چند سال پیش بود که داشتم دنبال الگوهایی از شیوه‌های زندگی مردمان ایرانی می‌گشتم که نظم زندگی در آن‌ها وابسته به یک جای مشخص نباشد. در میان همه این الگوها شیوه زندگی عشایر بهترین نمونه بود، به طوری که با ساز و کاری مشخص در میان اقوامی از این مردمان نهادینه شده و نیز هویتی در دوران کهن دارد. هدفم از این کار نزدیک شدن به آن الگوهای زندگی بود تا میل به تجربه طبیعی را در درونم پاسخ دهم.
هنگامی که جستجو می‌کردم، کنجکاو شدم بدانم در فرهنگ فرنگی، شیوه زندگی مشابه کوچگری یافت می‌شود؟ اگر چنین است، این شیوه زندگی تا چه اندازه متداول و مرسوم است؟ به طور اتفاقی به مجموعه تصاویر کاروانی از دوره‌گردان رسیدم که با خودروهای خود اروپا را پیموده بودند. عکاسی به نام تام هانتر نیز در سفرها همراه این کاروان بود و از زندگی آن‌ها در راه‌ها، جاده‌ها و اقامت‌هایشان عکاسی کرده بود. او را گم کرده و نامش را هم فراموش کرده بودم تا این که پیش از نوشتن این مطلب با اندکی جستجو توانستم او را دوباره بیابم.
مطلع شدم، در سال ۲۰۱۴ تام کتاب عکاسی های خود را در لندن توسط انتشارات Here به چاپ رسانده است. آن چه در ادامه می خوانید، مطلبی است که از لینک منبع ترجمه کرده ام و برای نخستین بار اینجا منتشر می کنم.
کتاب تام هانتر با نام Le Crowbar صحنه هایی از واقعیت کوچ گروه های آزاد در دهه ۹۰ میلادی را به تصویر می کشد.
در سال ۱۹۹۲، هزاران نفر از نسل جدید کوچگرها، دوره گردها و کولی ها در فستیوال مشترک کستل مورتون حاضر شدند که به مدت یک هفته در ورسترشایر به طور آزاد برگزار می شد.
گزارش های خبرگزاری های آن زمان که به طور گسترده فستیوال را پوشش می دادند، حاکی از آن بود که بالغ بر ۲۰ تا ۴۰ هزار نفر به این فستیوال پیوسته بودند و پلیس هم نتوانسته بود از برگزاری آن جلوگیری کند. تام هانتر که در آن زمان دانشجوی دانشکده چاپ کالج لندن بود به صحنه ها و حواشی رویداد علاقه مند شد، اما نتوانست خود را به آن برساند.
پرونده کستل مورتون به دادگاه برده شد و سرانجام فعالیت های گروه های مشابه که با ایجاد سر و صدا در نظم عمومی اخلال ایجاد می کنند، از سوی دادگاه در سراسر بریتانیا غیر قانونی اعلام شد. با این حال، سه سال بعد، تام و یک کاروان از دوره گردان دوباره با سیستم های صوتی پر سر و صدا و اتوبوس قراضه خود راهی اروپا شدند.
پس از ماه های متوالی، این کاروان با ماشین قراضه خود که به صورت یک کافه-رستوران سیار درآمده بود و خوراکی های خوشمره می فروخت، به یک فستیوال محلی در فرانسه، به یک اجتماع هیپی ها در اتریش و به محل اجتماع سایر گروه ها در اسپانیا رسیدند. هانتر نیز در تمام طول مسیر با دوربین خود همراه آنان بود و همه چیز را ضبط می کرد.
بیست سال بعد، تصاویر این سفرها در قالب یک کتاب تصویری به نام "Le Crowbar" توسط انتشارات Here به چاپ رسید. کتاب هانتر روایت بصری از مردمانی است که در راه ها زندگی می کنند، جوانان سرخوشی که با ماشین هایشان مسابقه می دهند، در پرتو خورشید می خندند و از با هم بودنشان لذت می برند.
خود تام هانتر در این باره می گوید:
یکی از اهداف اصلی من در انجام این کار کاستن از اجتماع و جابجایی مردم و البته روایت پایان کار فستیوال های آزاد و فرهنگ کوچگری در بریتانیا بود. من به کوچ دسته جمعی این گروه پیوستم و آنچه در این شیوه زندگی تجربه کردیم را ضبط کردم. گمان می کنم، اکنون پس از ۲۰ سال، زمان مناسبی برای بازبینی تصاویری باشد که در این دوره آفریدم. هچنین نگاهی است به گذشته ای که به لحاظ فرهنگی، هویتی و حس آزادی از دست دادیم.
با این که بسیاری از تصاویر به طور واضح واقع گرایانه است، اما حس بی پروایی و آزادی بیان نیز در آن ها قابل مشاهده است. ظاهر این تصاویر در نگاه اول جوانانی هستند که فقط می خورند و می خوابند و می گردند، اما جنبه های عکاسی هانتر چیزی بیش از این را روایت می کند. دختری که در زیر پرتو خورشید خوابیده گویا تجسم آزادی است و گروهی که در طبیعت دور میز غذاخوری نشسته اند انگار آرمان شهر خود را یافته اند. کتاب Le Crowbar عصری را به تصویر کشیده که حالا دیر زمانی ست که از آن گذشته، اما می توان گفت، این کتاب گذر از حقیقتی ست که بسیاری هنوز در خلوت خود به آن نیاز دارند.
