سوختگی‌ها یکی از رایج‌ترین انواع جراحت‌های خانگی، علی‌الخصوص در کودکان هستند. اصطلاح سوختگی به چیزی بیش از احساس سوختن درگیر با جراحت گفته می‌شود. مشخصه سوختگی، تخریب شدید پوست است که منجر به مردن سلول‌های پوستی درگیر می‌شود. بیشتر افراد بدون نتایج و عواقب جدی پزشکی بهبود می‌یابند، که این مسئله به علت و درجه جراحت بستگی دارد. سوختگی‌های جدی‌تر به مراقبت‌های جدی اورژانسی پزشکی جهت جلوگیری از عوارض منتهی به مرگ نیاز دارند.
- سطوح سوختگی
سه نوع سوختگی اولیه داریم: درجه یک، درجه دو، درجه سه. هر درجه بستگی به شدت تخریب پوست دارد. سوختگی درجه یک خفیف‌ترین و سوختگی درجه سه شدیدترین است. تخریب‌ها شامل موارد زیر است:
1. سوختگی درجه یک: پوست قرمز و بدون تاول
2. سوختگی درجه دو: تاول زدن و ضخیم شدن پوست
3. سوختگی درجه سه: ضخامت گسترده پوست با ظاهری چرمی و سفید
علاوه بر موارد فوق سوختگی درجه چهار شامل همه سوختگی‌ها است و فراتر از پوست پیش رفته به استخوان‌ها و تاندون‌ها می‌رسد.
علت سوختگی‌های شامل موارد مختلف زیر است:
- سوختن با مایعات داغ و در حال جوش
- سوختگی شیمیایی
- سوختگی الکتریکی
- آتش شامل شعله کبریت، شمع و روشن‌کننده‌ها
- آفتاب سوختگی شدید
سوختگی آب جوش می‌تواند شامل همه سوختگی‌ها شود.
سوختگی شیمیایی و الکتریکی به مراقبت‌های اورژانسی پزشکی نیاز دارند چرا که داخل بدن را تحت تأثیر قرار داده حتی اگر پوست کمترین تأثیر را داشته باشد.
- سوختگی درجه یک:
به این سوختگی، سوختگی سطحی نیز گفته می‌شود. علائم آن شامل موارد زیر است:
1. سرخی
2. تورم بسیار مختصر
3. درد
4. پس از بهبود سوختگی، خشکی پوست ظاهر می‌شود.
سوختگی درجه یک بین 7 تا 10 روز خوب می‌شود، بدون اینکه هیچ علامتی باقی بماند.
اگر محدوده بزرگی از پوست سوخت (بیشتر از 3 اینچ)، نیاز به ملاقات با پزشک دارید. علاوه بر آن سوختگی صورت و مفصل‌های بزرگ نیز به پزشک نیاز دارد که شامل موارد زیر است:
- زانو
- قوزک پا
- ستون مهره‌ها
- شانه
- آرنج
- بازو
هر چه سریع‌تر درمان آغاز شود؛ سریع‌تر سوختگی بهبود می‌یابد. این نوع سوختگی با درمان خانگی نیز خوب می‌شود.
مراقبت‌ها شامل نکات زیر است:
- زخم را در آب سرد، به مدت 5 دقیقه یا بیشتر بخیسانید.
- مصرف ایبوپروفن یا استامینوفن جهت ضد درد بودن
- لیدوکائین (بی‌حس‌کننده) را با ژل آلوئه‌ورا جهت تسکین پوست مصرف کنید.
- پماد روغن آنتی بیوتیک بزنید و جهت حفاظت از منطقه آسیب‌دیده آن را با گاز ببندید.
- از یخ استفاده نکنید چرا که تخریب را بیشتر می‌کند.
- هیچ‌گاه از پنبه بر روی سوختگی استفاده نکنید چون فیبر آن به زخم چسبیده و عفونت ایجاد می‌کند.
- همچنین از درمان‌های خانگی مانند تخم مرغ و کره استفاده نکنید.
- سوختگی درجه دو:
این سوختگی جدی‌تر از نوع یک است چرا که بیشتر از سطح پوست پیش‌روی کرده است. این سوختگی منجر به تاول، قرمز شدن و درد می‌شود.
ترکیدن تاول‌ها، منجر به خیس شدن ظاهر زخم می‌شود. با گذشت زمان، ترشحات لخته‌ای نرم و نازک بر روی زخم تشکیل می‌شود. به سبب ماهیت نازک و ظریف این زخم، جهت جلوگیری از عفونت تمیز نگه داشتن و بانداژ کردن زخم‌ها به صورت مناسب جهت بهبود سریع نیاز است.
بیشتر سوختگی‌های درجه دو بین 2 تا 3 هفته بدون رد زخم ولی با تغییر رنگ پوست خوب می‌شوند، سرخی نیز بیش از 3 هفته طول می‌کشد.
