بوی بد دهان که در پزشکی هالیتوز (halitosis) نامیده می‌شود، معمولا به لحاظ اجتماعی مسأله‌ای شرم‌آور محسوب می‌شود و گاهی حتی می‌تواند باعث بروز اضطراب و مانع از گفت‌وگو و تعامل ما با دیگران شود. جای تعجب نیست که قفسه‌های فروشگاه‌ها مملو از آدامس، اسپری‌های خوشبوکننده‌ی دهان، دهان‌شویه و سایر محصولات طراحی شده برای مقابله با بوی بد دهان است.
بسیاری از این محصولات فقط یک راه‌حل موقتی محسوب می‌شوند زیرا هیچ‌گاه علت اصلی مشکل را برطرف نمی‌کنند. به طور معمول، اولین روش مقابله با بوی بد دهان مسواک زدن است. حداقل دو بار مسواک زدن در روز برای تمیز نگه داشتن دهان و از بین بردن بوی بد دهان الزامی است. اما اگر دندان‌های خود را مسواک زدید و مشکل همچنان پابرجا بود چه می‌کنید؟
برخی از غذاها، بیماری‌ها و عادات شخصی جزء اصلی‌ترین دلایل بوی بد دهان محسوب می‌شوند. در بسیاری از شرایط، با رعایت بهداشت دهان و دندان می‌توانید بوی بد دهان را بهبود ببخشید. اما اگر با تکنیک‌های ساده خود مراقبتی مشکلتان حل نشد، باید به دندان‌پزشک یا پزشک خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید که وجود یک بیماری زمینه‌ای باعث بوی بد دهان شما نمی‌شود.
در این مقاله، برخی از دلایل بالقوه بوی بد دهان حتی پس از مسواک زدن دندان‌ها به همراه گزینه‌های مختلف درمانی بررسی شده است. با همراه باشید.
نوع بوی بد دهان بسته به منبع یا علت اصلی آن می‌تواند متفاوت باشد. برخی از افراد از اینکه دهانشان بوی کمی داشته باشد یا اصلا بویی ندهد، بیش از حد نگران این مسأله هستند؛ در حالی که برخی دیگر از افراد با اینکه دهانشان بوی ناخوشایند زیادی دارد از وجود آن بی اطلاع‌اند. از آنجا که ارزیابی و بررسی بوی دهان خود دشوار است، برای بررسی این مسأله می‌توانید از یکی از دوستان یا نزدیکان خود کمک بگیرید.
منشأ بوی بد دهان معمولا از قسمت‌های مختلف حفره دهان و به دلایل مختلف نشأت می‌گیرد و در شرایط نادری این بوی ناخوشایند می‌تواند ناشی از بیماری‌های سیستمیک (دیابت، نارسایی کلیه) یا حتی عفونت سینوس‌ها، گلو و مجاری بینی باشد؛ زیرا همه‌ی آن‌ها به هم متصل هستند و بروز مشکل در هر یک از آن‌ها بر قسمت‌های دیگر هم تأثیر می‌گذارد.
وقتی که مسواک می‌زنید، از تجمع باکتری‌ها بر روی ذرات باقی مانده و فاسد شونده‌ی مواد غذایی که می‌توانند روی دندان‌ها یا لثه‌ها گیر کنند جلوگیری می‌کنید. باکتری‌های دهان ترکیبات گوگردی تولید می‌کنند که می‌تواند منجر به بوی بد دهان شود، به‌خصوص اگر توسط مسواک شسته نشوند.
مسواک زدن همیشه بوی بد دهان را برطرف نمی‌کند. در واقع اگر منشأ اصلی بوی نا مطبوع در دهان شما نباشد یا اگر به خشکی دهان مربوط باشد، با مسواک زدن نمی‌توانید از شر آن خلاص شوید.
باکتری‌های ایجاد کننده بوی بد دهان می‌توانند در حفره‌های دندان‌های شما پنهان شوند. این مسأله باعث می‌شود هنگام مسواک زدن نتوانید از شر این باکتری‌ها خلاص شوید، زیرا در مکان‌هایی پنهان شده‌اند که توسط مسواک نمی‌توانید به آن‌ها دسترسی پیدا کنید.
به همین ترتیب، این باکتری‌ها می‌توانند در چین و چروک‌های عمیق ناشی از بیماری لثه هم پنهان شوند.
