جُرجان یکی از شهرهای باستانی ایران است که امروزه بقایای آن در شهر گنبد کاووس استان گلستان برجای ماندهاست. این شهر در دورهٔ اسلامی، همواره در یکی از دو سرزمین طبرستان یا خراسان بود. جرجان نزدیک به یک قرن منطقهای حائل میان اسپهبدان ، طبرستان و مهاجمان بوده است.
این شهر باستانی که در دورهٔ ساسانیان و همچنین سدههای چهارم تا هفتم هجری یکی از آبادترین شهرهای ایران بوده، حدود ۱۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و در حاشیهٔ جنوب غربی شهر گنبد کاووس امروزی قرار گرفتهاست. محوطهٔ باستانی جرجان بین ۲ رودخانهٔ گرگان رود و چهلچای واقع شده و این رودخانهها در شکلگیری آن مؤثر بودهاند. این شهر در بیش از هزار سال قبل، از فاضلاب شهری، خیابانهای سنگفرش و سیستم آبرسانی بهره میبردهاست.
جرجان پس از حملهٔ مغول در سدهٔ هفتم هجری از رونق افتاد و نهایتاً با حملهٔ تیمور به کلی از بین رفت. البته زمینلرزههای سدههای نهم و دهم هجری نیز در ویرانی آن مؤثر بودند.برج قابوس تنها اثر باقیمانده از جرجان باستانی است. این شهر با شمارهٔ ۴۰ در سال ۱۳۱۷ خورشیدی، ۷۲۶ در سال ۱۳۴۵ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در سال ۱۳۹۷ خورشیدی از سوی میراث فرهنگی به عنوان «پایگاه ملی» انتخاب شدهاست.
شهر تاریخی جرجان یكی از شهرهای بزرگ جهان اسلام بوده است كه با شهرهایی همچون ری، مرو و جندی شاپور برابری می كند. این شهر معماری و شهرسازی بسیار پیشرفته ای داشته كه با كاوش های انجام گرفته، معلوم شد كه بیش از ۱۰۰۰ سال قبل دارای فاضلاب شهری، خیابانهایی با سنگفرش های منقش آجری و سیستم آبرسانی به خانه ها بوده كه از طرح شهرسازی و وجود نقشه برای ساخت آن خبر می دهد.
شهر جرجان در نزدیکی شهرستان گنبدکاووس و در جوار امام زاده یحیی بن زید این شهرستان قرار دارد. آبگینه ها و سفال های ارزشمند به دست آمده از دفینه های جرجان نیز گویای این مطلب است كه این شهر یكی از مراكز صنعت آبگینه و سفال در دوره های بعد از اسلام یعنی سده های ۵ و ۶ هجری شمسی بوده است.
خرابه های شهر جرجان كه اكنون در سه كیلومتری جنوب غربی شهر گنبدكاووس قرارگرفته و در زمان آبادی ۱۲۰۰ هكتار را شامل می شده در قرن اخیر به علت های مختلف چون كاوش های غیرمجاز، توسعه كشاورزی و ساخت خانه های جدید، از بین رفته و فقط مساحتی در حدود ۲۵۰ هكتار در دوسوی گرگان رود از آن باقی مانده است.