هر چه تاول‌ها بدتر باشند، مدت زمان درمان سوختگی بیشتر خواهد شد. در برخی موارد به پیوند پوست نیاز است. معمولاً پیوند از نواحی دیگر بدن صورت می‌گیرد. مانند سوختگی درجه یک از درمان خانگی و پنبه استفاده نکنید. درمان سوختگی درجه دوم متوسط شامل نکات زیر است:
- قرار دادن پوست زیر آب سرد برای 15 دقیقه یا بیشتر
- استفاده از داروهای موجود در داروخانه و جعبه داروها (استامینوفن و پروفن)
- کرم آنتی‌بیوتیک جهت تاول‌ها
اگر سوختگی ناحیه زیادی از پوست را شامل شد، به مراقبت‌های اورژانسی نیاز است، شامل موارد زیر:
1. صورت
2. دست‌ها
3. پا‌ها
4. کشاله ران
5. کپل
- سوختگی درجه سه:
به جز سوختگی درجه چهار، این سوختگی شدیدترین است. سوختگی به همه لایه‌های پوست می‌رسد. به سبب تخریب عصب، با وجودی که درد نازکترین سوختگی است، گاهی درد سوختگی را حس نمی‌کنند.
بسته به علت سوختگی، علائم آن به صورت زیر است:
- رنگ سفید مومی
- زغال شدن
- رنگ قهوه‌ای تیره
- بافت چرمی
- تاول‌هایی که پیشرفت نمی‌کنند
بدون جراحی، زخم‌های این سوختگی، رد شدید به جا می‌گذارند.
هیچ‌گاه درمان خودسرانه نکنید، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید. در حالی که منتظر دریافت کمک‌های پزشکی هستید، زخم را بالاتر از قلب نگه دارید، لباس به زخم نچسبیده باشد.
- عوارض:
در مقایسه با سوختگی نوع یک و دو، سوختگی نوع سه عوارض بیشتری مانند عفونت، از دست دادن خون و شوک که می‌توانند منجر به مرگ شوند را در پی دارد. به طور همزمان همه سوختگی‌ها می‌توانند عفونت کنند، چرا که پوست زود پاره می‌شود.
یکی دیگر از عوارض جانبی همه سوختگی‌ها، کزاز است. کزاز یک عفونت باکتریایی است که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نهایت برای انقباض ماهیچه‌ها مشکل ایجاد می‌کند. همه اعضای خانواده هر 10 سال یکبار جهت جلوگیری از عفونت باید واکسن کزاز دریافت کنند.
سوختگی شدید منجر به هیپوتری یا کم‌گرمایی نیز می‌شود که به صورت خطرناک، درجه حرارت بدن پایین می‌آید. وقتی مقدار زیادی خون از طریق زخم خارج شود، با کمبود خون و کم‌گرمایی روبرو می‌شوید.
پیش‌گیری از همه سوختگی‌ها
مشاغلی مشخص بیشترین خطر سوختگی را دارند، ولی بیشترین سوختگی‌ها در خانه روی می‌دهند. نوزادان و بچه‌های کوچک، داوطلبان اصلی سوختگی هستند. کارهای پیش‌گیرانه در منزل شامل موارد زیر است:
- در حال آشپزی، کودکان را از آشپزخانه خارج نگه دارید.
- دسته ماهی‌تابه را به سمت داخل آشپزخانه قرار دهید.
- یک آتش خاموش کن نزدیک آشپزخانه قرار دهید.
- هر ماه تشخیص‌دهنده دود را آزمایش کنید.
- هر 10 سال تشخیص‌دهنده دود را عوض کنید.
- درجه حرارت آبگرمکن را زیر 120 درجه فارنهایت قرار دهید.
- قبل از دوش گرفتن، درجه حرارت آب را اندازه بگیرید.
- مشعل‌ها و کبریت‌ها را قفل کنید.
- خروجی‌های الکتریکی (پریزها) را بپوشانید.
- سیم‌های روباز و لخت را یافته و بیرون بریزید.
- هنگام کاربرد وسایل شیمیایی از دستکش استفاده کرده و کلاً دور از دسترس قرار دهید.
- همیشه عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
- کهنه‌ها و دستمال‌های خشک کن را هر چند وقت یکبار بشویید.
- مطمئن شوید همه محصولات دودی کاملاً stubbed out شده‌اند.
- همچنین هر ماه با خانواده یک نقشه فرار از آتش داشته باشد. زمان آتش‌سوزی زیر دودها چهار دست و پا حرکت کنید.
نگاه اجمالی به سوختگی:
اگر به طور مناسب و سریع سوختگی درجه یک و دو مداوا شوند، ظاهر مناسبی خواهند داشت. این سوختگی‌ها معمولاً ردی به جا نمی‌گذارند ولی رنگ پوست تغییر می‌کند. کلید آن در کاهش عفونت و تخریب بیشتر است. تخریب‌های شدید از سوختگی درجه سه و درجه دو شدید منجر به مشکلاتی در بافت‌های عمیق پوست، استخوان و اندام‌ها می‌شوند.
بیماران به موارد زیر نیاز دارند:
- جراحی
- درمان‌های فیزیکی
- توان‌بخشی
- مراقبت‌های در طول مدت زندگی
این مطلب صرفا جنبه‌ی آموزش و اطلاع‌رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه‌های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
