این روزها که فضای لینکدین پر شده از نظرات ضد و نقیض راجع به کیفیت خدمات در دو پلتفرم اسنپ و تپسی، لازم دونستم که بحث این شرکت‌های بزرگ استارتاپی رو از جنبه متفاوتی بررسی کنم. سال 96 بود که وزیر جوان ارتباطات، در اولین اظهارنظر رسمی خودش از شرکت‌های استارتاپی نام برد و ایجاد 5 استارتاپ یونیکورن رو ظرف چهارسال وعده داد. استارتاپ یونیکورن، به شرکت‌هایی گفته میشه که ارزش بالای یک میلیارد دلار داشته باشن. در اون زمان، اسنپ، دیجی کالا، کافه بازار و... اصلی‌ترین نامزدهای رسیدن به درجه یونیکورنی در اکوسیستم استارتاپی ایران بودن و دقیقا از این بازه توجه نهادهای تنظیم‌گر و سیاست‌گذار از رشد کل اکوسیستم معطوف میشه به چند شرکت برتر اکوسیستم و تمام تلاش‌ها برای تبدیل اونها به یونیکورن صورت میگیره! هدفی که با افزایش تحریم‌ها و کاهش ارزش پول ملی به سرابی دوردست بدل شد.
اما چرا حمایت وزیر جوان از شرکت‌های برتر استارتاپی و تبدیل اونها به یونیکورن اشتباه بود؟
از جمله دلایل اهمیت دارا شدن استارتاپ یونیکورن در یک اکوسیستم بواسطه نقش فزاینده این غول‌های فناوری در حمایت از ایده‌های استارتاپی و رشد متوازن اکوسیستمه. به عبارت بهتر، سرمایه اندوخته این شرکت‌ها، با تزریق مجدد در اکوسیستم در قالب سرمایه‌گذاری در ایده‌های جدید، چرخ‌دنده‌های اکوسیستم رو روغن‌کاری میکنه و باعث میشه اکوسیستم به چرخه با ثباتی دست پیدا کنه. اما معمولا انگیزه سیاستمداران در خصوص حمایت از یونیکورن‌ها به تمایل شدیدشون نسبت به کارنامه‌سازی و رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت اما چشمگیر برمیگرده! طبیعتا بدست آوردن 5 استارتاپ یک میلیارد دلاری اعتبار بیشتری برای یک وزیر به همراه میاره تا حمایت از استارتاپ‌های نوپا و تثبیت اکوسیستم. در واقع مدیران اصولا علاقه به یک خروجی عینی دارند تا یک وضعیت کیفی! آذری جهرمی هم از این قاعده مستثنی نبود! (هرچند که خدماتش به حوزه زیرساخت غیرقابل انکاره)
حالا اتفاقی که در عمل افتاد چی بود؟ استارتاپ‌های بزرگی که در این مدت از حمایت‌های دولتی منتفع شدن، نه تنها به یونیکورن (اسب تک شاخ) اکوسیستم تبدیل نشدن؛ بلکه نقش یک دراگون (اژدها) را در اکوسیستم ایفا می‌کنند. اما چطور؟ مزیت اکوسیستم استارتاپی نسبت به سایر عرصه‌های اقتصادی به فضای شدیداً رقابتی بود که باعث رشد حیرت‌انگیر اون شد. اما در سال‌های اخیر شرکت‌هایی مثل اسنپ به جای حمایت از اکوسیستم از طریق سرمایه‌گذاری مولد، از سرمایه خودشون در راستای حذف رقبای ریز و درشتشون بهره بردن. اگر چند سال پیش چندین پلتفرم در عرصه غذا مثل «چنگال»، «ریحون»، «زودفود» و... وجود داشت، امروز با یه «سوپراپ اسنپ» مواجهیم که هیچ رقیبی نداره! بله، تمام تلاش‌های وزیر جوان نه تنها به اکوسیستم استارتاپی کمکی نکرد بلکه باعث ایجاد شرایط انحصار در اون شد. آیا حمایت از یونیکورن در عین دقت در حفظ شرایط رقابتی ممکن بود؟ قطعا بله! اما شتاب‌زدگی دولتی تأثیر خودش رو به اکوسیستم استارتاپی ایران گذاشت و از نظر من علائم بیماری اکوسیستم هر روز واضح‌تر داره میشه.