بزاق نقش زیادی در دهان شما بازی می‌کند. این ماده به تجزیه‌ی غذا در دهان، جویدن، بلعیدن و صحبت کردن کمک می‌کند.
علاوه بر این، باکتری‌های موجود در دهان را در سطح قابل کنترل نگه می‌دارد، ذرات غذا را از دهان شما شسته و دهان را مرطوب نگه می‌دارد.
وقتی که غدد بزاقی شما بزاق کافی تولید نکنند، دهان شما خشک می‌شود. خشکی دهان می‌تواند باعث تجمع بیشتر باکتری‌ها بر روی دندان‌های شما شود. این مسأله می‌تواند باعث بوی بد دهان شده و همچنین خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه را افزایش دهد.
انواع مختلفی از داروها، مصرف دخانیات و مصرف الکل می‌تواند منجر به افزایش خشکی دهان شود.
ریفلاکس یا ریفلاکس اسید مزمن، یک اختلال گوارشی است که باعث می‌شود محتوای معده شما به سمت مری برود. گوارش مجدد غذای هضم نشده و اسید معده می‌تواند باعث بوی بد دهان شود. این مسأله همچنین می‌تواند باعث سوزش معده و طعم ترش یا تلخی در دهان شما شود.
برخی از بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند منجر به بوی بد دهان شود. علت این امر تغییرات شیمیایی صورت گرفته در جریان خون یا تغییر در سطح باکتری‌ها بدن شما است.
برخی از بیماری‌ها که می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند
بوی برخی از مواد غذایی مانند پیاز و سیر حتی پس از مسواک زدن هم ممکن است در دهان شما باقی بمانند.
به‌عنوان مثال، از بین رفتن بوی سیر ممکن است یک روز یا بیشتر به طول بینجامد. هنگامی که سیر به معده‌ی شما برسد، روغن‌های موجود در آن از آنجا وارد جریان خون شده و سپس به ریه‌ها و سیستم تنفسی شما می‌رسند، در نتیجه بوی آن را در دهان خود احساس می‌کنید.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ انجام شد، محققان دریافتند که مصرف سیب خام، کاهو و برگ‌های نعناع قادر به از بین بردن بوی بد دهان ناشی از سیر هستند.
ترشحات پشت بینی و حلق (مخاطی که از پشت بینی به گلوی شما می‌ریزد) هم ممکن است در ایجاد بوی بد دهان نقش داشته باشد. این مخاط می‌توانند باکتری‌هایی را به خود جذب کنند که به نوبه‌ی خود می‌توانند باعث ایجاد بوی در بد دهان شما شوند.
عفونت‌های سینوسی، سرماخوردگی، آنفولانزا و گلودرد استرپتوکوک تنها برخی از دلایل احتمالی بروز ترشحات پشت بینی و حلق هستند.
سیگار کشیدن می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود. به این طریق که آثار دود تنباکو تا مدتی در ریه‌ی شما باقی مانده و روی تنفس و بوی دهان شما تأثیر می‌گذارد. سیگار کشیدن همچنین می‌تواند دهان شما را خشک کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های لثه را افزایش دهد. خشکی دهان و بیماری لثه می‌توانند در ایجاد بوی بد دهان نقش مهمی داشته باشند.
ساده‌ترین راه خلاص شدن از شر بوی بد دهان حذف منبع بو است. منابع متداول بوی بد دهان شامل باکتری‌ها، ذرات غذا و سلول‌های مرده بدن است که می‌توانند به محل تجمع باکتری‌ها تبدیل شوند. باکتری‌ها، به ویژه انواع بی‌هوازی که به اکسیژن نیاز ندارند، چون مواد غذایی را متابولیزه می‌کنند، موادی با بوی نامطبوع از خود تولید می‌کنند. ذرات مواد غذایی که بین دندان‌ها گیر می‌کنند هم تجزیه می‌شوند و توسط باکتری‌هایی که در مورد آن‌ها صحبت کردیم، استفاده می‌شوند.
