حتما شما هم اسم تندخوانی را شنیده‌اید. به عنوان یک تکنیک و مهارت مطالعه که این روزها به وفور آموزش داده می‌شود. آیا واقعاً کار می‌کند؟ آیا همه کتاب‌ها را باید تندخوانی کرد؟
سریع یا دقیق؟
در نگاه اول و از نظر معنای کلمه، تندخوانی، خواندن با سرعت بالا و بنابراین عجولانه و سَرسَری به نظر می‌آید.
مثل تصوّری که از رانندگی با سرعت بالا داریم، تند، بی‌دقت و حتی خطرناک است. انگار بخواهیم مطالعه و درس خواندن را شتابزده انجام دهیم و اصطلاحاً سَمبَل کنیم! بدون آنکه از آن درک و آموخته کافی داشته باشیم.
تندخوانی به عنوان یک مهارت، با این برداشت و معنای تحت اللفظی آن کاملاً متفاوت است. واقعیت تندخوانی، شیوه درست و صحیحِ خواندن است. تندخوانی مهارتی است که آموختن و به کار بستن آن کمک می‌کند سریع‌تر بخوانیم، بهتر بفهمیم و درنتیجه از خواندن و آموختن لذت بیشتری ببریم. پس منطقی است که اینجا افزایش درک از خواندن در کنار افزایش سرعت، مهم و ضروری است.
همه ما خواندن را از دوران ابتدایی مدرسه یاد گرفته‌ایم و حالا به راحتی، متن فارسی را می‌خوانیم ولی با روش کُندخوانی! ما یاد گرفته‌ایم که در حین خواندن، متن را کلمه به کلمه ببینیم و حتی گاهی کلمات را هجی کنیم و در ذهنمان بلند بخوانیم. همین مسئله موجب کندی سرعت خواندن، خستگی چشم، تمرکز پایین و در نهایت بی علاقه‌گی به مطالعه می‌شود.
چطور کار می‌کند؟
روش تندخوانی در مطالعه به این صورت است که عادت کلمه خوانی را کنار بگذاریم و به جای آن، عبارت‌هارا ببینیم و بخوانیم. و در این میان واسطه‌ها را حذف کنیم. واسطه گاهی توان محدود چشم ماست. واسطه گاهی زبان ماست که کلمه را تلفظ می‌کند و بلند می‌خواند، گاهی گوش ماست که عادت دارد اول کلمه را بشنود تا بفهمد، گاهی ذهن ماست که تمرکز کافی ندارد یا مانند زبان ما درگیر تلفظ لغات می‌شود. (وقتی صدای کتاب خواندن خودمان را در ذهنمان می‌شنویم.)
در روش تندخوانی، یاد می‌گیریم که چطور با انجام تمرین، این واسطه‌ها را کنار بگذاریم و بنابراین، هنگام خواندن فقط چشم ما عبارت را می‌بیند و مغز ما آن را درک می‌کند. و همین باعث افزایش چشمگیر سرعت و درک بالاتر می‌شود. به همین دلیل است که در آموزش مهارت تندخوانی، همواره به تقویت مغز، حافظه و تمرکز به عنوان عوامل مهم و ضروری در این مهارت توجه می‌شود.
تندخوانی شعبده بازی و انجام کاری خارق‌العاده نیست. همانطور که کاری پیش پاافتاده و سهل الوصول هم نیست. مهارتی است آموختنی و کاربردی که خود لغت «تندخوانی» تنها بخش کوچکی از آن را ارائه می‌کند.
برگردیم به سؤال اول؛ آیا همه کتاب‌ها را باید تندخوانی کرد؟ تندخوانی به معنای این مهارت، بله. ولی تندخوانی با معنای با سرعت بالا خواندن، قطعا خیر. شما که نمی‌خواهید شعر حافظ را با سرعت بالا بخوانید. می‌خواهید؟!
من سال‌ها در این حوزه آموزش دیدم و آموزش دادم. حالا می‌خواهم درباره‌اش هرآنچه بلدم یا یادخواهم گرفت، بنویسم.
