در این مقاله نگاهی خواهم داشت به یکی از ترسناکترین مشکلات آموزش و یادگیری!
« منحنی فراموشی ابینگ هاوس » یا « منحنی فراموشی » ، به شما نشون میده که چطور اطلاعات وقتی که سعی در مرورشان ندارید در طول زمان فراموش میشوند.
اگر «منحنی فراموشی» وجود نداشت ، شما میتونستید فقط یکبار یک متن رو بخونید و بعد هرگز فراموش نمیکردید! اما خب ، اگه همه چیز به همین سادگی بود، شاید زندگی خیلی سرد و حوصله سر بر میشد، پس خیلی خوشبینانه، بیایید برای وجود داشتن منحنی فراموشی خوشحال باشیم!
در ابتدا تاریخچه منحنی فراموشی را بررسی کنیم...
در اواخر قرن ۱۹ میلادی ، روانشناس آلمانی ، « هرمان ابینگ هاوس » ، در بازه های زمانی مختلف حافظه خودش رو امتحان کرد. او نتایج بدست اومده از این آزمایش ها رو روی نموداری به شکل زیر رسم کرد :
باید بگم که آقای ابینگ هاوس تا اینجا هیچ چیز جالب یا جدیدی رو کشف نکرده بود! ایشون در واقع فقط به ماهیت از دست دادن حافظه با گذشت زمان پی برد.
طبق نمودار رسم شده، وقتی شما چیز جدیدی یاد میگیرید، اطلاعات با سرعت «نمایی» شروع به فراموش شدن میکنن، یعنی بیشتر اطلاعات در طی دو روز اول از بین میرن و بعدش نرخ فراموشی کاهش پیدا میکنه.
وقتی ابینگ هاوس به این موضوع پی برد، شروع به بررسی عوامل موثر در این پدیده کرد. طبق تحقیقات ایشون، سطح ماندگاری اطلاعات به چند عامل بستگی داشت:
اغلب افراد میتونن خاطرات مهمتر و قوی تر را برای مدت طولانی‌تری نسبت به خاطرات کم اهمیت تر به یاد بیارند. همچنین در مورد آموزش ، مطالبی مهم در نظر گرفته میشن که ارتباط بیشتری با دانش آموزان دارند و برای اونها « معنادار » هستند.
در یک تحقیق آموزشی ، منحنی نشون داد که دانش آموزان ۹۰٪ از مطالبی که یاد میگیرند، در طول ماه اول فراموش میکنند. حالا شاید متوجه بشید که چرا برنامه ریزی آموزشیتون در حدی که امید داشتید براتون مفید نبوده!
تا به حال براتون اتفاق افتاده که یک کتاب رو بعد از مدتی دوباره بخونید!؟ یا یک فیلم رو بعد از مدتی دوباره ببینید!؟ حتما حس کردید که بار دوم بهتر میفهمید! اما علتش چیه؟
اغلب مواقع آموزش مثل یک مسیر دو طرفست ، یعنی مسیری که طی میکنید رو نیاز هست که دوباره برگردید. شاید بنظر کمی عجیب باشه، اما یک موضوع کاملاً اثبات شدست.
(در مقاله بعدیم به طور کامل و دقیق راجب اثر فاصله گذاری میگم براتون)
تا به اینجا یاد گرفتیم که حافظه چطور کار میکنه، پس حتماً میتونیم یه کارایی براش انجام بدیم!
در اینجا ۴ روش کاربردی هست که با استفاده از «اثر فاصله گذاری» بهتون کمک میکنه تا با منحنی فراموشی مبارزه کنید:
آقای ابینگ هاوس در نهایت به این موضوع پی برد که اگر مطالب جدید بر اساس چیزهایی که از قبل یاد گرفتید ساخته بشه، به یاد آوردن اونها در آینده برای شما بسیار آسون تر خواهد بود.
طبق «اثر آزمودن» ، با آزمودن یا تِست کردن ساده و سطحی یک خاطره یا یک درس در افراد ، اون خاطره یا درس به مراتب قوی تر و ماندگار تر خواهد شد.