شما باید تمام قسمت‌ها و شکاف‌های دهان خود را بررسی و تمیز کنید تا اطمینان حاصل کنید که باکتری‌ها، باقیمانده‌ی غذا و سلول‌های مرده در هیچ قسمتی وجود ندارند تا باعث ایجاد بوی نامطبوع شوند. باید توجه داشته باشید که زبان شایع‌ترین علت بوی بد دهان است. در سطح زبان ساختارهای پرزی شکلی به نام پاپیلا وجود دارد که می‌توانند باکتری‌ها و مواد غذایی را در میان خود به دام بیندازند. ژنتیک انسان‌ها با هم متفاوت است، به این معنی که زبان برخی از افراد دارای پاپیل‌های طولانی‌تری است که بقایای بیشتری از غذاها را در میان خود جمع می‌کند. راه‌حل این مشکل این است که یک مسواک پاک‌کننده زبان تهیه کنید و هر روز زبان خود را تمیز کنید.
بعد از زبان مکان معمول بعدی برای ساکن شدن باکتری‌ها در شکاف لثه‌ها در اطراف و بین دندان‌ها است. مسواک زدن خوب و نخ دندان کشیدن می‌تواند این باکتری‌ها را از بین ببرد. تمیز کردن دندان‌های صاف و مرتب برای شما راحت‌تر است. پس اگر فاصله یا زاویه‌ی دندان‌های شما نامرتب است، در این زمینه ارتودنسی می‌تواند کمک زیادی به شما بکند. تجمع مداوم پلاک در اطراف دندان‌هایی که مسواک زده نشده یا با نخ دندان تمیز نمی‌شوند، در ترکیب با بزاق شما می‌توانند به معنای واقعی کلمه سفت شده و بافتی شبیه سیمان تشکیل بدهند. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان پس از رسیدن به این حالت سخت، این پلاک‌ها را دیگر برطرف نمی‌کند. در واقع باکتری‌ها تجمع خود را به یک خانه‌ی نفوذناپذیر تبدیل کرده‌اند که باعث بروز بیماری‌های لثه‌ای است.
در مراحل اولیه که لثه دچار عفونت می‌شود، از آن به‌عنوان التهاب لثه یاد می‌شود. وقتی که عمق این عفونت در شکاف‌های اطراف دندان و لثه‌ها عمیق‌تر شده، باعث می‌شود استخوان نگهدارنده‌ی دندان به طرز غیرقابل ترمیمی آسیب ببیند که پزشکان از آن به‌عنوان پریودنتیت یا بیماری پریودنتال یاد می‌کنند. این حالت باعث ایجاد بوی نامطبوعی می‌شود. عکس‌برداری توسط اشعه‌ی ایکس و اندازه گیری عمق شکاف‌های لثه به پزشک کمک می‌کند تا شدت بیماری را تشخیص دهید. پس در صورت مشاهده هر گونه شکاف در لثه‌های خود فورا به دندان‌پزشک مراجعه کنید، زیرا آن‌ها تنها کسانی هستند که می‌توانند روند بیماری پریودنتال را متوقف کنند.
یکی دیگر از عوامل مؤثر در ایجاد بوی بد دهان، پوسیدگی دندان‌های قدیمی است. این مسأله هم به تجمع باکتری‌ها برمی‌گردد. برای از بین بردن بوی بد دهان به این دلیل باید منشأ بو یعنی دندان‌های پوسیده خود را ترمیم کرده یا آن‌ها را بکشید.
آیا هنوز هم دهان شما بوی بدی دارد؟ موضوع بعدی خشکی دهان است که می‌تواند در ایجاد بوی بد دهان نقش داشته باشد. جریان بزاق در دهان می‌تواند به دفع باقیمانده‌ی مواد غذایی، محافظت از دندان‌ها و لثه‌ها و جلوگیری از رشد باکتری‌های عامل بوی بد کمک کند. بزاق حاوی آنزیم‌ها و ترکیبات ضد باکتریایی بسیاری است که به تمیز ماندن دهان کمک می‌کند. اگر در دهان شما بزاق کافی وجود نداشته باشد، نه تنها بوی بد ایجاد می‌شود، بلکه تجمع پلاک‌های دندانی با سرعت بسیار بیشتری رخ داده و مستعد بروز بیماری‌های لثه و حفره‌های دندانی می‌شوید. کنترل خشکی دهان ممکن است کمی دشوار باشد و گاهی اوقات در نتیجه برخی از بیماری‌های سیستمیک یا به خاطر مصرف برخی از داروها باشد. اما به خاطر داشته باشید که قبل از اینکه خشکی دهان مشکلی ایجاد کند، باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کند. همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
در اکثر شرایط، با بهبود شرایط بهداشت دهان و دندان می‌توانید بوی بد دهان را در خانه درمان کنید. انجمن دندانپزشکی آمریکا در این زمینه توصیه‌های زیر را دارد؛
علاوه بر بهداشت دهان و دندان، چندین درمان خانگی دیگر هم وجود دارد که می‌تواند به درمان بوی بد دهان کمک کند. در ادامه این‌ها را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، نشان داد که یک محلول شست‌وشوی حاوی جوش‌شیرین جایگزینی ارزان و مناسب برای دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین و الکل است.
