دیروز، به علت مشغله کاری نتوانستم در جلسه آنلاین معرفی کتاب مطالعات اجتماعی فناوری شرکت کنم. برگزارکننده جلسه، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی -وابسته به وزارت علوم - بود. پس از جلسه، هر چه در سایت موسسه یا صفحه اینستاگرامش گشتم ویدئوی ضبط شده آن را نیافتم.
https://www.instagram.com/iscs.ac.ir/
چنانکه از سایت آن معلوم است این موسسه به طور منظم جلسات جذاب و مفیدی برگزار می کند اما عملکردش از نظر انتشار و اطلاع‌رسانی محتوا اصلاً قابل دفاع نیست. در سایت آن به جز اطلاعیه‌های برگزاری جلسه، هیچ محتوای ویدئویی یا تصویری بارگذاری نشده است.
حیف از این‌همه محتوای سودمند که فقط به یک جمع 20- 30 نفره - در زمان برگزاری آنلاین- می رسد و به صورت عمومی منتشر نمی شود. آن‌هم در روزگاری که حتی مکانیک‌ها و تعویض روغنی‌ها، محتوا تولید می کنند و در اینستاگرام و آپارات به اشتراک می گذارند.
در نمونه‌ای مشابه، حدود سه سال پیش حرکت خوبی برای به اشتراک‌گذاری محتوای جلسات علمی مرکز تحقیقات مخابرات ایران شروع شد. اما زود عقیم ماند و دنبال نشد. در حال حاضر ویدئوهای قدیمی اش خاک می خورد و آخرین بارگذاری محتوا مربوط به دقیقا دو سال پیش است. اینجا:
فکر می کنم یکی از دلایل این امر، دولتی بودن هر دو موسسه و سیستم اداری مرسوم آن است. تولید و نشر محتوای دیجیتال به مثابه کار فرهنگی، اصلا با ضوابط اداری رایج ممکن نیست. آن‌هم در وضعیتی که مدیران اغلب از اهمیت موضوع غافل‌اند و به طور اولی، کارمندان هم انگیزه خاصی برای اشاعه محتوای دانشی یا توسعه بُرد دامنه مخاطب خود ندارند. گواه آن هم ساعت برگزاری این جلسات در موسسات دولتی است. این سنخ از جلسات آنلاین، معمولا در ساعت اداری برگزار می شود و نمی تواند مخاطب زیادی را جذب کند.
با این دیدگاه غالب در مدیران و کارمندان، امیدی به تحول موثر در این زمینه نیست. از این رو ضروری است دولت، دستگاه‌های عمومی به ویژه نهادهای علمی و فرهنگی مانند وزارت علوم را موظف کند تا محتوای دیجیتال جلسات کارشناسی و علمی خود را از پستوهای کامپیوترهای اداری بیرون بکشند و چند روز -پس از جلسه- به صورت عمومی منتشر کنند. برای تضمین اجرائی شدن این الزام نیز دولت می تواند نشر محتوای دیجیتال را یکی از شاخص‌های ارزیابی عملکرد مدیران و موسسات دولتی قرار دهند. گرچه باز هم مدیران زبل راهی برای فرار از آن خواهند یافت یا خواهند ساخت! مانند قصه‌های انتشار آزاد اطلاعات، انتشار فیش‌های حقوقی و قراردادهای دولتی.
در این میان برخی نهادهای دولتی در این زمینه نسبتاً کوشا هستند. مانند مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور. این موسسه تقریبا به صورت مرتب محتوای دیجیتالی جلسات عمومی اش را منتشر می کند:
https://www.aparat.com/nrisp
از نظر نکته پیش‌گفته، عملکرد مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در زمینه نشر محتوای دیجیتالی، نسبت به موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی شایسته تقدیر است. هرچند هر دو زیرمجموعه یک وزارتخانه هستند.
مدیران دولتی و حتی بخش خصوصی باید واقف شوند که محتوای دیجیتالی جلسات کارشناسی و علمی، بخشی از سرمایه دانش عمومی است و باید به نحو مناسب به اشتراک گذاشته شود.
