خستگی مزمن و همیشگی مشکلی است که افراد زیادی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این مشکل غالبا یک مسأله‌ی پزشکی محسوب نمی‌شود و با اعمال تغییراتی در سبک زندگی قابل رفع شدن است.
با این حال احساس خستگی مزمن در صورتی که درمان نشود می‌تواند بر عملکرد کاری، زندگی خانوادگی و روابط اجتماعی شما تأثیرات منفی بگذارد. خستگی از منظر پزشکان معمولا به‌عنوان یک اختلال مبهم شناخته می‌شود که فرایند تشخیص علت آن فرایندی دشوار است. علاوه بر اینکه بسیاری از افراد مبتلا به خستگی مزمن معمولا برای مشکل خود به پزشک مراجعه نمی‌کنند.
پزشکانی که نسبت به این مشکل آگاهی کافی دارند، سعی می‌کنند در ابتدا علت زمینه‌ای آن را تشخیص بدهند. در حالت کلی می‌توان گفت که دلایل زیادی وجود دارد که باعث بروز احساس خستگی مزمن در افراد می‌شود و در نتیجه روش‌های زیادی برای اصلاح این وضعیت وجود دارد.
اگر شما هم همیشه احساس خستگی می‌کنید، طوری که با استراحت هم خستگی شما رفع نمی‌شود، با ما همراه ما باشید تا شایع‌ترین علل بروز خستگی و روش‌های درمان آن را باهم بررسی کنیم.
به زبان ساده، خستگی همان احساس کم انرژی بودن است. این احساس به طور کلی با احساس خواب‌آلودگی یا احساس بی‌حوصلگی متفاوت است، گرچه ممکن است هر دوی این‌ها همراه با خستگی بروز پیدا کنند.
اصطلاحات دیگر برای توصیف خستگی به کار می‌روند عبارت‌اند از:
خستگی یک تجربه‌ی مشترک است؛ به این معنی که همه انسان‌ها خسته می‌شوند. با این حال، این مسأله معمولا به دلیل وجود یک بیماری نیست. برای پدیده‌ی خستگی دلایل متعدد پزشکی و غیر پزشکی وجود دارد، از جمله عادت‌های غذایی شخصی و یا سبک زندگی.
عوامل زیر می‌توانند به تنهایی یا به صورت ترکیبی در بروز خستگی مؤثر باشند؛
برخی از انواع خستگی‌ها به طور معمول یک مشکل پزشکی محسوب نمی‌شوند که شامل خستگی در نتیجه‌ی عوامل زیر است؛
مؤسسه‌ی ملی مطالعات کهنسالی آمریکا عادات زیر را جزو عواملی ارزیابی کرده که منجر به خستگی و بی‌رمقی می‌شوند.
برخی از افراد بیشتر از دیگران دچار خستگی می‌شوند. به‌عنوان مثال، زنان اغلب بیشتر از مردان احساس خستگی را تجربه می‌کنند. افرادی که با مشکلات اقتصادی مواجه‌اند و کسانی که دارای بیماری روحی یا جسمی هستند هم بیشتر دچار خستگی می‌شوند.
برخی از دلایل جسمی همراه با عوامل روانی و فیزیولوژیکی می‌توانند منجر به خستگی شود. فهرست دلایل جسمی یا پزشکی فهرستی طولانی است، بنابراین مهم است که برای تشخیص درست و دقیق علت خستگی خود به پزشک مراجعه کنید.
لیست دلایل بالقوه‌ی پزشکی که باعث خستگی می‌شوند، شامل زیر است.
یکی از رایج‌ترین دلایل پزشکی که منجر به احساس خستگی مداوم می‌شود، کم خونی ناشی از فقر آهن است.
زنان در هنگام پریود و بارداری مستعد کم خونی هستند. اما در شرایطی که احتمالا مشکلات معده و روده مانند زخم معده یا مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مطرح باشد، کم خونی می‌تواند مردان و زنان یائسه را هم تحت تأثیر قرار دهد.
به طور معمول، در موقع بروز کم خونی شما احساس می‌کنید که نمی‌توانید از عهده‌ی کاری برآیید، عضلات احساس سنگینی می‌کنند و خیلی زود خسته می‌شوید.
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات هم می‌تواند باعث بروز خستگی شود.
باید به خاطر داشته باشید که وجود آهن بیش از حد در بدن هم باعث بروز خستگی می‌شود، حالتی که به اختلال اضافه بار آهن (هموکروماتوز) معروف است.
این یک بیماری ارثی نسبتا نادر است و عموما زنان و مردان بین ۳۰ تا ۶۰ سال را درگیر می‌کند.
