امروز دیگه کمتر کسی هست که از بورس نشنیده باشه. همه میگن که اقا بورس قراره بترکونه. این جو منو یاد دو برهه حساس میندازه اول سال ۹۲ و بعد سال ۹۵. سال ۹۱ دولت به شرکت ها تجدید ارزیابی داد تا بتونن سرمایه خودشون رو افزایش بدن.
تجدید ارزیابی چیه؟ فکر کنین شما یک شرکت هستین که کلی زمین و ساختمون دارین. وقتی تورم میشه قیمت اینها میره بالا ولی شرکت حق نداره هروقت دلش خواست این قیمت ها رو تغییر بده. باید اول به سازمان درخواست بده اگه قبول شد کارشناس ببره قیمت جدید زمین و ساختمون و سایر دارایی ها رو دوباره اندازه گیری کنه. وقتی که یک شرکت دارایی هاش رو تجدید ارزیابی میکنه. چون قیمت دارایی ها به یکباره رشد میکنه طرف راست ترازنامه هم که دارایی ها توش قرار میگیره رشد میکنه بعد هم برای متعادل شدن، طرف چپ ترازنامه که توش حقوق صاحبان سهامه رشد میکنه و در نهایت ارزش سهام رشد میکنه. این یک دلیل ساده برای افزایش قیمت سهام در صورت تجدید ارزیابیه.
اما سال ۹۲ چی شد؟ هم میدونستن این رشد ناگهانی سهام صوریه و عمدتا به خاطر تجدید ارزیابی ایجاد شده پس بعد از اینکه همه شرکت ها تجدید ارزیابی شون رو کردن سرمایه دارها کشیدن بیرون. اما اتفاق که افتاد چی بود؟ سرمایه دارها که نمیتونن همینطوری سهام خودشون رو بکشن بیرون. چون باید خریداری وجود داشته باشه.
در حقیقت رکوردهایی که بازار سرمایه داشت مدام جابجا میکرد باعث شده بود که مردم عادی مشتاق بشن که وارد بازار سهام بشن. از اون طرف سرمایه دارهای اصلی درحال خروج از بازار بودن. یعنی مردم عادی داشتن ضرر سهام دارهای کله گنده و سفته بازها رو میخریدن. از اون طرف روحانی هم رئیس جمهور شده بود و اعتماد به اقتصاد یکم بالا رفته بود. اما این اعتماد هم نتونست کاری بکنه و اسفند نود و دو بزرگترین ریزش تاریخ بورس اتفاق افتاد. که بعضیا بهش میگن دوشنبه سیاه. (که نشون میده از سیاهی بازار بورس فقط یه چیزی شنیدن)
اما سال ۹۵ چی شد؟ بهمن نود و چهار برجام امضا شد و بورس به شدت سبز شد. همینطور رکورد بود که شکسته میشد. اما عید که شد همه دیدن ای دل غافل اونی که میخواستین نبود. از اردیبهشت ۹۵ بازار شروع خیلی نرم شروع به ریزش کرد. اونجا هم خیلی از کانالهای تلگرامی شروع به تبلیغات برای ورود مردم عادی به بازار بورس کردن. خیلیا میگفتن که برجام امضا شده پولاتونو بریزین تو بازار. اینجا هم چون کله گنده ها میخواستن خروج بزنن شروع کرده بودن به تبلیغ برای ورود مردم عادی.
چرا بازار رشد کرد؟
دلیل اول و مهم ترش به خاطر تجدید ارزیابیه که گفتم. دلیل دیگه اش اینه که بازارهای دیگه جذابیت خاصی نداشتن. به خاطر رکودی که ایجاد شده صنایع زیاد جذاب نبودن. تحرک مسکن هم اگرچه یکم زیاد شده بود اما باز هم چندان جذابیت نداشت فقط میموند سکه و ارز و بازار سرمایه. سکه و ارز اونقدر تفاوت معنی داری با قیمت واقعی ندارن پس سرمایه مجبور شد وارد بازار بورس بشه.
