یادداشت من در آخرین شماره هفته نامه شنبه با موضوع چشم انداز اکوسیستم استارتاپی کشور در سال 99
برای دسترسی به سایر یادداشت های این موضوع در این شماره هفته نامه شنبه اینجا را کلیک کنید.
فضای نوآوری کشورها، فضایی جدا از محیط کسب وکار کشورها نیست و اکوسیستم کارآفرینی، بخشی از اکوسیستم کلی فعالان اقتصادی هر کشور است.با این فرض تقریبا همه فعالان اقتصادی کشور با این گزاره موافقند که سال گذشته یکی از سخت ترین سال های اقتصادی کشور بوده و فشارهای مختلفی در جهات و سطوح مختلف، فضای کسب‌و‌کار کشور را تخریب کرده است.
از مسائل تحریمی گرفته، تا ریسک های مرتبط با تغییرات نرخ ارز و تورم، از چالش های ویرانگر رگولاتوری و قضایی، تا قطعی اینترنت، به عنوان یکی از زیرساخت های اساسی کسب‌و‌کارهای امروزی. اینها فقط بخشی از چالش هایی بوده است که کسب‌و‌کارهای کشور با آن مواجه بوده اند.
در این شرایط که ریسک کسب وکارهای سنتی به شدت افزایش پیدا کرده، عملا ریسک حضور و فعالیت در اکوسیستم نوآوری برای بسیاری از سرمایه گذاران غیرقابل تحمل شده است.
در فضایی که می توان با سرمایه گذاری در دلار یا بازار سهام، طی چندین ماه سودهای چند ده درصدی کسب کرد، گزینه سرمایه گذاری در استارتاپ های پر‌ریسک با افق بازده چندین‌ساله، اگر از روی میز سرمایه گذاران کنار گذاشته نشده باشد، قطعا در اولویت نیست. در مقابل از قضا استارتاپ های فعال، در این شرایط دشوار بیش از پیش نیاز به حمایت و همراهی سرمایه گذاران دارند. مجموع این شرایط کاهش محسوس فعالیت های استارتاپی جدید و تعطیلی بسیاری از استارتاپ های در مراحل اولیه را در پی داشته است.
برای استارتاپ های توانمندتر نیز گزینه «تلاش برای بقا» به جای «تلاش برای توسعه»، گزینه اجتناب‌ناپذیری شده است. نگارنده آماری دقیق از سرمایه گذاری صورت گرفته سال گذشته در حوزه نوآوری ندارد، ولی معدود آمارهای اعلام شده نشان می دهد غالب سرمایه گذاریهای صورت‌گرفته توسط سرمایه گذاران دولتی یا شبه‌دولتی انجام شده است؛ سرمایه گذاری هایی که احتمالا معیارهای اقتصادی، کمتر در تصمیم برای انجام آنها دخیل بوده و طبق تجربه احتمالا به نتایج مطلوبی هم منجر نخواهند شد. به‌علاوه سرجمع ارقام سرمایهگذاریها هر چند ممکن است هنوز قابل قبول باشد اما از جهت تعداد، با افت شدیدی در آمارها مواجه هستیم، این افت خصوصا در تعداد سرمایهگذاریهای صورت‌گرفته در استارتاپ‌های جدید حاضر در مراحل بذری و اولیه مشهودتر نیز هست.
در این بین و در این فضای دشوار، منابع مالی فعلی استارتاپ های فعال، بسیار ارزشمندتر از گذشته است و صرف آن برای جنگ های قیمتی، اتلاف منابع و یک بازی دو سر باخت است. به نظر می رسد سال آتی نیز از این حیث بیشتر از همیشه شاهد تلاش ها برای ادغام بازیگران بزرگ خصوصا در حوزه استارتاپ های پلتفرمی مبتنی بر اقتصاد اشتراکی باشیم.
در پایان و به‌عنوان جمع بندی هر‌چند نمی توان پیش بینی ای قطعی از وقایع آینده داشت، نگارنده گشایش خاصی برای مشکلات اقتصادی کشور و فضای کسب‌و‌کار آن برای سال آتی متصور نیست، خصوصا که همچنان کشور در سال آتی با مسائل تحریمی مواجه است، مشکلات نظام بانکی و کسری بودجه دولت همچنان حل نشده و از این جهت نقدینگی در آینده نیز افزایش و تورم ناشی از آن به‌عنوان عامل مخرب فضای کسب‌و‌کار باقی خواهد بود. شروع رقابت های سیاسی انتخابات ریاست جمهوری نیز که احتمالا از اواخر سال آینده شروع شود، فضای اقتصادی کشور را بیش از پیش ملتهب و پیش بینی‌ناپذیر خواهد کرد. دولت هم عملا توان مالی خاصی برای حمایت از کسب وکارها ندارد و از قضا شاهد کسری بودجه و افزایش فشارهای مالیاتی نیز خواهیم بود.
با وجود همه این مشکلات، زندگی در جریان است و ما انتخابی جز تلاش برای بهبود این وضعیت و امیدوار بودن به آینده روشن این سرزمین نداریم.