آپنه خواب وضعیتی است که گلو در هنگام خواب باریک یا بسته می‌شود و به طور مکرر تنفس شما را قطع می‌کند. این مسأله منجر به خروپف بلند و افت سطح اکسیژن خون می‌شود. دشواری در تنفس به این معنی است که شما به طور مکرر در شب بیدار می‌شوید و در طی روز احساس خستگی می‌کنید.
این بیماری بیشتر در مردان میانسال با اضافه وزن دیده می‌شود و در اغلب اوقات نوشیدن الکل و سیگار باعث بدتر شدن آن می‌شود.
کم کاری غده تیروئید به این معنی است که هورمون تیروئید (تیروکسین) بدن شما بسیار کم است. این مسأله باعث می‌شود که احساس خستگی کنید.
علاوه بر این این مسأله می‌تواند باعث افزایش وزن، درد عضلانی و خشکی پوست شود. این بیماری بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود و عموما با افزایش سن احتمال بروز آن افزایش پیدا می‌کند.
تشخیص کم کاری تیروئید به وسیله‌ی آزمایش خون و با تجویز پزشک صورت می‌پذیرد.
سلیاک یک بیماری مزمن و مادام‌العمر است که در اثر واکنش سیستم ایمنی بدن به گلوتن ایجاد می‌شود. گلوتن یک پروتئین در گندم، جو و چاودار است و می‌توان آن را در غذاهایی مانند ماکارونی، نان، کیک و غلات یافت.
علائم دیگر بیماری سلیاک، به غیر از خستگی، اسهال، نفخ، کم‌خونی و کاهش وزن است. پزشک شما می‌تواند با تجویز یک آزمایش خون تشخیص دهد که آیا به بیماری سلیاک مبتلا هستید یا خیر.
سندرم خستگی مزمن (که به آنسفالومیلیت مایالژیک یا ME هم معروف است) خستگی شدید و ناتوان کننده‌ای است که حداقل به مدت ۴ ماه ادامه دارد. ممکن است علائم دیگری مانند درد عضلات یا مفصل وجود داشته باشد.
یکی از اصلی‌ترین علائم دیابت نوع ۱ و ۲ احساس خستگی زیاد است.
علائم کلیدی دیگر شامل احساس تشنگی شدید، دفع ادرار مکرر (به ویژه در شب) و کاهش وزن است. اگر فکر می‌کنید علائم را دیابت دارید با یک پزشک عمومی در این خصوص صحبت کنید.
تب غده‌ای یک عفونت ویروسی رایج است که باعث بروز احساس خستگی می‌شود، همراه با تب، گلودرد و تورم غدد.
بیشتر این بیماری در نوجوانان و جوانان مشاهده می‌شود. علائم بیماری معمولا طی ۴ تا ۶ هفته برطرف می‌شود، اما خستگی ناشی از آن می‌تواند تا چند ماه دیگر ادامه یابد.
افسردگی علاوه بر اینکه شما تأثیرات مخربی روی روحیه شما دارد، می‌تواند باعث تحلیل و کاهش سطح انرژی شما شود.
افسردگی می‌تواند ریتم خواب شما را با اخلال مواجه کند و باعث شود که در طول روز احساس خستگی بیشتری را تجربه کنید.
این اختلال به حالتی اطلاق می‌شود که شما ناخواسته تمایل زیادی به حرکت دادن پاهایتان دارید، طوری که این مسأله می‌تواند شما را در شب بیدار نگه دارد.
همچنین ممکن است گاهی اوقات احساس خزیدن ناخوشایند یا درد عمیقی در پاهایتان تجربه کنید. یا حتی ممکن است پاهای شما در طول شب خود به خود تکان بخورند.
علائم شما هرچه باشد، خواب شما مختل و بی‌کیفیت می‌شود، بنابراین در طول روز بسیار احساس خستگی خواهید کرد.
احساس اضطراب گاهی اوقات کاملا طبیعی است. اما بعضی از افراد دائما احساس اضطراب غیرقابل‌کنترل و شدیدی را تجربه می‌کنند که زندگی روزمره آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پزشکان این حالت را اختلال اضطراب عمومی (GAD) می‌نامند. این مسأله یک بیماری شایع است که بیشتر در بین زنان مشاهده می‌شود. علاوه بر احساس نگرانی و تحریک‌پذیری، افراد مبتلا به این اختلال اغلب اوقات احساس خستگی می‌کنند.
سایر بیماری‌ها و اختلالاتی که می‌تواند منجر به بروز احساس خستگی مزمن در افراد شود شامل موارد زیر است؛
هیچ درمانی واحد و مشخصی برای خستگی مزمن وجود ندارد، به دلیل اینکه مدیریت این بیماری به علت آن بستگی دارد.
