از اواخر دهه هشتاد و با ورود گوشی‌های هوشمند به کشور، آرام‌آرام مردم به سمت این ابزار جدید ارتباطی کشیده شدند و بعد از چند سال، دیگر کمتر کسی پیدا می‌شد که یک گوشی هوشمند در اختیار نداشته باشد. یکی از شاخص‌ترین تفاوت‌هایی که گوشی‌های هوشمند با نسل قبلی گوشی‌ها داشتند، امکان اجرای نرم‌افزارهای مختلف و همین‌طور بازیهای متنوع بود و این طور به نظر می‌آمد که هر کسی با داشتن یک گوشی هوشمند، انگار یک کامپیوتر کوچک در اختیار دارد. کم‌کم تقاضا برای برنامه‌ها و بازیهای بیشتر از طرف دارندگان گوشی‌های هوشمند – که از این به بعد آن‌ها را کاربر می‌نامیم – به وجود آمد. در پاسخ به این تقاضا و با توجه به غالب بودن گوشی‌های اندروید در بین کاربران، حول و حوش ۱۰ سال قبل کافه بازار متولد شد و اکنون که شما این نوشتار را می‌خوانید، فضایی با بیش از ۴۰ میلیون کاربر فعال است. برای منی که ۷ سال برای این بازار اکنون ۴۰ میلیونی، بازی ساخته‌ام، (از خروس جنگی تا درباره گلی) یکی از مقدماتی‌ترین و البته خطرناک‌ترین سوالات همیشه این بوده که “برای بازی بعدی، چی بسازیم؟” خطرناک به این دلیل که بالقوه امکان موفقیت یک پروژه بسیار کمتر از ناموفق بودن آن است و یک انتخاب اشتباه می‌تواند این امکان را به صفر کاهش دهد و باعث هدر رفتن بودجه مالی، وقت و آرزوی شما شود.
ما در این نوشتار به صورت خلاصه مسیری مطلوب و حتی‌الامکان کم‌خطر برای پیدا کردن پاسخ این سوال، را با هم طی خواهیم کرد، با این فرض که شما بارها به این سوال برخورد کرده‌اید، برخورد خواهید کرد یا علاقه‌مندید که به زودی برخورد کنید!
گام‌های مختلف این مسیر به صورت خلاصه تعریف شده و سعی کرده‌ام که جوانب مختلف هر کدام را به صورت اجمالی توضیح دهم.
هر کدام از ما، همیشه یک لیستی داریم متشکل از تمام بازی‌هایی که روزی دوست داریم بسازیم. با اعضای تیم لیست‌های خود را به اشتراک بگذارید، آن‌هایی را که روی‌شان توافق دارید و قابلیت ساخته شدن روی پلتفرم موردنظر (در اینجا، موبایل) را دارند، انتخاب کنید و یک لیست از کاندیدهای نهایی درست کنید. پیشنهاد می‌کنم برای هر کاندید، بازیهای مشابه‌شان را نیز نام ببرید. به عنوان مثال اگر یکی از کاندیدهای شما، تلفیق خلاقانه سیستم Dungeon Crawling سری بازی Zelda با مکانیک Match-3 است، به عنوان بازیهای مشابه می‌توانید Empires and Puzzles را ذکر کنید.
یادتان باشد، بهتر است همیشه روی پروژه‌ای کار کنید که آن را دوست دارید و خودتان اولین نفری باشید که آن را بازی می‌کنید. قبول ندارید؟
در این نوشتار، فرض می‌کنیم که بازار هدف شما، بازار ایران و فضای کافه بازار است. وضعیت ژانر و بازیهای مشابه هر کاندید را در بازار هدف بررسی کنید. برای بررسی بهتر است به لیست برترین‌ها (از جمله پرفروش‌ها که نمی‌دانم چرا از صفحه اصلی کافه بازار حذف شده!) هم سر بزنید. همین‌طور سایت بینش بازار هم هر چند وقت یک بار داده‌های تحلیلی مفیدی از فضای کافه بازار در اختیار کاربران قرار می‌دهد. (برای بازاری به جز بازار ایران هم شما می‌توانید به Top Charts مارکت هر کشور سر بزنید. همین‌طور سایت‌های مثل Sensor Tower اطلاعات رایگان محدودی در اختیار شما قرار می‌دهند.) یکی دیگر از کارهایی که پیشنهاد می‌کنم حتما انجام دهید، فرآیند تحقیق در بازار است. می‌توانید پرسشنامه‌هایی تهیه کنید و از طریق کانال‌های ارتباطی که در دسترس است، مانند شبکه‌های اجتماعی، آن‌ها را به اشتراک بگذارید و پاسخ‌ها را بررسی کنید.
هدف از این گام این است که کاندیدهایی که برای بازار هدف شما جذابیت ندارد یا نمونه‌های مشابه زیاد دارد، از لیست حذف شوند.
