در تمام مدت خواندن این کتاب فکر میکردم «کان لم یکن» یعنی «شد آنچه شد» البته منطقا میدانستم این درست نیست و معنی آن چیز دیگری است ولی حقیقتا این اسم هم بهش میآمد سر سپردن به تقدیر و رضایت به گند و کثافتی که در جریان است. در نهایت با پایان کتاب فهمیدم معنی اسم کتاب یعنی «گویی هرگز نبوده است» که این هم اسم جالبی است و با محتوای کتاب میخواند. با داستان کشوری که علارغم تصویری که از خود دارد صرفا یک کشور کوچک روی جزیرهای است که از بقیه دنیا جدا افتاده و چوب طمع حکمرانان و سادگی مردماناش را میخورد. و در نهایت گویی هرگز نبوده است.
من نسخه صوتی این کتاب را در فیدیبو با صدای خود امیر علی نبویان گوش دادم. با توجه به کوتاه بودن نسخه صوتی (دور و بر سه ساعت) باید کتاب کم حجمی باشد. طنز کتاب را دوست داشتم شاید چندان نوآورانه نباشد ولی بیرون زده هم نبود. همه چیزش به همه چیزش میآمد. داستان برداشت نسبتا واضحی از جامعه واقعی است به قالب طنز ولی به نظرم توانسته در حد و اندازه خودش از کلیشه فاصله بگیرد و در عین حال روایت داستانی منسجم و منطقی داشته باشد، هر چند حرفها و ایدههای کتاب چندان جدید نیست. گشایشی هم در کار نیست. کتاب خندهای است که در نهایت تلخ میشود. وفتی یادت میآید با پایان کتاب هم داستان قرار نیست تمام شود و زندگی واقعی نیز با همین میزان حماقت در جریان است. چه خوب میشد اگر میشد مشکلات و بدبختیهای واقعی را توی کتابها باقی گذاشت و فقط با گشایش از آنها بیرون آمد.
کتاب با وجود کوتاهیاش دنیای جالبی را خلق میکنند. این جا و آن جا جزییات و عناصر کوچکی را میبینی که در نهایت در تصویر اصلی به کار میآیند. مثل سربازی که سالهاست به خاطر مین پایش را از روی زمین برنداشته است.در نهایت به خاطر همین موارد است که کتاب میتواند داستانی یکپارچه را از ابتدا به انتها برسانند که در دنیای خودش، جزیرهی کوچکی که اسمش را فراموش کردم (این خودش یک نشانه نیست؟) طنازانه و در بازگردانش به واقعیت تلخ است.