اگر روند تشخیصی شما هیچ علت و توضیح پزشکی مشخصی را برای این حالت نشان نداد، اعمال برخی تغییرات در سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی می‌تواند تا حدود زیادی به رفع این حالت ناخوشایند کمک کند؛
درباره‌ی برخی از افراد مبتلا به خستگی مزمن، ممکن است که پزشک فرد را به مشاور یا روان درمانگر ارجاع دهد.
علاوه بر این برخی از پزشکان هستند که به طور اختصاصی در حوزه‌ی سندرم خستگی مزمن (یا انسفالوپاتی میالژیک) تخصص دارند که آن‌ها را به افراد واجد شرایطی برای تشخیص علت این بیماری در افراد مختلف، تبدیل می‌کند. آن‌ها ممکن است در برخی شرایط به فرد مشاوره کاری لازم برای غلبه بر این حالت را ارائه بدهند یا حتی با یک رویکرد ترکیبی ساختاریافته، مثل ورزش درمانی درجه بندی شده، به معالجه فرد بپردازند.
پزشکان برای تشخیص علت خستگی مزمن معمولا از بیمار یک مجموعه سؤالات جامع و چند بعدی می‌پرسند.
تحقیقات نشان داده که درباره‌ی خستگی روان‌شناختی، نیاز به ایجاد مشارکتی سازنده بین پزشک و بیمار وجود دارد تا تشخیص علت بیماری به صورت صحیح صورت پذیرد.
بیمارانی که برای این مشکل به مشاور مراجعه می‌کنند، معمولا علائم ناراحتی روانی را گزارش می‌کنند و معمولا احساس می‌کنند که به جلسات درمانی بیشتری احتیاج دارند.
آن‌ها تمایل دارند که عامل این مسأله را جسمی ببینند در حالی که پزشکان این مشکل را روان‌شناختی می‌دانند. پس از اطمینان دادن به فرد درباره‌ی اینکه هیچ گونه مشکل جسمی وجود ندارد، پزشک باید بیشتر روی توضیحات بیماران در هنگام شکایت از خستگی مداوم تمرکز کند.
هنگامی که بیماران با خستگی مزمن مواجه می‌شوند، پزشکان سعی می‌کنند با پرسیدن سؤالات زیر شرح دقیق‌تری از علائم بیماری را از بیمار بگیرند؛
پرسش‌های جامع‌تری هم وجود دارند که برای استخراج اطلاعات مربوط به مسائل روان‌شناختی یا سبک زندگی افراد طراحی شده‌اند. در این گروه ممکن است سؤالاتی درباره‌ی روابط فرد و مشکلات و آشفتگی‌های مربوط به وضعیت اشتغال یا مسکن فرد وجود داشته باشد. پزشک همچنین ممکن است درباره‌ی رژیم غذایی و وضعیت ورزش بیمار هم سؤالاتی مطرح کند.
پزشک ممکن است «سابقه‌ی خواب» فرد را برای بررسی اینکه آیا اختلال خواب منجر به خستگی مزمن شده یا نه، مورد ارزیابی قرار دهد؛
این سؤالات مرتبط با سوابق خواب فرد برای تعیین کیفیت، کمیت و الگوی خواب طراحی شده‌اند.
پزشک همچنین ممکن است بیمار را از نظر جسمی معاینه کند یا وضعیت روانی وی را بررسی کند تا دلایل جسمی و روحی خستگی مزمن را پیدا کند. اگر علت خاصی مشخص نشود، مجموعه‌ای از آزمایشات استاندارد وجود دارد که به محدود شدن دامنه‌ی تشخیص کمک می‌کنند. بر اساس شرح حال بیمار، این آزمایش‌ها ممکن است شامل زیر باشد؛
هر گونه حالت خستگی که به مدت طولانی ادامه یابد می‌تواند مزمن شناخته شود، اما مقالات و دستورالعمل پزشکی، خستگی مزمن را حالتی می‌دانند که حداقل ۶ ماه به طول بیانجامد.
تشخیص سندرم خستگی مزمن (که تحت عنوان انسفالوپاتی مایالژیک یا ME هم شناخته می‌شود) حالتی است که خستگی برای مدت بیش از ۴ ماه ادامه داشته باشد و ناشی از مشکلات پزشکی دیگر نباشد.
فرد مبتلا به این سندرم باید حداقل یک یا چند نمونه از علائم زیر را داشته باشد؛
اگر هیچ یک از علائم زیر وجود نداشته باشد، باید تشخیص سندرم خستگی مزمن بررسی مجدد شود؛
