارند. بنابراین مشروط به پرورش یافتگی نگاه و تخیل بیننده ، این سبک عکسها می توانند گره افکنی کنند ، حالت کشمکش و تعلیق را بوجود آورند و منظور و هدفی را برای بیننده باور پذیر سازند. با این حال ، مشخص است که برداشت های اشخاص الزاما یکی نیست و این امرهم شاید بدلیل این باشد که تفسیر حقیقت ، وابسته ومبتنی بر ضمیر ناخوداگاه انسان با تمام پیچیدگی خاص آن میباشد.
شاید لازم باشد بسیاری از عکس ها و یا دیگر آثار هنری را با نگاهی پرورش یافته و رها و بر پایه تفکر و قدرت تخیل مجددا باز نگری کنیم . در هر صورت لذت کشف و شهود برای یک انسان ژرف نگر به مراتب فراتر و دلچسبتر از لذت آنی نظاره کردن یک زیبایی ظاهری است.
مریم پژمان
