خیلی جالبه که وقتی مصاحبه‌ی یکسری از کارآفرین‌ها رو نگاه کردم، یا چندتاییشون رو که از نزدیک دیدم، متوجه شدم که خیلی‌هاشون business plan (BP) ندارن و اونایی هم که دارن خیلی قدیمی و معمولا نوشته شده روی یک تمپلیت آماده هستش. بعضی‌ها ممکنه فکر کنن که BP فقط واسه کسب‌وکارهایی خوبه که سرمایه‌گذار دارن و پول کلانی توشون ریخته شده، درحالی که BP خیلی بیشتر از یک طرحیه که فقط کارش جذب سرمایه‌گذاره. درواقع، BP یک ابزاریه برای برنامه‌ریزی، رسیدگی، بررسی مرحله به مرحله و نقشه‌ی دقیقی روند پیشرفت ایده‌تون.
برعکس تصور خیلی‌ها BP صرفا برای شروع کسبوکار نیست، چه اول شروع استارت‌آپتون باشه، چه سال‌ها از راه‌اندازی شرکتتون گذشته باشه، برای نگارش طرح کسب‌وکارتون دیر نیست، حتی برای بازبینی و تجدید نگارشش هم دیر نشده. BP یه طرح زنده و همیشگیه که روند پیشرفت و تغییرات شرکت شمارو دربرمی‌گیره. بیزینس پلن؛ به‌عنوان یک نقشه‌ی دقیق اقدامات و اهداف شرکت برای 3 الی 5 سال آینده باید طراحی بشه و شامل این هفت مورد باشه:
با نگارش خلاصه‌ای از کل طرحتون شروع کنید. اگرچه که معمولا این نوشته، باید بعد از نهایی‌سازی BP نوشته بشه، اما پیشنهاد می‌کنم توی یک الی دو صفحه هدف بیزینس، اقدامات کلیدی، و نحوه‌ی به ثمر رسوندن اهدافتون رو روی کاغذ بیارید. این می‌تونه شامل اعضای اصلی شرکت و وضایف هرکدوم از اعضای تیمتون هم باشه.
توی این قسمت باید به تفصیل راجع‌به ابعاد مختلف شرکت (یا استارت-آپتون) صحبت کنید. چه کار قراره انجام بدید؟ محصول یا خدمات پیشنهادیتون چیه؟ جامعه هدف شرکت کیا هستن؟ و چه چیزی شمارو از رُقباتون متمایز (و حتی بهتر) می‌کنه؟
کامل توضیح بدید که وظیفه‌ی شرکت شما چیه، و کدوم نیاز بازار رو قراره (یا داره) برطرف می‌کنه و دقیقا نیاز چه افرادی رو دربرمی‌گیره؟ همینطور تموم مزیت‌های رقابتی‌ای که شمارو موفق می‌کنه یا در مسیر موفقیت قرار می‌ده، جزء به جزء باید روی کاغذ بیاد.
بعد از نگارش طرح کلی شرکت، وقتشه که در جزئی‌ترین موارد ریز بشید و نقطه‌ی اصلی جامعه هدفتون رو مشخص کنید. این مرحلهمی‌تونه شامل این موارد باشه:
و در نهایت سهم خودتون رو از بازار هدف مشخص کنید.
اینجاست که می‌تونید بفهمید کجای مارکت ایستادید یا قراره بایستید. با تحلیل دقیق رقباتون می‌تونید بفهمید که نقاط قوت و ضعفشون کجاست، دنبال چه چیزی هستن و قراره به چه هدفی برسن، چجوری بیزینسشون رو بازاریابی کردن و سهم خودشون رو از بازار درآوردن، و نهایتن؛ چه موانعی هست که شما باید ازشون گذر کنید تا بتونید وارد زمین بازی بشید و از فرصت‌های این Game بزرگ و جدی استفاده کنید؟
از این فضاها برای جدی گرفته شدن استفاده کنید تا بتونید بیرون از شلوغی‌های بی‌نتیجه‌ی بازار که معمولا با یک سود جزئی و قرار گرفتن توی لوپ درجا زدن همراهه، قرار بگیرید.
یک فایل تر و تمیز از نحوه عملکرد کمپانی درست کنید، این فایل باید شامل:
باشه.
حتی در کمپانی‌های خیلی‌خیلی کوچیک (2 یا 3 نفره) با مالکیت انحصاری بهتره که بدونید که قراره کی، چیکار کنه و یک اطلاعات کلی از گذشته‌ی اعضای تیم (رزومه) داشته باشید.
با چیدن استراتژی بازاریابی و فروش شرکتتون، مشخص کنید که از چه طریقی قراره مشتری پیدا و ایجاد کنید. برای مارکتینگ، با تعیین کردن زبان و روش تولید محتوا در کنار چگونگی و مکان (سوشال مدیا، فضای وب، فضای شهری و ...) پیاده‌سازی استراتژی بازاریابیتون شروع کنید و برای فروش هم؛ چه از اعضای تیم خودتون قراره استفاده کنید، و چه قراره برون‌سپاری کنید و از شرکت‌های سوم شخص کمک بگیرید، نقشه‌ی دقیقی از تکنیک‌هایی که برای شناسایی، جذب و فروش توی ذهنتون دارید، طراحی کنید.
بیزینس‌پلن خودتون رو با شرح موقعیت مالی شرکت، هزینه‌های آینده، درآمد و سود خالص (پیش‌بینی شده) تموم کنید. این می‌تونه برپایه یک برآورد احتمالی باشه، اگرچه که بهتره روی نوار واقعیت حرکت کنید و از خوشبینی و حتی بدبینی فاصله بگیرید. اگر هم جذب سرمایه داشتید یا قراره داشته باشید این قسمت BP رو خیلی‌خیلی جدی بگیرید، چون تاثیر بسزایی در روند صعود و (زبونم لال) نزول شرکتتون خواهد داشت.
همونطور که در ابتدا این مطلب بهش اشاره کردم، طرح کسب و کار یا همون Business Plan نقش یک ابزار کارآمد رو براتون بازی می‌کنه و از گمراه شدن و درجا زدن بیزینس شما جلوگیری می‌کنه. یه مثال ساده بزنم براتون، اگر از شما مواد تشکیل دهنده‌ی قرمه‌سبزی رو بپرسن (فرض بر اینه که پختنش رو بلد نیستید)، شما احتما خیلی زیاد بتونید 99% ش رو بگید، اما دلیل بر این نمی‌شه که بتونید بپزیدش، حتی اگر تمام مواد تشکیل‌دهنده‌ش هم براتون تهیه کنن، قطعا یه چندبار اول، تا بفهمید اول باید پیاز رو تفت بدید یا سبزی رو، لوبیارو باید بذارید تو آب یا نه؟ گوشت کی اضافه باید بشه و ... نتیجه‌ی خوبی ازش نگیرید. اما اگر بدونید که قدم به قدم قراره چیکار کنید، حتی اگر نتونید مثل یه آشپز باتجربه درستش کنید، قطعا یه قرمه‌سبزی قابل خوردن جلوی خودتون می‌ذارید.
تنبلی نکنید و اگر هنوز BP ننوشتید یا اگر یدونه قدیمی‌ش رو دارید و سال‌هاست که آپدیتش نکردید، 4/5 ساعتی رو توی هفته‌های آینده برای خودتون بذارید کنار و هرچی زودتر نگارشش کنید.
مخ‌لص
علیرضا
