تراژدی عنکبوت

پس از رفت و آمد بسیار و پیگیری موفق به دریافت هیچ بلیطی از فیلم های جشنواره فجر چهلم نشدم اما در نهایت نا امیدی دیدم فیلم "عنکبوت" نصیبم شد.فیلم «عنکبوت» به کارگردانی «ابراهیم ایرج زاد» و تهیه کنندگی «جواد نوروزبیگی»، چهارمین فیلمی بود که در نهمین روز سی و هشتمین جشنواره ملی فیلم فجر برای اهالی رسانه و هنرمندان در پردیس سینما گالری ملت بر روی پرده رفت.

اواخر سال هزار و سیصد و هفتاد و نه بود که خبری رسانه های آن زمان ایران را تسخیر کرد، سعید حنایی، قاتل زنجیره ای زن های خیابانی در شهر مشهد دستگیر شد، شخصی که از نظر خودش برای خشکاندن ریشه فساد اقدام به دزیدن زنان خیابانی می کرد و در خانه ی خودش اقدام به قتل و خفه کردن آن ها می نمود. جالب آنکه وی در حدود یک سال یازده مورد قتل این چنینی داشت و پس از بازداشت به پنج فقره دیگر اشاره کرد که مجموع تعداد مقتولین به شانزده مورد رسید.

فیلم در اول به خوبی سعید را به ما معرفی می کند. بنایی ساده ، که دارای یک خانواده متشکل از همسر ، دوفرزند دختر و پسر و مادری پیر که به سختی راه می رود است. سعید فردی است معتقد و در ارزیابی دیگران مقداری خشک مذهب ، البته او همواره سرش درکار خودش است به شرط آن که در رفتار اطرافیان مخالفت مستقیمی متوجه او نشود. سعید همیشه در چهارچوبی که برایش ساخته اند و دیده است زیسته ، و آن را در زندگی شخصی خودش هم اعمال کرده و به نظر همه ام از این زندگی راضی هستند. اما اتفاقی باعث می شود که سعید تغییر کند و تصمیمی بگیرد ، این اتفاق زمانی روی می دهد که در تاکسی مزاحم همسرش می شوند تصمیم می گیرد که ریشه فساد را بخشکاند و زن های خیابانی را به قتل برساند.

ایرج زاد به خوبی و بدون افراط و تفریط و سیاه نمایی ، فضای کلی واقعه را به نمایش در میاورد ، فصایی که به خوبی جایگاه و نوع رفتار و نگاه به زن را به ما نشان می دهد.ولی همین اندازه که ذوق زدگی تازه کارها را در فیلمسازی ندارد و دوربین را بیهوده پشت سر سوژه هایش از این طرف به آن طرف نمی برد نشان از خام نبودن او و شناخت ژانری ست که برای ساخت انتخاب کرده است. او در صحنه های قتل بیهوده دوربین را پشت سر قاتل نبرده و از نماهای روی شانه ی او استفاده نکرده، با او هم جهت نشده و همذات‌پنداری نکرده است. این یعنی که فیلمساز می‌داند کجا و چطور می تواند کاراکترش را با انتخاب زاویه و جای درست دوربین برای ما شخصیت پردازی کند.

شاید از نظر همه بهترین صحنه یا درخشش تنابنده در اولین قتل باشد ، اما به نظر من بخشی که تنابنده به خوبی ایفای نقش کرد در نخستین دقایق فیلم یعنی نشان دادن خلقیات ، عادات روزمره ، و اعتقادات و نوع معاشرت سعید با دیگران بوده است. اما درست در زمان اولین قتل ایفای نقش تنابنده از باور پذیری خارج می شود و غلوِ فیلم ساز به شکلی ناشیانه خودنمایی می کند. البته تنابنده سعی وافری نموده با حالات چشم و صورتش حس قاتل را به مخاطب القا کند و تا جایی هم موفق شده اما باز هم نتیجه مطلوب به دست نیامده است.موسیقی با محتوای معنایی فیلم در برخی از سکانس ها همراهی و مطابقت لازم را ندارد.

درکل عنکبوت از انسانیت و مجازات مناسب جرم و به قدر کفایت و نه افراط صحبت می‌کند و هشدار می دهد. عنکبوت گرچه در تارهای تلخی گرفتار شد و فرصت حضور در جشنواره را نیافت اما اهالی رسانه و صاحب نظران می‌توانند با هم اندیشی و نگاه دوباره ای به این فیلم نتیجه گیری بهتری داشته باشند. عنکبوت رجوع به قانون را دعوت می‌کند و نسبت به عمل خودسرانه هشدار می‌دهد. بهتر است همه برای اهمیت قانون و نمایش آن در فیلم ها تلاش کنیم. شروعش می تواند با حمایت از عنکبوت باشد تا سعید های دیگری چه در درون و چه در برون را نبینیم.

با تشکر از سعید براتی و مهدی اصغری.

https://koolakmag.ir/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B9%D9%86%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86/