به زبان ساده‌تر یعنی :
فرض کنید معلم طی چندین روز در نظر داره که درس های A , B , C , رو به دانش آموزان یاد بده. با توجه به «اثر آزمودن» ، معلم بعد از تدریس A در جلسه اول ، در جلسه دوم نباید فقط شروع به تدریس B کنه، بلکه باید با یک پیش زمینه از A و همچنین آزمودن سطحی و انجام چند سوال ساده از دانش آموزان (دقت کنید آزمودن به جهت یادآوری نه امتحان) و همچنین توضیح اینکه درس A چه ارتباطی با B داره ، به سراغ تدریس B بره. به همین شکل در ابتدای جلسه سوم معلم شروع به محک زدن دانش آموزان در ارتباط با درس B میکنه و دانش آموزان در ناخودآگاه خودشون علاوه بر B ، درس A رو هم مرور میکنن. بعد از آزمودن دانش آموزان ، مدرس شروع به برقراری ارتباط بین دروس B و C میکنه و بعد تدریس C شروع میشه. این روند تا انتهای یک دوره آموزشی باید ادامه داشته باشه.
سعی کنید کسب اطلاعات جدید رو برای خودتون ساده تر کنید!
اما چطور!؟ اگر که شما قصد یادگیری موضوعی از یک مقاله یا حتی یک کتاب را داشته باشید ، متاسفانه امکان فراموشی اکثر مطالب بیشتر از امکان یادگیری برای شما خواهد بود!
شما باید قبل از مطالعه هدف یادگیری رو مشخص کنید، و پس از شروع مطالعه اقدام به دسته بندی مطالب جدید کنید.
اصلأ نترسید! چون یک روش خیلی ساده برای اینکار وجود داره!
برای اینکار روش های مختلفی وجود داره مثل تجزیه اطلاعات ، جدول بندی کردن اطلاعات و ... اما راحت ترین و سریعترین اونها کوتاه نویسیه! ( نه خلاصه نویسی)
در این روش شما هربار که متن رو میخونید اقدام به حذف جملاتی میکنید که نیازی به اونها ندارید! بعد از اینکه شما اینکار رو با کل اون کتاب یا مقاله انجام دادید، در انتها فقط با چندین نکته مهم سرکار دارید که مثل چند تا لقمه کوچیک کاملا مناسب قورت داده شدن توسط ذهن شما هستند!
یک منبع یادگیری آماده ، هرگز تاثیر یک منبع یادگیری اختصاصی رو نخواهد داشت.
مسئله ای که اگر اغراق نکنم، ۹۹.۹۹٪ آموزشگاه ها و مدرس ها رعایت نمیکنن! مثلاً شما اقدام به یادگیری زبان انگلیسی در یک آموزشگاه میکنید. جلسه اول یک سوال کلیشه ای از شما پرسیده میشه که چرا انگلیسی میخونی!؟ شما هر جوابی که بدید، بدون توجه به هدف شما ، فقط از یک کتاب و یک منبع آموزشی برای همه استفاده خواهد شد!
پس به این نکته توجه کنید که هرچه آموزش یا منبع آموزشی بیشتر با هدف و علاقه شما مرتبط باشه، یادآوری اون آسون تر انجام خواهد شد.
برای یک عاشق سینما، توضیح دادن فعل گذشته در انگلیسی ، با مثال هایی از زندگینامه بازیگران ، بسیار موثر تر از مثال هایی در مورد افراد و کارهای خیالی خواهد بود.
دانش آموزان وقتی بهتر یاد میگیرن که به صورت فعال با مطالب جدید آشنا بشن نه اینکه فقط شنونده باشند.
به عنوان یک معلم اگر به دانش آموزاتون این فرصت رو بدید که با درس های جدید درگیر بشن و اون ها رو لمس کنن ( با انجام بازی ، مکالمه با همدیگه ، انجام چالش و ... ) ، در اینصورت به طرز چشمگیری در یادآوری مطالب پیشرفت خواهند داشت.
بدون شک ، منحنی فراموشی آقای ابینگ هاوس باید در کانون توجه همه سیستم ها و نظام های آموزشی قرار بگیره. اگر که در نظام آموزشی شما این اصل مهم رعایت نمیشه، شما میتونید تمامی این نکات رو خودتون تمرین کنید و انجام بدید.
یادتون باشه که مهمتر از یادگیری، یادآوریه! به نحوی یاد بگیرید که بعداً بتونید به یاد بیارید...