برای درست کردن این محلول، ۲ قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را با ۱ فنجان آب گرم مخلوط کنید. مخلوط حاصله را حدود ۳۰ ثانیه در دهان خود بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید.
اگر دلیل اصلی بوی بد دهان شما خشکی دهان است، افزایش مقدار آب مصرفی در روز می‌تواند به مرطوب شدن دهان شما کمک کند. برای تحریک ترشح بزاق بیشتر می‌توانید آدامس‌های بدون قند را هم بجوید.
افراد زیادی بر این باورند که نوشیدن آب آناناس به آن‌ها کمک می‌کند تا بوی بد دهان خود را کنترل کنند. برای این منظور می‌توانید روزانه یک لیوان آب آناناس خالص بنوشید یا یک برش آناناس را بجوید.
از زمان‌های بسیار قدیم از بذر رازیانه برای خوشبو کردن دهان استفاده می‌شده است. سعی کنید بعد از هر وعده‌ی غذا یک قاشق چای‌خوری دانه‌ی رازیانه بخورید تا باعث رفع بوی بد دهان شما بشود.
بوی بد دهان دلایل زیادی دارد. در حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد، علت اصلی از وضعیت بهداشت دهان نشأت می‌گیرد. در سایر شرایط عوامل خارج از دهان شما ممکن است علت این مشکل باشند.
اگر دهانتان بوی بدی دارد، عادت‌های مربوط به بهداشت دهان خود را مرور کنید و سعی کنید تغییراتی در سبک زندگی‌اتان ایجاد کنید؛ مانند مسواک زدن و شست‌وشوی زبان بعد از خوردن غذا، استفاده از نخ دندان و نوشیدن آب فراوان.
اگر بوی بد دهان شما با وجود رعایت مسائل بهداشتی مربوط به دهان و دندان ادامه پیدا کرد، بهتر است به دندان‌پزشک مراجعه کنید. دندان‌پزشک می‌تواند به شما در شناسایی علائم بیماری‌های لثه یا خشکی دهان که ممکن است در بوی بد دهان شما تأثیر داشته باشند، کمک کند. همچنین اگر دندان‌پزشک شما مشکوک بود که بیماری جدی‌تری باعث بوی بد دهان شما شده است، ممکن است شما را به یک پزشک متخصص معرفی کند تا علت بروز بوی نامطبوع را بررسی کند.
بهترین گزینه‌ی درمانی برای شما در واقع به منشأ مشکلتان بستگی دارد. به‌عنوان مثال، اگر به بیماری‌های لثه‌ای مبتلا باشید، دندان‌پزشک می‌تواند برای شما جرم‌گیری لثه را انجام دهد. اما اگر رفلاکس معده دلیل اصلی مشکل شما باشد، اعمال تغییراتی در رژیم غذایی و مصرف برخی داروها می‌تواند برای شما مؤثر باشد.
حتی با رعایت بهداشت دهان و دندان، باز هم ایجاد بوی بد دهان امکان‌پذیر است.
دلایل زیادی برای بوی بد دهان وجود دارد. بیشتر، منشأ آن مرتبط با دهان شماست. اما گاهی ریفلاکس معده یا برخی بیماری‌های دیگر قسمت‌های بدن می‌تواند منشأ بوی بد دهان باشد.
اگر در حال حاضر بهداشت دهان و دندان را رعایت می‌کنید اما بعد از مسواک زدن هنوز بوی دهانتان نامطبوع به نظر می‌رسد، به یک دندان‌پزشک مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند در یافتن علت اصلی بوی نامطبوع دهان به شما کمک کرده و بهترین گزینه درمانی را به شما پیشنهاد دهند.