آیا بازار سقوط میکنه؟
جواب به این سوال خیلی سخته. دولت شروع به عرضه اولیه های مسلسلی کرده اما تجربه سال ۹۵ نشون داد که این استراتژی نمیتونه جلوی خروج سرمایه از بورس رو بگیره. از طرفی توی اقتصاد تورمی ما نمیشه با فرمول های ساده اقتصادی مثل فرمول گوردون ((P=E/(r-g) قیمت واقعی سهام ها رو کشف کرد. برای همین نمیشه با قطعیت گفت که آیا این سهم ها واقعا حباب دارن یا نه.
از طرف دیگه افراد زیادی که دارن وارد بازار سرمایه میشن دو دسته ان. دسته اول از سال پیش وارد شدن و توی دوران اوج بورس سودهای خوبی بدست آوردن اما همچنان مبانی نظری بورس رو یاد نگرفتن. وقتی که بازار سهام داره رشد میکنه هرکس هرچی بخره سود کسب میکنه. اما وقتی بازار تماما قرمز میشه نمیدونه چیکار کنه. این ادمها گرفتار مرضی به نام بیزاری از شکست میشن. هرچقدر بازار افت میکنه اینها نمیتونن خارج بشن و بازهم بیشتر غرق میشن تا وقتی که هرچی دارن به طور کامل نابود میشه.
دسته دوم کسایی هستن که تازه میخوان وارد بشن این افراد وقتی چند روز پشت سر هم بازار قرمز رو ببینن اردر خروج رو میزنن اما دیگه خریداری نیست که ازشون بخره.
خوب این دو گروه که تازه وارد بورس شدن چیکار میکنن؟ تصور کنید شما یکی از کله گنده های بازار سرمایه هستید سهام شرکت ایکس رو خریدید. ایده تون اینه که این سهم ۱۰۰۰ تومن افزایش پیدا میکنه اما به یکباره میبینید قیمتش تا ۲۰۰۰ تومن هم رفت بالا. خوب اینجاست که اردر فروش رو فعال می کنید یا دوباره توی محاسباتتون بازنگری میکنید.
در حقیقت جهش قیمتی بازار سرمایه این روزها بیشتر از اینکه حاصل تحلیل باشه حاصل هجوم سرمایه به بورسه. اما ایا این هجوم سرمایه یعنی حباب؟ باز هم میگم که نمیشه گفت. شاید انتظارات از ارزش فعلی یا اتی سهام خیلی بالاتر از حد تصور ماست. شاید انتظار یک جهش ارزی دیگه وجود داره (که بعیده چون فعلا قدرت سفته بازها اونقدری نیست که بتونن جهش ارزی ایجاد کنن اگرچه اندوخته بانک مرکزی با وجود کاهش قیمت نفت پایینه)
اگر نظر من رو بخواید. نظر شخصی بنده اینه که این بازار به شدت بی ثبات و احساسیه. اولین تکانه باعث ریختن بقیه دومینوها میشه. خودم هم ورود نکردم و فعلا تا تعیین تکلیف مجلس و دولت بعدی ورود نخواهم کرد (اگرچه به شدت وسوسه کننده است). البته کسایی که بازار رو میشناسن و میتونن عقلایی خرید و فروش کنن وارد بازار میشن و هستن اما اگه برای اولین بار با دیدن سبزهای پشت سرهم و رکوردشکنی های بازار قراره واردش بشین بهتره احتیاط کنید. یه عده هم گفتن که ما از کانالهای تلگرامی سیگنال میگیریم. من نمیدونم به اینا چی بگم واقعا.
سعی کردم خیلی ساده بگم و زیاد فاکتورهای تخصصی رو وارد نکنم تا همه خصوصا کسایی که تحت تاثیر جو این روزها قراره وارد بازار بشن متوجه بشن. اما اگه جایی باز هم ابهام بود توی کامنت ها بگید.
