یکی از مؤلفه‌های تفکر درباره آینده، بررسی رویدادها است. رویدادها، گرچه برخلاف روندها، پیوستار زمانی ندارند و به صورت اتفاقی و غیرقابل پیش‌بینی شده رخ می دهند، اما اثر چشمگیری در شکل‌گیری آینده دارند. از این منظر، اگر محققی در حال پژوهش روی موضوعی مانند «آینده دولت الکترونیکی در ایران» باشد در بافت پژوهش او، «شیوع ویروس کرونا»، یک رویداد بسیار قابل ملاحظه است. چرا‌ئی آن را توضیح می دهم.
این‌روزها، عدوی کرونا، سبب خیر هم شده، در کنار خسارت‌های جانی و اقتصادی فراوان. در خانه ماندن و قرنطینه از دست کرونا، فضای ذهنی مدیران و آحاد مردم را به شدت پذیرای دولت الکترونیکی و سازمان الکترونیکی کرده است. بسیاری از کارکنان ادارات بخش دولتی و خصوصی به دورکاری رفته اند و کار بر بستر آنلاین را تجربه می کنند. همین اتفاق در اکثر بخش‌های جامعه ، کم‌وبیش افتاده. امری که در گذشته به رغم صرف هزینه‌های هنگفت و تلاش‌ّهای چشمگیر ممکن نشده است! این اتفاق، البته محدود به ایران نیست و با شدت بیشتری در دنیا فراگیر شده است. رویش سازمان‌ها و نهادهای مجازی از دل مرگ‌ومیر و هراس کرونائی!
در همین فضای #کرونا ئی، از دو هفته پیش، دانشگاهها و مدارس به آموزش الکترونیکی و تلویزیونی روی آورده‌اند. زاهدی، یکی از نمایندگان مجلس امروز گفته: « به دلیل شیوع گسترده کرونا در کشور، نحوه ادامه تحصیل دانش آموزان در سال آینده در دست بررسی است. لازم است از آموزش سنتی فاصله بگیریم». در همین اثنا خبر آمده قرار است نمایندگان مجلس ، پس از دو سه هفته تعطیلی تشکیل جلسه دهند آنهم به صورت الکترونیکی. به این ترتیب قرار است برای اولین بار یک جلسه رسمی درکشور به صورت الکترونیکی برگزار شود. آنهم جلسه‌ای با این اهمیت. بررسی لایحه بودجه 99.
یک پرسش: حال که قرار است نظام آموزشی، نظام اداری و اقتصادی ما، دگرگون شود چرا مجلس و قانونگذاری متحول نشود؟
روش قانونگذاری در کشور ما بر پایه دموکراسی نمایند‌گی است. در این سیستم، ابتدا مردم، تعدادی از افراد را به عنوان نماینده خود انتخاب می کنند تا به وکالت از آنها در قانونگذاری و تصمیم‌گیری شرکت کنند. مانند همین انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی. فلسفه چنین کار هم عدم امکان حضور –فیزیکی- تمام مردم در فرایند قانونگذاری است از دوران روم باستان تا زمان ما. اما در عصر حاضر به مدد اینترنت و شبکه های مجازی، امکان دخالت مستقیم مردم در تمام فرایند‌های تصمیم‌گیری میسر شده است. آنها در تمام روز آنلاین هستند و می توانند به نحو چشمگیری درباره مسائل مختلف نظر دهند. از این رو آیا زمان آن نرسیده در سیستم سیاسی خود نیز تجدید نظر کنیم. نمایندگان را به منزل بفرستیم و امر قانونگذاری را به خود مردم وابگذاریم! مردم از روی صفحه کلید موبایل یا لپتاب خود رأی دهند و مستقیما در اداره جامعه دخالت کنند: دموکراسی مستقیم.
*ابوالقاسم بیات
دانشجوی دکترای سیاست‌گذاری علم و فناوری در دانشگاه علم و صنعت ایران
بیشتر در کانال تلگرامی «نوآوری دیجیتال»:
https://www.telegram.me/HubDigital