تیم کنونی خود را بررسی کنید، نقطه قوت و ضعف تیم را بنویسید، بودجه زمانی تیم را مشخص کنید و سناریوهای مختلف برای افزایش این بودجه را هم در نظر بگیرید. سپس هر یک از کاندیدها را با توجه به بررسی‌هایی که در مورد تیم کردید، ارزیابی کنید و آن کاندیدهایی را که با ظرفیت تیم شما هم‌خوانی ندارند و سناریویی هم برای رفع آن پیش‌بینی نشده، از لیست خط بزنید. به عنوان مثال یکی از کاندیدهای شما، بازی‌ای مشابه Archero است، با این تفاوت که می‌خواهید زاویه دوربین از پشت کاراکتر باشد. در تیم شما شخصی به عنوان آرتیست سه بعدی (3D Artist) وجود ندارد و امکان این را هم ندارید که چنین فردی را به تیم اضافه کنید. پس قاعدتا این کاندید از لیست حذف می‌شود.
اگر در پایان این گام، لیست کاندید نهایی خالی شد، یا سناریوهای افزایش بودجه تیم را بازنگری کنید و در صورت امکان آن‌ها را گسترش دهید، یا به گام اول بازگردید و لیست جدیدی تهیه کنید.
پروفایل مخاطب هدف را برای کاندیدهای باقی‌مانده در لیست، ترسیم کنید. برای این کار، از بازیهای مشابه هر کاندید استفاده کنید. یکی از راه‌ها این است که به حلقه اطرافیان و دوستان خود نگاه کنید و سعی کنید کسانی که بازیهای مشابه هر کاندید را بازی می‌کنند، پیدا کنید، اطلاعات اولیه و دلایل و مشوق‌های آن‌ها را برای آن بازی ثبت کنید. فرض بر این است که اگر شخصی مخاطب یک بازی خاص است، با احتمال بالا بازی مشابه آن را نیز بازی می‌کند. برای اطلاعات بیشتر برای شناختن مخاطب هدف و ساختن پروفایل آن، به اینجا و اینجا مراجعه کنید.
پس از ایجاد پروفایل مخاطب هدف برای هر کاندید براساس بازیهای مشابه، حال باید پاسخ این سوال مهم را پیدا کنید که با توجه به مشوق‌ها و دلایل ذکر شده هر مخاطب برای تجربه یک بازی مشابه، آیا کاندید شما می‌تواند حداقل همان دلایل و مشوق‌ها را برای مخاطب ایجاد کند؟ در صورتی که پاسخ برای هر یک از کاندیدها خیر است، در آن ایده بازنگری کنید و طوری آن را تغییر دهید که به انتظار مخاطب نزدیک باشد.
یکی از بزرگترین تفاوت‌های پلتفرم موبایل با بقیه پلتفرم‌ها، اندازه (Scope) کوچک‌تر پروژه‌ها و در نتیجه عرضه سریع‌تر آن‌ها در بازار است که باعث شده تغییرات در بازار موبایل بسیار سریع باشد. به همین دلیل مشخص، عرضه یک پروژه جدید در این پلتفرم، شامل دو بخش عرضه اولیه (Soft Launch) و عرضه کامل (Hard Launch) است. به هنگام عرضه اولیه، هدف این است که یک نسخه اولیه از محصول (Minimum Viable Product - MVP) که دید کاملی به نسخه کامل و Full Feature بازی می‌دهد، برای قسمت محدودی از بازار عرضه شود و به کمک فیدبک‌ها بازی کامل شود، و در آن واحد، KPIهای محصول هم سنجیده و در راستای بهبود آن‌ها نیز تغییراتی در پروژه ایجاد شود. نسخه MVP بازی، حتما باید شامل حلقه اصلی (Core Loop) و حلقه درآمدزایی (Monetization Loop) باشد تا بتوان برآورد بهتری داشت و فیدبک‌های دقیق‌تری گرفت. به عنوان مثال، ما اگر Clash Royale را اکنون یک بازی کامل در نظر بگیریم، نسخه‌ای شامل یک حالت ساده مبارزه PvP، تعدادی کاراکتر، سیستم ارتقای کاراکترها و سیستم جعبه‌ها را می‌توان به عنوان نسخه MVP آن در نظر گرفت. (برای اطلاعات بیشتر درباره MVP به اینجا و اینجا مراجعه کنید.)
بعد از این‌که عرضه اولیه محصول به موفقیت طی شد، آخرین نسخه از بازی به صورت کامل در اختیار تمام بازار قرار می‌گیرد.
همان‌طور که در بالا گفته شد، سرعت تغییرات در بازار بازیهای موبایل بسیار بالاست، در نتیجه بهتر است یکی از فاکتورهای تصمیم‌گیری‌تان، زمان رسیدن نسخه MVP هر کاندید به بازار باشد. برآورد کنید که نسخه MVP هر یک از کاندیدهای باقی‌مانده در لیست نهایی چه مدتی طول می‌کشد تا ساخته شود.
با برداشتن این پنج گام در نهایت لیستی از کاندیدها را در اختیار دارید که دوست دارید آن‌ها را بسازید، حدس می‌زنید که بازار کشش رشد و موفقیت آن‌ها را دارد، تیم‌تان می‌تواند آن‌ها را بسازد، مخاطبش را می‌شناسید و می‌دانید هر یک از آن‌ها چه زمانی می‌تواند به بازار عرضه شود. دیگر منتظر چه هستید؟ :)
