این ورق کاغذ که پول نام دارد، چه طوری ارزش پیدا کرد؟ پادکست دایجست و تاریخچه پول

پادکست دایجست در دو قسمت، تاریخچه ی پول را تعریف کرده است. فکر می کنم برای کسانی که تا حدی رادیو لاله رو در تلگرام دنبال کرده باشند، علاقه من به تاریخ، به خصوص تاریخ تحلیلی و تطبیقی و مخصوصا آن چه پیوند با جامعه و اقتصاد دارد، روشن و مشخص شده باشد. از نگاه من، دانستن تاریخ، گوشه هایی از ذهن آدم را نسبت به وضعیت حاضر و زندگی امروزش روشن می کند و می تواند تغییرات را بهتر درک کند و در موضع گیری و تصمیم گیری اش در مورد تحولات سیاسی و اقتصادی، خوراک فکری پرباری برایش فراهم کند.

حدس می زنم انتخاب تاریخچه پول برای این قسمت های پادکست دایجست، بی مناسبت با نوسانات ارزی اخیر و اضطراب و ترس همه مردم از وضعیت رو به سقوط ارزش ریال نباشد. بنابراین، اگر شما علاقه ی خاصی به دانستن تاریخ چیزها هم نداشته باشید، چند نکته در این دو قسمت پادکست دایجست (به ویزه قسمت دوم) هست که ممکن است سوال شما هم باشد:

یکی اینکه اصلن چه طور شد که کار به اینجا کشید که ما ارزش پولمان را با دلار حساب و کتاب می کنیم. فارق از اتفاقات تاریخی و سیاسی، به لحاظ ارزش پولی، چه اتفاقی افتاد که آمریکا تبدیل به قلدر محل شد و دلار که واحد پولش باشد هم ملاکی شد برای سنجیدن ارزش پول ها. احتمالا یادتان نرفته است که تشکیل واحد یکسان یورو توسط اتحادیه ی اروپا، برای مقابله با این یکه تازی اقتصادی و به دنبالش قدرت سیاسی تک قطبی بود، وگرنه تا قبل از تشکیل یورو، ما ریال هایمان را فقط با دلار مقایسه می کردیم.

دیگر اینکه نسبت پولی که در حال حاضر در جهان می چرخد، با آن چیزی که به عنوان پشتوانه ی پول می شناسیم، یعنی طلا، در خزانه ی دولت ها چیست. دایجست همان طور که هدفش است، این موضوع را بسیار بسیار ساده توضیح می دهد. حتی من هم از دوران کودکی هر زمانی که از پدرم در مورد پول می پرسیدم (یادم نیست دقیقا چه می پرسیدم) اما پدرم این طور جواب می داد که پول هر کشور، با پشتوانه ی طلایی که دارد مشخص می شود. در این قسمت از دایجست، می فهمیم که در زمانی که پول کاغذی ایجاد شد، اعتبارش را از طلا می گرفت، اما الان در حدود 50 سال است که این پشتوانه ی اقتصادی از بین رفته است، باز هم با تشکر از یکه تازی و قلدری آمریکا. فهم این موضوع، شاید ما را برای درک بهتر موضوعات اقتصادی دیگر کمک کند، سوال هایی مثل اینکه حباب های مالی چه هستند، ابزارهای مالی چه هستند و چه طور در اقتصاد کار می کنند و ... این دوران، تقریبا کمی پیش از شروع فراگیری اقتصاد نئولیبرال در جهان است. و اما اقتصاد نئولیبرال چیست؟ بعدن سراغش خواهیم رفت.

یکی دیگر از موضوعات جالب این اپیزود، توضیحی ساده در مورد اولین حباب مالی جهان است. این سال های بسیار از حباب مالی و ترکیدنش شنیده ایم، ولی باید اعتراف کنم که بعد از 5 سال نشستن سر این منبر و آن منبر اساتید اقتصاد و خواندن متون مختلف، هنوز پیچیدگی های ابزارهای مالی و حباب مالی برایم کامل حل نشده است. گرچه حباب های مالی که دنیا اخیرا با آن ها مواجه بوده است، مثلا ترکیدن حبابی که منجر به رکود 2009 شد و تا الان ادامه دارد، داستان کمی متفاوتی دارد، و بسیار پیچیده است، اما توضیحات این اپیزود در مورد اولین حباب مالی جهان، تا حدی ماهیت این پدیده را می تواند برای ما روشن کند.

نکته بعدی، چیزی که به کرات در جاهای دیگر هم خوانده بودم، و این بار در این پادکست از منظر دیگری به آن اشاره شد، چگونگی قدرت گیری آمریکا (همان قلدر محله که در بالا گفتیم) بعد از جنگ جهانی. و اینکه چه طور جنگ جهانی دوم باعث شد آمریکا روی دست انگلیس و سایر قدرت های اروپایی بلند شود و هنوز که هنوز است یکه تاز عرصه ی قدرت در جهان باشد. بله دوستان، کمتر از یک قرن است که آمریکا چنین قدرتی در دنیا پیدا کرده است و به جز پادکست دایجست، در برخی اپیزودهای پادکست دموکراسی در کار هم در این مورد صحبت شده است.

اما در مورد رکود بزرگ، حباب ها و ابزارهای مالی، و سایر قضایای مرتبط، پادکست دموکراسی در کار به طور مفصل و متمرکز توضیحات دقیق تری داده است. بارها در کانال به این پادکست اشاره کرده ام، و به زودی یک پست وب لاگی هم برای جمع آوری این نوشته ها، اختصاص خواهم داد.

پادکست دایجست، پادکستی است برای توضیح موضوعات نسبتا پیچیده دنیای اطراف ما به زبان ساده، و انصافا هم این کار را خوب انجام می دهد. این پادکست را #فرشاد_محمودی تهیه می کند.

لینک شنیدن پادکست دایجست روی پادبین، ناملیک، سایت تهران پادکست، کست باکس، و توییتر دایجست: