والسی برای تو - بررسی موسیقی والس

-گردشگری سرگردان و رقصان

وقتی برای اولین بار به والس گوش می‌دهید، مثل توریستی هستید که در شهری غریب اما آشنا گم شده و صدایی که نمی‌داند از کجا می‌آید، چه می‌گوید و با کدامین باد به سمت‌‌اش آمده، ناگهان تمام اعضای بدنش به رقص در می‌آیند! والس موسیقی باور است و شما بدون دانستن آن، سلول به سول با آن می‌رقصید، حتا اگر خوابیده و چشمانتان بسته باشد. در این مقاله با پیدایش، ریشه‌ها و ساختار این نوای غریب، آشنا خواهیم شد.

-نکته

این مقاله بر اساس دانش شخصی نویسنده و برداشت‌ از منابع مختلف غیرفارسی نوشته شده و به دلیل نبود منبع جامع و مورد اعتماد در موضوع آن، به دور از ضعف، اشتباه و خلاهای مفهومی نیست.

****

-این صدا از کجاست؟

ظهور والس، به دوره کلاسیک برمی‌گردد؛ زمانی که موسیقیدانانی همچون فرانتس شوبرت و فردریش شوپن، قطعاتی را فارغ از هرگونه تظاهر به موسیقی هنری، برای رقص خانگی نوشتند. نویسندگان ایتالیایی ظهور والس را به قرن شانزدهم میلادی نسبت می‌دهند. والس در آلمان برای رقصی محلی به همین نام ساخته شد، رشد کرد و تا جنگ جهانی اول محبوبیت زیادی بین مخاطبان موسیقی در سراسر اروپا داشت. بعد از جنگ جهانی اول موسیقی والس کمرنگ و کمرنگ‌تر شد و میان نسل جنگ‌زده کسی با والس نمی‌رقصید. اما آهنگسازان جدید و خلاق در موسیقی آلمان، ایتالیا و روسیه باعث بیرون آمدن والس از مه‌گرفتگی پس از جنگ شدند و جانی تازه به این موسیقی دادند. رقص والس، نوعی رقص محلی آلمانی است و موسیقی آن هم زیرشاخه‌ای از موسیقی کلاسیک بوده و موسیقی محلی و اصیل المانی محسوب می‌شود. والس در آلمان ظهور کرد و به کشورهای دیگر راه پیدا کرد و در طول تاریخ، در پس جنگ‌ها، در سیاهی مستی و سفیدی شادی، انسان‌های بسیاری با آن رقصیدند.

-ساختار و شناسه‌های والس

والس از زمان پدید آمدن تا به امروز دستخوش تغییراتی شده‌است. مهم‌ترین شناسه فرم کنونی آن ریتم سه ضربی یا 4/3 آن است که تقریبا در تمام والس‌ها میتوان یک لوپ پایه که با تاکید روی ضرب اول که تا پایان قطعه ادامه میابد را شنید که سایر ملودی‌ها بر اساس این نوشته و اجرا می‌شوند و لوپ به ندرت تغییر میکند که معمولا در مدولاسیون یا تغییر گام در میان قطعه اتفاق می‌افتد. نت ضرب اول در لوپ با شدت اجرا می‌شود و دو ضرب بعدی با شدتی کم‌تر و معمولا با صدایی زیر نسبت به نت ضرب اول اجرا میشوند. اگر با تئوری موسیقی آشنا نیستید، برای فهمیدن این مسئله کافی‌ست از یک تا سه بشمارید و عدد یک را با شدت بیشتری تلفظ کنید تا متوجه مفهوم ریتم سه‌ضربی بشوید(3 2 1 3 2 1). ریتم سه-چهارم در والس‌ها به وضوح خودنمایی می‌کند و میتوان گفت تمام والس‌ها سه‌ضربی هستند. از دیگر ویژگی‌های لوپ سه‌ضربی والس میتوان به این اشاره کرد که در بیشتر والس‌ها در ضرب اول تنها یک نت اجرا میشود اما در ضرب‌های دوم و سوم شاهد اجرای دو یا چند نت به صورت همزمان هستیم؛ برای مثال در ضرب اول نت رِ(D) به صورت تکی و در ضرب‌های دوم وسوم نت‌های فا(F) و لا(A) همزمان اجرا می‌شوند. اگر نت‌های گفته شده را طبق مثالی که برای تعریف ریتم سه‌ضربی زدیم، به جای اعداد جای‌گذاری کنیم می‌شود:(D/A-F/A-F/D/A-F/A-F)

البته گاهی ساختار اینگونه نیست و لوپ به صورت آرپژ(اجرای جداگانه نت‌های یک آکورد)یا روش‌های دیگر نوشته و اجرا می‌شود که در این صورت هم ریتم سه ضربی قابل تشخیص است.

-سازبندی در والس

محدودیتی برای استفاده از سازها و صداهای مختلف در یک والس وجود ندارد و راه خلاقیت باز است، اما از دوره شکل‌گیری والس سازهایی مانند پیانو، سازهای ارکسترال مانند ویلن و ساز آکاردئون، چه به صورت آکوستیک(اجرای صدا توسط ساز به صورت مستقیم) و چه الکترونیک(اجرای صدا توسط پلاگین‌های نرم‌افزاری) بیشترین استفاده را در این موسیقی داشته‌اند و می‌توان گفت که مناسب‌ترین سازها برای والس هستند. سازهای کوبه‌ای نیز به صورت محدود، گاهی در والس‌ها استفاده می‌شوند و معمولا درام‌های آرام و با شدت کم، مناسب قطعات والس هستند. اما در کل، درام جایگاه زیادی در قطعات والس که معمولا بی‌کلام هستند ندارد و بیشتر زمانی وارد قطعه میشود که والس ما با صدای خواننده ترکیب شود و بی‌کلام نباشد.

-معرفی چند قطعه شاخص و زیبا از موسیقی والس:

1-Waltz Of Roses - Eugen Doga

2-Waltz No #2 - Dimitri Shostakovich

3-Waltz Of Flower - Pyotr Ilyich Tchaikovsky

4-Dark Waltz - Hayley Westenra

5-Tehran Waltzes #1 - Mehrdad Mehdi