نوشته: سیده سارینا هادئی
مقدمه
در دوران پیش از اسلام، جامعه عربستان از جهات مختلف دچار انحرافات اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی بود. یکی از تلخترین و دردناکترین رسوم آن زمان، زندهبهگور کردن دختران یا همان «وَأد البنات» بود. این رسم بیرحمانه نشان از نادانی و تعصب کورکورانه مردمانی داشت که تولد دختر را ننگ و مایه شرمساری میدانستند. با ظهور اسلام، این رفتار بهشدت مورد نکوهش قرار گرفت و پیامبر اسلام (ص) با قدرت و رحمت، به مقابله با این رسم شوم پرداخت.
ریشههای اجتماعی و فرهنگی دخترکشی
عرب جاهلی فرزند پسر را مایه قدرت، افتخار و تداوم نسل میدانست. اما دختر، بهویژه در قبایلی که دائم در جنگ و نزاع بودند، ضعیفتر تلقی میشد و تصور میکردند ممکن است در آینده باعث بیآبرویی خانواده شود؛ بهویژه اگر در جنگها اسیر شود یا ازدواجی تحمیلی داشته باشد. این نگاه باعث میشد برخی پدران، نوزادان دختر را بلافاصله پس از تولد زندهبهگور کنند.
نمونههای تاریخی
در منابع تاریخی مانند «تاریخ طبری» و «الکامل فی التاریخ» آمده است که قبایل مختلف، از جمله بنیتمیم، این رسم را رایج کرده بودند. بعضی از خانوادهها، در زمان تولد دختر، او را در گودالی دفن میکردند و شن را بر بدن بیگناهش میریختند؛ گاهی هم تا چند سال نگه میداشتند و بعد، با بهانهای او را به صحرا میبردند و دفن میکردند.
نگاه قرآن به دخترکشی
قرآن کریم این رسم را با شدیدترین لحن محکوم میکند. در سوره تکویر، آیات ۸ و ۹، آمده است:
“وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ * بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ”
(و زمانی که از دختر زندهبهگور شده پرسیده میشود به کدامین گناه کشته شد)
همچنین در سوره نحل، آیه ۵۸ و ۵۹، واکنش مرد جاهلی را هنگام شنیدن خبر تولد دختر، با تمسخر و نکوهش توصیف میکند.
نقش پیامبر اسلام و تعالیم اسلامی
پیامبر اسلام (ص) نه تنها با این رفتار مقابله کرد، بلکه دختر را مایه رحمت و برکت خواند. در احادیث متعدد آمده است:
“من کان له ثلاث بنات فرباهن و أحسن إليهن دخل الجنة”
(کسی که سه دختر داشته باشد و بهخوبی آنها را پرورش دهد، وارد بهشت خواهد شد)
اسلام به زن جایگاهی انسانی و الهی بخشید، و از همان آغاز، به شدت با فرهنگ مردسالارانه جاهلی مقابله کرد.
نتیجهگیری
رسم دخترکشی در عصر جاهلیت، نمادی از ظلم، نادانی و خشونت فرهنگی بود. اما ظهور اسلام، نقطه پایانی بر این رفتار وحشیانه گذاشت و با احیای کرامت انسانی، زن را از سایهی تحقیر بیرون کشید. اکنون، شناخت این بخش از تاریخ نه تنها اهمیت دارد، بلکه نشان میدهد که چگونه یک دین توانست تحولی عظیم در ارزشهای انسانی بهوجود آورد.
منابع
«تاریخ اسلام»، «حقوق زن»، «جامعه جاهلی»
